Νέες επιστημονικές ενδείξεις δείχνουν ότι οι πολικές αρκούδες δεν δέχονται παθητικά την άνοδο της θερμοκρασίας, αλλά παρουσιάζουν μεταβολές στο ίδιο τους το γενετικό υλικό, οι οποίες ενδέχεται να σχετίζονται με την προσπάθεια προσαρμογής σε ένα θερμότερο περιβάλλον. Πρόκειται για την πρώτη μελέτη που καταγράφει, με στατιστικά αξιόπιστο τρόπο, άμεση συσχέτιση μεταξύ της αύξησης της θερμοκρασίας και αλλαγών στο DNA ενός άγριου είδους θηλαστικών. Την ίδια στιγμή, η κλιματική κρίση εξακολουθεί να απειλεί ευθέως την επιβίωση του είδους, με εκτιμήσεις να αναφέρουν ότι έως το 2050 ενδέχεται να έχει χαθεί σχεδόν το 66% του παγκόσμιου πληθυσμού πολικών αρκούδων, καθώς ο θαλάσσιος πάγος υποχωρεί και τα οικοσυστήματα μεταβάλλονται.

Ερευνητική ομάδα από το Πανεπιστήμιο του Ίστ Άνγκλια εντόπισε ότι συγκεκριμένα γονίδια, τα οποία συνδέονται με το θερμικό στρες, τη γήρανση και τον μεταβολισμό, παρουσιάζουν διαφορετική συμπεριφορά στις πολικές αρκούδες που ζουν στη νοτιοανατολική Γροιλανδία. Το εύρημα αυτό ενισχύει την υπόθεση ότι τα ζώα αυτά ενδέχεται να βρίσκονται σε διαδικασία γενετικής προσαρμογής σε συνθήκες υψηλότερων θερμοκρασιών, σε σύγκριση με πληθυσμούς που ζουν πιο βόρεια.

Οι επιστήμονες ανέλυσαν δείγματα αίματος από πολικές αρκούδες σε δύο διαφορετικές περιοχές της Γροιλανδίας, εστιάζοντας στα τρανσποζόνια – κινητά τμήματα του γονιδιώματος που έχουν τη δυνατότητα να ενεργοποιούνται ή να «σιωπούν» άλλα γονίδια. Στη συνέχεια, συσχέτισαν τη δραστηριότητα αυτών των γενετικών στοιχείων με τις τοπικές θερμοκρασίες και τις μεταβολές στην έκφραση των γονιδίων.

«Το DNA λειτουργεί σαν ένα εγχειρίδιο οδηγιών για κάθε κύτταρο, καθορίζοντας τον τρόπο με τον οποίο ένας οργανισμός αναπτύσσεται και προσαρμόζεται», εξήγησε η επικεφαλής της έρευνας, δρ Άλις Γκόντεν. «Συγκρίνοντας τη γονιδιακή δραστηριότητα των αρκούδων με τα τοπικά κλιματικά δεδομένα, διαπιστώσαμε ότι η άνοδος της θερμοκρασίας συνοδεύεται από έντονη αύξηση της δραστηριότητας των τρανσποζονίων στο DNA των πολικών αρκούδων της νοτιοανατολικής Γροιλανδίας».

Καθώς το κλίμα αλλάζει και η διαθεσιμότητα τροφής διαφοροποιείται, τα γονίδια των ζώων φαίνεται να ανταποκρίνονται δυναμικά. Οι αρκούδες που ζουν στις θερμότερες περιοχές παρουσίασαν περισσότερες γενετικές μεταβολές σε σύγκριση με εκείνες των ψυχρότερων βόρειων περιοχών. Σύμφωνα με τους συγγραφείς της μελέτης, τα ευρήματα αυτά μπορούν να συμβάλουν στην κατανόηση των μηχανισμών επιβίωσης των πολικών αρκούδων σε έναν θερμότερο πλανήτη, να αναδείξουν ποιοι πληθυσμοί διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο και να καθοδηγήσουν πιο στοχευμένες στρατηγικές προστασίας.

Η έρευνα, η οποία δημοσιεύθηκε την Παρασκευή 12 Δεκεμβρίου στο επιστημονικό περιοδικό Mobile DNA, δείχνει ότι τα γονίδια που μεταβάλλονται παίζουν καθοριστικό ρόλο στη διαφοροποίηση και την εξέλιξη των επιμέρους πληθυσμών.

Η δρ Γκόντεν τόνισε ότι πρόκειται για ένα εύρημα με ιδιαίτερη σημασία, καθώς αποκαλύπτει πως μια συγκεκριμένη ομάδα πολικών αρκούδων στο θερμότερο τμήμα της Γροιλανδίας φαίνεται να «επιστρατεύει» τα τρανσποζόνια για να αναδιαμορφώσει ταχύτερα το DNA της. «Αυτό ενδέχεται να αποτελεί μια ύστατη στρατηγική επιβίωσης απέναντι στην απώλεια του θαλάσσιου πάγου», σημείωσε.

Οι περιβαλλοντικές συνθήκες διαφοροποιούνται έντονα μεταξύ των δύο περιοχών: στη βορειοανατολική Γροιλανδία οι θερμοκρασίες παραμένουν χαμηλές και σχετικά σταθερές, ενώ στη νοτιοανατολική επικρατεί σαφώς θερμότερο κλίμα, με λιγότερο πάγο και μεγάλες διακυμάνσεις.

Οι αλλαγές στις αλληλουχίες του DNA είναι φυσικό φαινόμενο που εξελίσσεται αργά στον χρόνο, ωστόσο περιβαλλοντικοί παράγοντες όπως το έντονο θερμικό στρες μπορούν να επιταχύνουν τη διαδικασία. Οι ερευνητές εντόπισαν, μεταξύ άλλων, μεταβολές σε γονίδια που σχετίζονται με τον μεταβολισμό του λίπους, γεγονός που θα μπορούσε να βοηθήσει τις πολικές αρκούδες να αντεπεξέλθουν σε περιόδους περιορισμένης τροφής. Οι αρκούδες των θερμότερων περιοχών καταναλώνουν πιο τραχιά, φυτοφαγικά γεύματα, σε αντίθεση με τις βόρειες που βασίζονται κυρίως σε λιπαρές τροφές όπως οι φώκιες, και το DNA τους φαίνεται να προσαρμόζεται σε αυτή τη διατροφική μετατόπιση.

«Εντοπίσαμε αρκετά κρίσιμα γενετικά σημεία όπου τα τρανσποζόνια εμφανίζονταν ιδιαίτερα ενεργά, ακόμη και σε περιοχές του γονιδιώματος που παράγουν πρωτεΐνες», ανέφερε η Γκόντεν. «Αυτό υποδηλώνει ότι οι αρκούδες υφίστανται ταχεία και βαθιά γενετική αναδιάρθρωση, καθώς το περιβάλλον τους συρρικνώνεται».

Το επόμενο στάδιο της έρευνας θα επικεντρωθεί στην ανάλυση και άλλων πληθυσμών πολικών αρκούδων – συνολικά 20 παγκοσμίως – ώστε να διαπιστωθεί αν παρόμοια γενετικά μοτίβα εμφανίζονται και αλλού. Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι τα ευρήματα μπορούν να αποδειχθούν κρίσιμα για την προστασία του είδους, ωστόσο προειδοποιούν ότι η γενετική προσαρμογή δεν αρκεί από μόνη της.

«Δεν πρέπει να τρέφουμε αυταπάτες», κατέληξε η Γκόντεν. «Τα αποτελέσματα προσφέρουν μια αχτίδα ελπίδας, αλλά δεν μειώνουν τον κίνδυνο εξαφάνισης. Η ουσιαστική λύση παραμένει η μείωση των παγκόσμιων εκπομπών άνθρακα και ο περιορισμός της υπερθέρμανσης του πλανήτη».

Διαβάστε ακόμη 

ΕΥΔΑΠ: Πάνω από €400 εκατ. φέρνει η αναπροσαρμογή της τιμολογιακής πολιτικής από αρχές του 2026

Aγρότες: Μπλόκα με προσαρμογές και στις γιορτές – Ποια διόδια θα ανοίξουν σήμερα

LAMDA: Το δεύτερο τρίμηνο του 2027 παραδίδεται ο Πύργος Κατοικιών στο Ελληνικό

Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο Θέμα