ΤΗΣ
ΜΑΡΙΑΝΝΑΣ ΤΖΑΝΝΕ

Στη Σουηδία οι χειμώνες είναι ατελείωτοι και τα καλοκαίρια με τις λευκές νύχτες μικρά. Οι μεσογειακοί λαοί, που έχουν συνηθίσει σε πιο ήπιο κλίμα, λουσμένοι διαρκώς από ήλιο και θάλασσα, λένε χαριτολογώντας ότι τον χειμώνα μπαίνουν στην κατάψυξη και το καλοκαίρι βγαίνουν σαν τα σαλιγκάρια στους κήπους. Και αυτό δεν είναι υπερβολή αν αναλογιστεί κανείς ότι στη Βόρεια Σουηδία (τη σουηδική Λαπωνία), με τις μυτερές κορφές και τους αμέτρητους πάγους, ο υδράργυρος αγγίζει τους -50 βαθμούς Κελσίου και όσοι είναι τυχεροί μπορούν να αντικρίσουν το βόρειο σέλας. Στη Στοκχόλμη η θερμοκρασία βρίσκεται σταθερά τους κρύους μήνες από τους -3 έως τους -20 βαθμούς! Σε αυτή τη χώρα με τις σύγχρονες δομές, το κοινωνικό κράτος αλλά και την ισονομία απέναντι στους πολίτες, την οποία ύμνησε ουκ ολίγες φορές στη διακυβέρνησή του ο κ. Γιώργος Παπανδρέου, βρέθηκε πριν από 35 ολόκληρα χρόνια ο κ. Φρίξος Παπαδόπουλος.

Ο 69χρονος σήμερα Κύπριος επιχειρηματίας έφυγε από τη Λευκωσία σχεδόν κυνηγημένος για τη σκανδιναβική χώρα μετά την τουρκική εισβολή το 1974, χάνοντας όλο το βιος του: σπίτι, επιχείρηση, χρυσαφικά, φωτογραφίες, αναμνήσεις μιας ολόκληρης ζωής. Πήγε για μία εβδομάδα με την πίστη ότι θα τελειώσει γρήγορα η περιπέτεια της Κύπρου. Εκείνο το ταξίδι, όμως, αποδείχτηκε μακρύ και δίχως επιστροφή – τουλάχιστον όπως το είχε φανταστεί. Εμελλε να αλλάξει τη ζωή του, να τον βάλει σε άλλα «καλούπια» και το όνομά του να ταυτιστεί με τον Κύπριο επιχειρηματία που έβαλε για πρώτη φορά στα ράφια των μεγαλύτερων σουηδικών σούπερ μάρκετ το χαλούμι και την ελληνική φέτα.

Φέτα, ελαιόλαδο και πιπεριές

Σήμερα η Fontana, η εταιρεία που διοικεί μαζί με τη σύζυγό του και τα δύο παιδιά τους (τον Λοΐζο και την Κορίνα), αποτελεί τη μεγαλύτερη εμπορική εταιρεία ελληνικών προϊόντων της Σουηδίας, με ετήσιο τζίρο 320 εκατ. κορόνες (περίπου 40 εκατ. ευρώ) και διανομή σε 5.000 σούπερ μάρκετ και καταστήματα. Οι ιδιόκτητες αποθήκες και τα γραφεία της εταιρείας καλύπτουν μια επιφάνεια 40.000 τ.μ. και ο ιδρυτής της είναι, σύμφωνα με όσους τον γνωρίζουν, ο καλύτερος πρεσβευτής της χώρας μας στη Σουηδία. Χάρη στην επιμονή του, την αναζήτηση ποιοτικών ελληνικών προϊόντων όπως η φέτα, τα τυριά, το ελαιόλαδο, οι ελιές και οι πιπεριές, καθώς και στην ανάπτυξη εμπορικών δεσμών με αξιόπιστες ελληνικές εταιρείες όπως η ΜΕΒΓΑΛ, η Nutria, αλλά και παραγωγούς από την Καλαμάτα, τη Μυτιλήνη, τα Γρεβενά κ.α., οι Σουηδοί έχουν βάλει στα ράφια τους τα ελληνικά προϊόντα και τα έχουν κάνει αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινής διατροφής τους. Το επόμενο βήμα είναι η Φινλανδία, στην οποία η εταιρεία αναπτύσσει ήδη συνεργασία με τρεις αλυσίδες, ανοίγοντας νέο βηματισμό, τον οποίο έχει αναλάβει το νεότερο μέλος της οικογένειας, ο κ. Λοΐζος Παπαδόπουλος. Η τυποποίηση των προϊόντων της Fontana γίνεται στην Ελλάδα και στις συσκευασίες μπαίνει η επωνυμία της εταιρείας με την αναγραφή της περιοχής όπου έχει παραχθεί το προϊόν (Καλαμάτα, Χαλκιδική κ.α.). Εκτός από τα μεγάλα και μεσαία καταστήματα, η επιχείρηση διανέμει τα προϊόντα της σε ξενοδοχεία, σχολεία και εστιατόρια, που είναι μια εξίσου μεγάλη αγορά. «Το 1982 έφερα στη Σουηδία ένα κιβώτιο με 40 κεφάλια χαλούμι. Εκανα έναν χρόνο να τα πουλήσω, αλλά η επιμονή μου, επειδή πίστευα πολύ στο προϊόν, του έδωσε τη θέση που του άξιζε», αφηγείται στο «business stories» ο κ. Παπαδόπουλος.

Ο πολυμήχανος έμπορος, που ευλογεί τη μέρα και τη στιγμή που πάτησε το πόδι του στη σκανδιναβική χώρα, σκέφτηκε ότι το χαλούμι είναι ένα είδος τυριού που μπορεί να μαγειρευτεί με ποικίλους τρόπους. Εβαλε λοιπόν διαφήμιση στο ραδιόφωνο, προτείνοντας το χαλούμι τηγανητό ή ψητό στη σχάρα. Το αποτέλεσμα ήταν εντυπωσιακό. Από 10 κιλά που πουλούσε τον χρόνο σήμερα οι πωλήσεις φτάνουν τους 1.500 τόνους, με τη Σουηδία να είναι η πρώτη χώρα σε κατά κεφαλήν κατανάλωση χαλουμιού. 

15 Οκτωβρίου: στη Σουηδία είναι η Γιορτή της Φέτας

Το success story με τα τυριά ακολούθησε η επιτυχία που είχε στην αγορά η φέτα. Ηταν ο πρώτος έμπορος που εισήγαγε τη φέτα ΜΕΒΓΑΛ στη Σουηδία, όταν μέχρι το 1990 οι Σκανδιναβοί έτρωγαν την απομίμηση της δανέζικης φέτας. Σήμερα υπάρχουν πάνω από 20 εταιρείες που φτιάχνουν το λευκό τυρί με την πλούσια γεύση, σήμα κατατεθέν της ελληνικής μεσογειακής κουζίνας, και οι Σουηδοί την έχουν λατρέψει. Τη βάζουν στον φούρνο, στα φαγητά, στη σαλάτα και η κατανάλωση έχει εκτιναχθεί. Πέρσι υπολογίζεται ότι διακινήθηκαν 3.393.000 τόνοι φέτας, από τους οποίους η Fontana υπολογίζεται ότι πούλησε στη σουηδική αγορά περίπου το 1/3. Η μεγάλη διείσδυση της εταιρείας στην αγορά των τροφίμων δεν είναι τυχαία και γι’ αυτήν έχει δουλέψει μεθοδικά τα τελευταία 25 χρόνια ο κ. Παπαδόπουλος. «Οταν η ελληνική φέτα κατοχυρώθηκε ως ελληνικό ΠΟΠ προϊόν, το ελληνικό κράτος αντί να οργανώσει καμπάνια ενημέρωσης σε όλη την Ευρώπη δεν έκανε τίποτα.

Η Fontana δαπάνησε πάνω από 100.000 ευρώ για διαφήμιση σε αλυσίδες και περιοδικά προκειμένου να προβάλει το ελληνικό προϊόν και να ενημερώσει τον κόσμο ότι είναι η μοναδική γνήσια φέτα», επισημαίνει με παράπονο το αφεντικό της σουηδικής εταιρείας. Ετσι, η 15η Οκτωβρίου του 2007, που είναι η ημερομηνία-σταθμός καθώς τέθηκε σε ισχύ η οριστική κατοχύρωση του ελληνικού τυριού, έχει καθιερωθεί ως η Ετήσια Γιορτή της Φέτας στη Σουηδία. Με προωθητικές ενέργειες στα μεγάλα σούπερ μάρκετ και συνοδεία και άλλων προϊόντων, η Fontana δείχνει στους Σκανδιναβούς τον δρόμο για την ελληνική κουζίνα. Είναι ένα ιδανικό πάντρεμα, το οποίο σκοπεύει να επαναλάβει τον προσεχή Φεβρουάριο, όταν στη Σουηδία θα πραγματοποιηθεί για πρώτη φορά η διοργάνωση Grekland Panorama (από τις 14 έως τις 16 Φεβρουαρίου). Πρόκειται για μία έκθεση τουρισμού, γαστρονομίας και πολιτισμού αποκλειστικά για την Ελλάδα που γίνεται με ιδιωτική πρωτοβουλία και με τη συμμετοχή τουριστικών φορέων, επιχειρήσεων και οργανισμών, στην οποία η Fontana είναι από τους μεγάλους χορηγούς.

Το νέκταρ και ο βασιλιάς

Τίποτα δεν ήρθε τυχαία για τον κ. Φρίξο Παπαδόπουλο. Γι’ αυτό και όταν ο βασιλιάς της Σουηδίας θα τον τιμήσει με το Βραβείο Επιχειρηματικότητας πριν από έξι χρόνια, αναγνωρίζοντας την πολύχρονη προσφορά του στη χώρα και επιβραβεύοντας την πορεία της εταιρείας του, ο κόσμος που τον γνωρίζει δεν θα εκπλαγεί. Ολη του η ζωή ήταν ένας δρόμος σκληρής δουλειάς, χωρίς να λείπουν τα ρίσκα. Απέφευγε τα εύκολα, τα ημίμετρα και την υπαλληλική ζωή. Λες και ήταν γεννημένος επιχειρηματίας. Ακόμη και πριν ο εισβολέας μπει στη Μεγαλόνησο, εκείνος στα 29 του είχε το δικό του εργοστάσιο κατασκευής αλουμινίου στην πόλη Μόρφου, 20 χλμ. έξω από τη Λευκωσία. Οι δουλειές πήγαιναν καλά, αλλά με τους Τούρκους τα έχασε όλα. Ετσι, αποφάσισε να φύγει για λίγο στη Σουηδία, μέχρι να περάσει η μπόρα. Είναι Φεβρουάριος του 1975. Η μία εβδομάδα γίνεται μήνας και το χιόνι σκεπάζει 20 πόντους το έδαφος. «Είμαστε επί 30 μέρες κλεισμένοι μέσα στο σπίτι από την παγωνιά και το κρύο», θυμάται, χωρίς να λησμονεί τις δυσκολίες και τα προβλήματα που αντιμετώπισε στην αρχή.

«Οι μήνες έφευγαν και ήταν σαν αιώνες. Δεν σας κρύβω ότι τα πρώτα 5 χρόνια ήταν κόλαση για να μπούμε στη νοοτροπία της χώρας. Ή θα προσαρμοζόμασταν ή θα φεύγαμε. Δεν την εγκαταλείψαμε όμως, και μπορώ να πω με βεβαιότητα ότι ήταν η καλύτερη επιλογή χώρας για να ζήσουμε μακριά από την Κύπρο», εξομολογείται. Η επιστροφή στην πατρίδα είναι αδύνατη, γι’ αυτό πιάνει δουλειά ως ηλεκτροσυγκολλητής, ενώ η γυναίκα του δουλεύει υπάλληλος σε ένα κομμωτήριο. Η δουλειά όμως δεν τον γεμίζει και στο μυαλό του στροβιλίζουν σκέψεις να κάνει κάτι δικό του. Λαχταρά την πατρίδα, τα αδέρφια και τους φίλους του, γι’ αυτό επιστρέφει για λίγο στην Κύπρο. Η ιδέα θα του έρθει στο νησί όταν πέφτει στα χέρια του ένα χυμός από τον μεγαλύτερο συνεταιριστικό εργοστάσιο της Κύπρου (ΣΕΒΕΓΕΠ). Είναι ένα κοκτέιλ από επτά φρούτα που οι παραγωγοί το έχουν βαφτίσει «Fontana»! «Αυτό θα το πάω στη Σουηδία», σκέφτεται από την πρώτη στιγμή που δοκιμάζει τον γευστικό χυμό φρούτων και αναλαμβάνει την αντιπροσωπία του. Η προώθηση όμως του χυμού δεν είναι εύκολη υπόθεση – παρά το γεγονός ότι οι Σουηδοί έμποροι δεν αρνούνται να το βάλουν στα ράφια τους. Η πρώτη μεγάλη παραγγελία ήταν ένα κοντέινερ με 2.000 κιβώτια. Το εμπόρευμα αγοράστηκε με δανεικά 100.000 κορόνες, αλλά για να διανεμηθεί χρειαζόταν αυτοκίνητο. Λεφτά δεν υπήρχαν για τέτοιες πολυτέλειες, γι’ αυτό πήρε ένα παλιό Saab, του έβγαλε τα καθίσματα και το έκανε φορτηγάκι! Εντελώς μόνος του, άδειασε ολόκληρο το κοντέινερ πηγαίνοντας από πόλη σε πόλη και όταν οι παραγγελίες αυξήθηκαν, νοίκιασε μία αποθήκη 12 τ.μ. στο υπόγειο μιας βίλας για να βάζει το εμπόρευμα.

Εβαλαν αγγελία για να τους φέρουν έπιπλα

Ουδέν μονιμότερον του προσωρινού. Με τη βοήθεια του δήμου θα νοικιάσει ένα σπίτι σε προάστιο της Στοκχόλμης και για να το επιπλώσει θα βάλει αγγελία στην εφημερίδα για μεταχειρισμένα έπιπλα. Οι Σουηδοί, που είναι εκπαιδευμένοι σε τέτοιες πρακτικές, ανταποκρίνονται αμέσως, εξοπλίζοντας τη νεόφερτη ελληνική οικογένεια με έπιπλα, κουρτίνες και χαλιά. Ο κ. Παπαδόπουλος έχει αρχίσει να αποκτά τις πρώτες βάσεις στη Σουηδία και να ανοίγει τα φτερά του. Η προώθηση του χυμού, ένα μαγαζί με σουβενίρ στη Στοκχόλμη και ένα κομμωτήριο που απέκτησε η σύζυγός του, η κυρία Μάρω Παπαδοπούλου, αποτελούν την καινούρια επαγγελματική ζωή των Ελλήνων μεταναστών, που έχει αρχίσει να αποκτά νέο νόημα. Συγχρόνως ο κ. Παπαδόπουλος πηγαίνει σε νυχτερινό σχολείο για να μάθει τη γλώσσα ώστε να μπορεί να αναπτύξει καλύτερα τις εμπορικές συναλλαγές. Τα ταξίδια στην Ελλάδα πυκνώνουν και μέσα από προσωπική έρευνα και συστάσεις έρχεται σε επαφή με Ελληνες παραγωγούς, εισάγοντας χαλούμι, φέτα και άλλα ποιοτικά ελληνικά προϊόντα. Οι παραγωγοί όμως είναι ερασιτέχνες στη δουλειά και δεν γνωρίζουν τίποτα από τυποποίηση και συσκευασία.

Θα πάρει χρόνια για να εξασφαλίσει συνεργασίες που θα του προσφέρουν αυτό που έχει ανάγκη μια απαιτητική αγορά όπως αυτή της Σουηδίας. Θα υπάρξουν στιγμές που θα πειραματιστεί και με νέα προϊόντα (χαλβά, παξιμάδια, αμύγδαλα), αλλά οι Σουηδοί θα επιμείνουν στη φέτα, στις ελιές και τις πιπεριές, που είναι η ναυαρχίδα των πωλήσεων της Fontana. Τελευταία του προσπάθεια είναι να εισάγει κρασί, αλλά στη Σουηδία με τις ατελείωτες νύχτες και τα υψηλά ποσοστά αυτοκτονιών η αγορά αλκοόλ είναι απαγορευμένη. Το μονοπώλιο της αγοράς το έχει το κράτος, το οποίο διαθέτει γύρω στα 400 καταστήματα. Μόνο εκεί μπορεί κανείς να αγοράσει το κρασί, τα οινοπνευματώδη ποτά και την μπίρα με περιεκτικότητα σε αλκοόλ πάνω από 3,5%. Η Fontana, ύστερα από μεγάλο αγώνα, κατάφερε να βάλει τέσσερα ελληνικά κρασιά στα σημεία πώλησης της κρατικής εταιρείας. Ομως ο απώτερος στόχος της οικογένειας Παπαδόπουλου είναι να τοποθετήσει τα κρασιά στα ράφια και όχι να υπάρχουν ως ένας απλός κωδικός στην κάβα. Θα χρειαστεί σκληρή προσπάθεια γι’ αυτό, αλλά ο αειθαλής επιχειρηματίας δεν το βάζει κάτω. «Θα το παλέψω και είμαι σίγουρος ότι θα τα καταφέρω!» λέει.