Της Στεφανίας Σούκη

Στο κυνήγι πρωτοκλασάτων και πολύ γνωστών επαγγελματικών ακινήτων σε όλη την Αθήνα διαγκωνίζονται πλέον παλιοί και καινούριοι παίκτες του εγχώριου real estate, με τα συνολικά κεφάλαια που έχουν ήδη επενδυθεί, από τις αρχές του έτους μέχρι σήμερα, να υπολογίζονται σε 350 εκατ. ευρώ, επιβεβαιώνοντας τις εκτιμήσεις ότι το 2019 θα είναι μια δυνατή χρονιά για την αγορά επαγγελματικών ακινήτων.

Μάλιστα, από πλευράς των πιο παραδοσιακών παικτών, των εγχώριων επενδυτικών ακινήτων, οι οποίοι στήριξαν την ελληνική αγορά ακόμη και κατά τη διάρκεια της πλήρους κατάρρευσής της εν μέσω κρίσης, θεωρείται εφικτός ο στόχος οι επενδύσεις να ξεπεράσουν τα 700 εκατ. ευρώ μέχρι το τέλος του έτους.

Λεφτά πάντως… υπάρχουν αν ληφθούν υπόψη οι εκτιμήσεις των μεγαλοστελεχών της αγοράς, σύμφωνα με τις οποίες δυνητικά, και υπό την προϋπόθεση ότι θα υπήρχε το κατάλληλο προϊόν, ιδίως σε γραφεία -που όμως δεν φαίνεται να υπάρχει-, τα διαθέσιμα κεφάλαια προς επένδυση αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα, κυρίως από το εξωτερικό, μπορεί να ξεπερνούν ακόμη και το 1 δισ. ευρώ.

Από πλευράς των νέων παικτών, των ιδιωτικών επενδυτικών funds, που δηλώνουν τώρα πιο έντονα το «παρών» στο εγχώριο real estate, φαίνεται ότι υπάρχει η διάθεση να κονταροχτυπηθούν για όσα «καλά» ακίνητα έχουν βγει ή πρόκειται να βγουν προσεχώς στην αγορά, ακολουθώντας ιδιαίτερα επιθετική πολιτική όσον αφορά τις τιμές. Εξ ου και σε αρκετές περιπτώσεις δεν διστάζουν να ανεβάσουν την τιμή «προεξοφλώντας, ως έναν βαθμό το καλό σενάριο για υψηλές επιδόσεις του εγχώριου real estate, χωρίς ωστόσο κάτι τέτοιο να αποτυπώνεται στα πραγματικά μεγέθη της ελληνικής οικονομίας, η οποία έχει ακόμη μακρύ δρόμο να διανύσει για την ανάπτυξη και τη βελτίωση των θεμελιωδών μεγεθών της», όπως χαρακτηριστικά δηλώνουν στο «ΘΕΜΑ» κορυφαία στελέχη εισηγμένων ΑΕΕΑΠ. Γι’ αυτό τον λόγο άλλωστε οι τελευταίες (Εθνική Πανγαία, Grivalia Properties, που οδεύει προς απορρόφηση από τη Εurobank, Τrastor AEEAΠ και BriQ Properties) προτιμούν να μην ακολουθούν τις επιθετικές προσφορές που καταθέτουν τα ξένα funds για την αγορά χαρτοφυλακίων ακινήτων ή μεμονωμένων κτιρίων γραφείων, αν και συνεχίζουν τις επενδύσεις τους αξίας δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ με μακροπρόθεσμο ορίζοντα. Ενδεικτικά, η Grivalia προχώρησε προ ημερών στην υπογραφή προσυμφώνου για την απόκτηση ενός χαρτοφυλακίου τεσσάρων ακινήτων, σούπερ μάρκετ του ομίλου Σκλαβενίτη, ιδιοκτησίας των Kαταριανών της Helens Re, μια επένδυση ύψους 117,06 εκατ. ευρώ, ενώ η Εθνική Πανγαία ΑΕΕΑΠ, υπό τη σκέπη του βασικού της μετόχου, Invel, προχώρησε την περασμένη εβδομάδα σε ένα ακόμη μεγάλο τουριστικό deal στην Κύπρο για το διάσημο «Aphrodite Hills Resort», από τα κορυφαία golf resorts της Μεσογείου. «H αξία του project ως προς το real estate ξεπερνά αυτή τη στιγμή τα 100 εκατ. ευρώ, ενώ είναι εξαιρετικές οι προοπτικές περαιτέρω ανάπτυξης με εκτιμώμενο κόστος άνω των 300 εκατ. ευρώ σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα», δηλώνει χαρακτηριστικά ο διευθύνων σύμβουλος της Πανγαία ΑΕΕΑΠ Αριστοτέλης Καρυτινός.

Τα νέα ακίνητα προς πώληση

Οι προθέσεις των νέων παικτών της αγοράς θα φανούν περαιτέρω το επόμενο διάστημα, οπότε, σύμφωνα με πληροφορίες, πρόκειται να βγουν προς πώληση και νέα ακίνητα, κάποια από τα οποία σε κεντρικά σημεία της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης.

Μεταξύ αυτών, το γνωστό ψυχαγωγικό κέντρο «South Polis» στο Δέλτα Φαλήρου, εκεί όπου λειτουργεί ο πολυκινηματογράφος των Village. To εν λόγω ακίνητο, από τα πλέον χαρακτηριστικά της χρυσής εποχής του άλλοτε κυρίαρχου ομίλου του Μπάμπη Βωβού, έχει περάσει στην Alpha Bank, η οποία ετοιμάζεται να το βγάλει προς πώληση είτε ως πακέτο μαζί με άλλα μικρότερα ακίνητα που έχουν περιέλθει στην ιδιοκτησία της, συνολικής αξίας 40 εκατ. ευρώ, είτε ακόμη και μεμονωμένα – μένει να ληφθούν οι τελικές αποφάσεις. Η αξία του συγκροτήματος, σε μια περιοχή η οποία ήδη βιώνει άνοδο το τελευταίο διάστημα λόγω των έργων ανάπλασης του Φαληρικού όρμου αλλά και του νέου τοπόσημου της Αθήνας, του Κέντρου Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος, τοποθετείται σε επίπεδα άνω των 25 εκατ. ευρώ. Πέρυσι μάλιστα είχε έρθει πολύ κοντά στην απόκτησή του ο ομογενής από τη Βενεζουέλα Θεόδωρος Δουζόγλου, γνωστός από τις τοποθετήσεις του τα τελευταία χρόνια στο εγχώριο real estate (βλ. ξενοδοχεία «Πεντελικόν», «Mistral», «Λητώ» κ.ά.).
Πακέτο με το έτερο εμπορικό πάρκο ιδιοκτησίας της στη Θεσσαλονίκη θέλει να πουλήσει το συγκρότημα όπου λειτουργεί επίσης ο μεγαλύτερος πολυκινηματογράφος των Village, αυτή τη φορά στην περιοχή του Ρέντη, η Pradera. To fund ήταν από τους πρώτους ξένους επενδυτές στην ελληνική αγορά, προ Ολυμπιακών Αγώνων, και τώρα, μετά από τόσα χρόνια, φαίνεται ότι βλέπει την πόρτα της εξόδου από την Ελλάδα. Με παρουσία από την Κίνα μέχρι το Ηνωμένο Βασίλειο, η Pradera θέλει τώρα να πουλήσει τις συμμετοχές της στο «Village Shopping & More» στου Ρέντη, όπου λειτουργεί ο μεγαλύτερος πολυκινηματογράφος στην Ελλάδα με 20 αίθουσες, και στο εμπορικό πάρκο Florida 1, δίπλα από το ΙΚΕΑ, όπου στεγάζονται καταστήματα των αλυσίδων AB Βασιλόπουλος, Μουστάκας, Jysk κ.ά. Η αξία του πακέτου τοποθετείται σε επίπεδα άνω των 50 εκατ. ευρώ. Προσπάθειες ρευστοποίησης είχαν γίνει και στο πρόσφατο παρελθόν, χωρίς ωστόσο το επιθυμητό αποτέλεσμα.

Σταθερά στην πρώτη γραμμή βρίσκονται το τελευταίο διάστημα και τα ακίνητα των τραπεζών, με τη Eurobank να έχει ήδη βγάλει στην αγορά χαρτοφυλάκιο 187 ιδιόκτητων και ανακτηθέντων επαγγελματικών ακινήτων κυρίως σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, αξίας κοντά στα 88 εκατ. ευρώ. Ακόμη, η Bain Capital, στην οποία περιήλθε πέρυσι το χαρτοφυλάκιο Amoeba της Τράπεζας Πειραιώς (το πρώτο χαρτοφυλάκιο κόκκινων επιχειρηματικών δανείων με εξασφαλίσεις σε ακίνητα που μεταβιβάστηκε από ελληνική τράπεζα), έχει στα σκαριά προς πώληση ακίνητα, κυρίως κτίρια γραφείων.

Οι νέοι παίκτες

Ενα χαρτοφυλάκιο τραπεζικών ακινήτων ήταν η αφορμή για την πρώτη μεγάλη επένδυση στην Ελλάδα της Brook Lane Capital, με επικεφαλής τον Αζίζ Φράνσις, η οποία προσέφερε στην Alpha Bank τίμημα ύψους 95,3 εκατ. ευρώ. Το συγκεκριμένο χαρτοφυλάκιο περιλαμβάνει πέντε ακίνητα και οκτώ συνολικά ιδιοκτησίες, με φιλέτα του ομίλου Βωβού, όπως το συγκρότημα των τριών κτιρίων όπου στεγάζεται η Vodafone στο Χαλάνδρι. Ο ίδιος ο Αζίζ Φράνσις, με πολυετή πορεία στον τομέα της διαχείρισης επενδύσεων, έχοντας περάσει από τη Morgan Stanley και τη Spinnaker Capital, θεωρεί ότι η Ελλάδα έχει αυτή τη στιγμή επενδυτικές ευκαιρίες και δηλώνει διατεθειμένος να τοποθετήσει κεφάλαια 250 εκατ. ευρώ τα επόμενα χρόνια εντός και εκτός real estate.

Ανταγωνιστές του στον εν λόγω διαγωνισμό (η συναλλαγή αναμένεται να ολοκληρωθεί, μετά τα τυπικά, εντός του δευτέρου τριμήνου του έτους) ήταν τρεις ακόμη νέοι παίκτες που επιδιώκουν να ενισχύσουν την παρουσία τους στο εγχώριο real estate: πρόκειται για την επενδυτική Dromeus, υπό την καθοδήγηση των κυρίων Αχιλλέα Ρισβά και Σταύρου Αδαμόπουλου, η οποία μέσω του Greco Fund έκανε αισθητή ήδη από πέρυσι την παρουσία της έχοντας αγοράσει, μεταξύ άλλων, το έτερο συγκρότημα του ομίλου Βωβού στο Μαρούσι, εκεί όπου στεγάζεται η Wind. Eπίσης, για την Oaktree, η οποία δηλώνει το επενδυτικό «παρών» στη χώρα μας σταθερά τα τελευταία χρόνια και θέλει να μπει πιο δυνατά στον τομέα των ακινήτων, καθώς και την Orilina Properties AEEAΠ, με επικεφαλής τον κ. Κυριάκο Ευαγγέλου, μία από τις καινούριες εταιρείες επενδύσεων ακινήτων περιουσίας, όπου βασικός μέτοχος είναι το βρετανικό επενδυτικό κεφάλαιο Brevan Howard. Η Orilina πάντως ήταν αυτή που απέκτησε πριν από λίγο καιρό αντί 25,5 εκατ. ευρώ τα κεντρικά γραφεία του ομίλου ΕΛΛΑΚΤΩΡ στη Νέα Κηφισιά.

Από την πλευρά της, η Brook Lane ήταν μεταξύ των διεκδικητών για το γραφειακό συγκρότημα στην οδό Γραβιάς, ιδιοκτησίας της Prometheus Gas (συνδέεται με τον όμιλο Κοπελούζου), στον Παράδεισο Αμαρουσίου, το οποίο είναι εν μέρει μισθωμένο στα Ελληνικά Πετρέλαια. Στον ίδιο διαγωνισμό, που ολοκληρώθηκε τον περασμένο Φεβρουάριο, κονταροχτυπήθηκαν η Dromeus, η Orilina Properties και η Trastor AEEAΠ, στην οποία και κατέληξε με τίμημα της τάξεως των 12 εκατ. ευρώ.

Η περίπτωση της Hines

Αντίθετα, η Trastor έχασε προ ημερών ένα από τα εμβληματικά κτίρια του Συντάγματος, το οποίο στεγάζει τις πρεσβείες της Πορτογαλίας και της Βραζιλίας καθώς και τα κεντρικά γραφεία της Mastercard στη λεωφόρο Βασιλίσσης Σοφίας 23. Αγοραστής του ακινήτου, το οποίο ανήκε σε ιδιώτη επενδυτή, αναδείχθηκε ο γνωστός επενδυτικός οίκος Ηines, με παρουσία στην Ελλάδα ήδη από το 2014 και επικεφαλής τον κ. Πολ Γομόπουλο.

Η εν λόγω αγορά στο Σύνταγμα, με τίμημα κοντά στα 9 εκατ. ευρώ, σηματοδοτεί την πρώτη μεγάλη κίνηση του ομίλου στον τομέα των γραφείων στην Αθήνα, που ωστόσο προχωρά σταδιακά στην ενίσχυση της θέσης του στην ελληνική αγορά. Οπως φαίνεται, όμως, έπεται συνέχεια, αφού εξετάζεται σειρά επενδυτικών ευκαιριών εντός και εκτός τουριστικού κλάδου.

Ο επενδυτικός οίκος, που έγινε ευρύτερα γνωστός στη χώρα μας όταν από κοινού με την Henderson Park προ διετίας απέκτησαν το σημερινό «Grand Hyatt» (πρώην «Athens Ledra») στη λεωφόρο Συγγρού, έχει στο τραπέζι νέα σχέδια για τουριστικά ακίνητα: δύo resorts στην Κρήτη, ενώ στην Αθήνα εξετάζονται διάφορες επενδύσεις κυρίως στον τομέα των επαγγελματικών ακινήτων: για παράδειγμα, το εμπορικό κέντρο «Athens Heart» στο κέντρο της Αθήνας, η επένδυση στο πρώην ακίνητο Μουζάκη στη λεωφόρο Κηφισού όπου σχεδιάζεται η δημιουργία big boxes με τη λειτουργία καταστημάτων της αλυσίδας Leroy Merlin, ενώ εδώ και πολύ καιρό συζητεί την επόμενη μέρα του ημιτελούς εμπορικού κέντρου του άλλοτε κραταιού Βωβού, εφόσον δοθεί λύση από τις πιστώτριες τράπεζες. Το όνομα της Ηines ακούγεται επιπλέον για τον διαγωνισμό που αφορά το εμβληματικό συγκρότημα του «Πόρτο Καρράς» στη Χαλκιδική.

Με έτος ίδρυσης το 1957 στην Αμερική, η Hines έχει αυτή τη στιγμή παρουσία σε 214 πόλεις σε 24 χώρες και διαχειρίζεται περιουσιακά στοιχεία αξίας 120,6 δισ. δολαρίων (συμπεριλαμβανομένων των κεφαλαίων για λογαριασμό τρίτων). Το ευρωπαϊκό της χαρτοφυλάκιο αντιστοιχεί σε 16,7 δισ. δολάρια με παρουσία σε Δανία, Φινλανδία, Γαλλία, Γερμανία, Ελλάδα, Ιρλανδία, Ιταλία, Ολλανδία, Νορβηγία, Πολωνία, Ισπανία και Ηνωμένο Βασίλειο.