Η συνεχώς αυξανόμενη παγκόσμια ανάγκη για κρίσιμα μέταλλα, λόγω της χρήσης τους στην τεχνολογία, την άμυνα και την πράσινη μετάβαση, αναδεικνύει την Ελλάδα ως πιθανό πόλο στρατηγικών επενδύσεων. Η ψήφιση του ευρωπαϊκού νόμου για τις κρίσιμες πρώτες ύλες (CRM) τον Μάιο του 2024 έθεσε στόχο την απεξάρτηση της Ευρώπης από τρίτες χώρες, κυρίως την Κίνα, που κυριαρχεί σε 34 στρατηγικά υλικά. Ανάμεσά τους και οι σπάνιες γαίες, οι οποίες απέκτησαν διεθνή προσοχή μέσω του ενδιαφέροντος του Προέδρου Τραμπ για τα κοιτάσματα της Γροιλανδίας, σύμφωνα με την Καθημερινή.

Η Ελλάδα εμφανίζεται έτοιμη να συμμετάσχει σε αυτή την ευρωπαϊκή στροφή, διαθέτοντας επιβεβαιωμένα ή πιθανά κοιτάσματα πολύτιμων υλικών. Ξεχωρίζει το project της Metlen στον Άγιο Νικόλαο Βοιωτίας, το οποίο θα παράγει γάλλιο από υπολείμματα βωξίτη, μειώνοντας την εξάρτηση της Ευρώπης από τρίτες χώρες. Η επένδυση προβλέπει και την παραγωγή σκανδίου και γερμανίου, με έναρξη λειτουργίας από το 2027.

Δυσκολίες εφαρμογής και κοινωνικές αντιδράσεις

Ωστόσο, η πρακτική εφαρμογή τέτοιων επενδύσεων δεν είναι απλή. Ο διαγωνισμός για την έρευνα αντιμονίου στην Κέραμο της Χίου –μέταλλο κρίσιμο για την άμυνα και τις ΑΠΕ– ξεσήκωσε αντιδράσεις, οδηγώντας σε δύο προσφυγές στο ΣτΕ και καθυστερήσεις. Το ΥΠΕΝ είχε επιλέξει τη Χίο, καθώς υπήρχε θετική στάση από τον δήμαρχο. Μετά την κατακραυγή, η στήριξη αποσύρθηκε, καθυστερώντας τον σχεδιασμό για νέους διαγωνισμούς και το δεύτερο στάδιο της αξιοποίησης.

Το ελληνικό παράδειγμα αποκαλύπτει ότι η κοινωνική αποδοχή είναι καθοριστικός παράγοντας για την επιτυχία. Αντίστοιχα προβλήματα αντιμετώπισε και η Σερβία με το κοίτασμα λιθίου στο Τζαντάρ, παρ’ ότι το μέγεθός του θα μπορούσε να καλύψει σχεδόν όλες τις ανάγκες της Ευρώπης.

Η στρατηγική της συναίνεσης – νέες δημοσκοπήσεις και γεωλογικές έρευνες

Οι αντιδράσεις ενίσχυσαν την άποψη ότι πρέπει να προηγείται κοινωνική συναίνεση πριν τις έρευνες. Το ΥΠΕΝ προγραμματίζει δημοσκοπήσεις σε περιοχές της Βόρειας Ελλάδας όπου εντοπίζονται σημαντικά κοιτάσματα, όπως η περιοχή Κιμμερίων Ξάνθης. Ήδη η ΕΑΓΜΕ έχει ξεκινήσει έρευνες σε Σάμο, Καλλυντήρι Ροδόπης και σχεδιάζει να προχωρήσει και στο Κιλκίς.

Σπάνιες γαίες έχουν εντοπιστεί στην παράκτια ζώνη Χαλκιδικής-Αλεξανδρούπολης, στους λατερίτες της Λοκρίδας, στους βωξίτες Παρνασσού–Γκιώνας και σε άλλα γεωλογικά σημεία υψηλού ενδιαφέροντος.

Η Ευρώπη δεν έχει άλλη επιλογή

Ο πρόεδρος του Συνδέσμου Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων Κωνσταντίνος Γιαζιτζόγλου επισημαίνει ότι η Ευρώπη δεν μπορεί πλέον να αγνοεί τη σημασία των κρίσιμων υλών. Από τις 34 ύλες που χαρακτηρίζει στρατηγικές η ΕΕ, οι 26 ελέγχονται από τους BRICS κατά ποσοστά άνω του 50%, ενώ για 20 εξ αυτών η εξάρτηση φτάνει στο 100%. Τα 47 ευρωπαϊκά projects που ανακοινώθηκαν καλύπτουν μόνο 10 ύλες, και μάλιστα μακροπρόθεσμα.

Όπως δηλώνει, το διακύβευμα είναι πρωτίστως γεωπολιτικό και τεχνολογικό: αν η Ευρώπη θέλει να διατηρήσει τον ρόλο της, πρέπει να τολμήσει τις απαραίτητες επενδύσεις στον ορυκτό της πλούτο, με σεβασμό στο περιβάλλον και έμφαση στην κοινωνική συναίνεση.

Διαβάστε ακόμη

Χ. Σημαντώνης: Η ευρωπαϊκή στρατηγική για τις μεταφορές και ο νευραλγικός ρόλος της ναυτιλίας μικρών αποστάσεων

Unicredit: «Πράσινο φως» υπό… όρους για την απόκτηση της Banco BPM

Δασμοί: H Volkswagen εξετάζει τη μετεγκατάσταση μέρους της παραγωγής της Audi στις ΗΠΑ

Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο Θέμα