Σε έναν κόσμο που χαρακτηρίζεται από αβεβαιότητα, πολυπλοκότητα και συνεχή αλλαγή, η ηγεσία δεν μπορεί πλέον να βασίζεται αποκλειστικά στη γνώση ή στη λογική σκέψη. Η συναισθηματική νοημοσύνη (Emotional Intelligence – EQ) έχει αναδειχθεί ως καθοριστικός παράγοντας επιτυχίας, τόσο σε ατομικό όσο και σε οργανωσιακό επίπεδο. Παράλληλα, νεότερες προσεγγίσεις μιλούν για την ανάγκη μιας Ολιστικής Νοημοσύνης (Holistic Intelligence – HQ), που ενώνει τη γνωστική επάρκεια με την ανθρώπινη κατανόηση, δημιουργώντας ηγεσία ισορροπημένη και ουσιαστική.

Από την αυτογνωσία στην επιρροή

Η έννοια της EQ, όπως πρωτοδιατυπώθηκε από τους Salovey & Mayer (1990), αφορά την ικανότητα να αναγνωρίζουμε, να κατανοούμε και να ρυθμίζουμε τα συναισθήματα, τόσο τα δικά μας όσο και των άλλων. Ο Daniel Goleman (1995) την ανέδειξε περαιτέρω, ορίζοντας πέντε βασικά συστατικά: αυτογνωσία, αυτορρύθμιση, κίνητρο, ενσυναίσθηση και κοινωνικές δεξιότητες.

Η αφετηρία είναι η αυτογνωσία: χωρίς βαθιά κατανόηση του εαυτού, δεν μπορεί να υπάρξει αποτελεσματική ρύθμιση συναισθημάτων. Και χωρίς αυτήν, η ηγεσία εκφυλίζεται σε στείρα διοίκηση. Ένας ηγέτης που γνωρίζει τις δικές του προκαταλήψεις και αδυναμίες, είναι σε θέση να λειτουργεί με ενσυναίσθηση, καλλιεργώντας κλίμα εμπιστοσύνης.

Παρά τη σημασία της, η αυτογνωσία είναι σπάνιο προσόν. Έρευνες (Eurich, 2018) δείχνουν ότι παρότι 95% των ανθρώπων πιστεύει πως έχει αυτογνωσία, μόλις 10–15% διαθέτει στην πραγματικότητα. Το παράδοξο αυτό γίνεται πιο έντονο σε ηγετικές θέσεις, όπου η εξουσία συχνά μειώνει την ανατροφοδότηση.
Στην Ελλάδα, αυτό το φαινόμενο είναι εμφανές σε οικογενειακές επιχειρήσεις, όπου η άρνηση του επικεφαλής να ακούσει νέες ιδέες οδηγεί σε στασιμότητα. Αντίθετα, παραδείγματα όπως μεγάλοι ξενοδοχειακοί όμιλοι που ενσωμάτωσαν ανώνυμη ανατροφοδότηση, δείχνουν ότι η αυτογνωσία δεν είναι αδυναμία αλλά στρατηγικό πλεονέκτημα.

Γιατί το EQ ξεπερνά το IQ

Για δεκαετίες, η επιτυχία ταυτιζόταν με το IQ: την ικανότητα ανάλυσης, επεξεργασίας δεδομένων, επιστημονικής γνώσης. Σήμερα, όμως, γνωρίζουμε ότι το IQ εξηγεί μόνο το 20% της επιτυχίας, ενώ το υπόλοιπο αποδίδεται σε παράγοντες όπως οι κοινωνικές και συναισθηματικές δεξιότητες (Goleman, 1998).
Στη Σίλικον Βάλεϊ, δεκάδες startups απέτυχαν όχι λόγω έλλειψης τεχνογνωσίας αλλά εξαιτίας συγκρούσεων και απουσίας συναισθηματικής νοημοσύνης. Αντίθετα, οργανισμοί όπως η Google και η Microsoft επενδύουν σε EQ προγράμματα, γνωρίζοντας ότι η καινοτομία ευδοκιμεί μόνο σε περιβάλλοντα εμπιστοσύνης και ανοιχτού διαλόγου.

Από το EQ στο HQ

Η νέα πρόκληση είναι η μετάβαση από το EQ στο HQ (Holistic Intelligence). Η HQ δεν αντικαθιστά το EQ· το ολοκληρώνει. Είναι η ικανότητα να συνδυάζεις τη λογική ανάλυση (IQ) με τη συναισθηματική κατανόηση (EQ) σε ένα συνεκτικό πλαίσιο.
Ένας ηγέτης χωρίς EQ μπορεί να είναι ψυχρός και απόμακρος· χωρίς IQ μπορεί να είναι χαρισματικός αλλά αναποτελεσματικός. Η HQ είναι η τέχνη της ισορροπίας: να έχεις το μυαλό του στρατηγού και την καρδιά του δασκάλου.
Παράδειγμα από την Ελλάδα αποτελεί ο πρωτογενής τομέας. Η επιτυχία απαιτεί υψηλό IQ (επιστημονική γνώση, διαχείριση συστημάτων), αλλά και EQ (επικοινωνία με τοπικές κοινωνίες, κατανόηση ανησυχιών καταναλωτών). Η ισορροπία αυτή είναι το αποτύπωμα της HQ: ηγεσία που είναι ταυτόχρονα αποδοτική και κοινωνικά αποδεκτή.

Χτίζοντας κουλτούρα EQ και HQ

Η ανάπτυξη EQ και HQ δεν αφορά μόνο τον ηγέτη, αλλά τον οργανισμό συνολικά.

Επιχειρήσεις που ενσωματώνουν αυτές τις αξίες απολαμβάνουν:
υψηλότερη δέσμευση εργαζομένων,
μειωμένη φθορά προσωπικού,
αυξημένη καινοτομία,
κοινωνική νομιμοποίηση.

Μια ελληνική τράπεζα, σε περίοδο κρίσης, εφάρμοσε coaching προγράμματα που επικεντρώνονταν όχι στα οικονομικά εργαλεία αλλά στην ενσυναίσθηση και την επικοινωνία. Το αποτέλεσμα ήταν εντυπωσιακό: οι πελάτες παρέμειναν και η εμπιστοσύνη ενισχύθηκε.

Η ηγεσία του μέλλοντος δεν μπορεί να περιορίζεται στη δύναμη ή στην εξουσία. Χρειάζεται σύνδεση, αυθεντικότητα και κατανόηση. Η Συναισθηματική Νοημοσύνη (EQ) μας διδάσκει ότι η επιτυχία ξεκινά από την αυτογνωσία και καταλήγει στην εμπιστοσύνη. Η Ολιστική Νοημοσύνη (HQ) προχωρά ένα βήμα παραπέρα: ενώνει νου και καρδιά, στρατηγική και ενσυναίσθηση, λογική και ανθρωπιά.

Σε έναν κόσμο VUCA (Volatility, Uncertainty, Complexity, Ambiguity), ηγέτες με HQ δεν είναι απλώς πιο αποτελεσματικοί· είναι οι μόνοι που μπορούν να καλλιεργήσουν οργανισμούς ανθεκτικούς, καινοτόμους και πραγματικά ανθρώπινους.

*Θοδωρής Αντωνίου (διευθυντής μονάδας εκτροφής ιχθύων) – Δημήτρης Πάφρας (υποψήφιος διδάκτωρ Π.Θ)

Διαβάστε ακόμη  

Αποκαλύψεις για το σχέδιο Μασκ να εξαγοράσει την OpenAI με τη βοήθεια του Ζάκερμπεργκ 

Η κρίσιμη ομιλία Πάουελ στο Jackson Hole και τα στοιχήματα για μείωση των επιτοκίων (πίνακες) 

Spitogatos: Οι τοπ 5 εθνικότητες για αγορά ακινήτων στα ελληνικά νησιά – Οι τιμές τώρα ανά την Ελλάδα (γραφήματα) 

Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο Θέμα