Η συζήτηση για τις τιμές των προϊόντων έχει πάψει προ πολλού να αφορά μόνο την ακρίβεια. Πλέον, ο καταναλωτής καλείται να ελέγχει σχεδόν κάθε συσκευασία, να συγκρίνει γραμμάρια, να διαβάζει ετικέτες και να υπολογίζει αν πληρώνει περισσότερα για λιγότερα. Αυτό το φαινόμενο, που έχει βαφτιστεί «shrinkflation» – συρρίκνωση προϊόντων με ταυτόχρονη αύξηση τιμής – διαμορφώνει ένα νέο τοπίο στην αγορά, όπου το ράφι γίνεται πεδίο παρατήρησης και όχι απλής επιλογής.
Σε ένα περιβάλλον όπου ο πληθωρισμός υποχωρεί αλλά το κόστος ζωής δεν μειώνεται, η αίσθηση ότι «πληρώνουμε παραπάνω χωρίς να το καταλαβαίνουμε» μετατρέπεται σε καθημερινό άγχος.
Το φαινόμενο shrinkflation
Στην πράξη, το προϊόν παραμένει ίδιο στο μάτι, αλλά μικρότερο στα γραμμάρια – ενώ η τιμή του συχνά αυξάνεται. Η μείωση βάρους κατά 5%, 10% ή ακόμη και 20% μπορεί να μη γίνεται εύκολα αντιληπτή από τον πελάτη, ειδικά όταν η συσκευασία διατηρείται πανομοιότυπη. Σε πολλά προϊόντα, όπως σοκολάτες, δημητριακά και είδη προσωπικής φροντίδας, η ποσότητα μειώθηκε χωρίς να αλλάξει καθόλου το σχέδιο της συσκευασίας. Αυτή η στρατηγική δεν είναι παράνομη, αλλά δημιουργεί μια έμμεση αύξηση τιμής ανά μονάδα προϊόντος – δηλαδή πληρώνουμε περισσότερα χωρίς να το βλέπουμε ξεκάθαρα.
Παράλληλα, τραπεζικές και ερευνητικές αναλύσεις δείχνουν ότι η shrinkflation είναι μια από τις πιο συχνές τακτικές περιόδων ακρίβειας, καθώς βοηθά τις εταιρείες να περιορίσουν αυξήσεις κόστους χωρίς να προκαλέσουν την «κόκκινη αντίδραση» του πελάτη. Οι καταναλωτές, όμως, έχουν αρχίσει να εξοικειώνονται με τον υπολογισμό της πραγματικής τιμής ανά κιλό ή ανά λίτρο, αναζητώντας εναλλακτικές μάρκες και παρακολουθώντας τις προσφορές με μεγαλύτερη επιμονή από κάθε άλλη φορά.
Οι επιπτώσεις στην αγοραστική συμπεριφορά
Η ακρίβεια δεν αλλάζει μόνο τις προτιμήσεις του καταναλωτή – αλλάζει τον τρόπο σκέψης του. Έρευνες δείχνουν πως ολοένα και περισσότεροι καταναλωτές συγκρίνουν ετικέτες πριν αγοράσουν, ενώ προτιμούν private label προϊόντα που διατηρούν πιο σταθερές τιμές. Άλλοι επιλέγουν μεγαλύτερες συσκευασίες επειδή συμφέρουν ανά μονάδα, ενώ παρατηρείται ενίσχυση των ηλεκτρονικών αγορών όπου οι τιμές μπορούν να συγκριθούν πιο εύκολα.
Η συμπεριφορά αυτή συνδέεται με τη σταδιακή μείωση της εμπιστοσύνης σε πολυεθνικά brands, γεγονός που ενισχύει τα εγχώρια προϊόντα και τα ιδιωτικής ετικέτας.
Το στοίχημα για την αγορά
Το φαινόμενο της συρρίκνωσης προϊόντων διαμορφώνει μια νέα ισορροπία στην αγορά. Η αύξηση του ΦΠΑ σε συγκεκριμένες κατηγορίες, οι αλλαγές στις τιμές πρώτων υλών και το υψηλό ενεργειακό κόστος κάνουν τις εταιρείες να αναζητούν τρόπους να διατηρήσουν την κερδοφορία τους χωρίς να χάσουν πελάτες. Όμως, οι καταναλωτές είναι πλέον πιο ενημερωμένοι και απαιτητικοί, γεγονός που δημιουργεί πίεση για περισσότερη διαφάνεια.
Σε πολλές χώρες της Ευρώπης εξετάζεται ήδη η εφαρμογή υποχρεωτικής σήμανσης όταν μειώνεται η ποσότητα προϊόντος, ενώ υπάρχουν προτάσεις για εφαρμογή «ειλικρινούς ετικέτας», όπου η προηγούμενη ποσότητα και η νέα να αναγράφονται ξεκάθαρα. Η συζήτηση αυτή αναμένεται να φτάσει σύντομα και στην Ελλάδα, καθώς η ακρίβεια έχει μετατραπεί σε κοινωνικό ζήτημα και όχι μόνο οικονομικό δείκτη.
Ο «ντετέκτιβ» καταναλωτής ήρθε για να μείνει
Η κατάσταση οδηγεί σε μια νέα ταυτότητα του καταναλωτή: αυτή του παρατηρητή. Ο έλεγχος ετικετών, ο διαμοιρασμός πληροφοριών στα social media, η ανταλλαγή εμπειριών για προϊόντα που μειώνονται αλλά δεν φημολογούνται ως μειωμένα – όλα αυτά συνθέτουν ένα νέο τοπίο στην αγορά. Και ίσως τελικά αυτό να είναι η απάντηση στην ακρίβεια: η γνώση. Ο καταναλωτής που παρατηρεί, συγκρίνει και αμφισβητεί είναι η μεγαλύτερη πίεση που μπορεί να δεχθεί η αγορά.
Διαβάστε ακόμη
Γιατί τα μωρά κοιμούνται στο κρύο: Η σκανδιναβική συνήθεια που μας φαίνεται αδιανόητη
Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο Θέμα