Η συγκυρία είναι εξαιρετικά κακή για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το σκάνδαλο Qatargate «έσκασε» σε μία περίοδο που η Ένωση δοκιμάζεται σκληρά από τον πόλεμο στην Ουκρανία, την ενεργειακή επισφάλεια και τον βαρύ χειμώνα που εξαντλεί τις αντοχές νοικοκυριών και επιχειρήσεων εν μέσω της κρίσης του κόστους ζωής. Την ίδια ώρα, η Ελλάδα διαβεβαιώνει τους διεθνείς της εταίρους ότι ο δρόμος της σταθερότητας και ανάκαμψης θα συνεχιστεί, χωρίς οπισθοδρομήσεις σε ατοπήματα του παρελθόντος, παρά τις επερχόμενες εκλογές.
Πόσο κινδυνεύουν το ευρωπαϊκό οικοδόμημα, αλλά και η «καλή εικόνα» της Ελλάδας από το σκάνδαλο και πώς πρέπει να απαντήσουν είναι από τα θέματα που συζητήσαμε με τον επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Κέντρου του Ατλαντικού Συμβουλίου (Europe Center at the Atlantic Council), Γιορν Φλεκ (Jörn Fleck) λίγες ημέρες μετά την παρουσία του στη σύνοδο 33rd Greek Economic Summit, GES2022, που διοργάνωσε το Ελληνοαμερικανικό Εμπορικό Επιμελητήριο.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση συγκλονίζεται από το “Qatargate”. Ανησυχείτε ότι το σκάνδαλο μπορεί να υπονομεύσει τη σταθερότητα και την ενότητα της ΕΕ σε μια εποχή που και τα δύο είναι απολύτως αναγκαία για να ξεπεραστούν οι αυξανόμενες προκλήσεις;
«Όπως και στην περίπτωση άλλων προκλήσεων -από τον πόλεμο της Ρωσίας έως την ενεργειακή ασφάλεια- αυτό το σκάνδαλο θα ενισχύσει τελικά την ευρωπαϊκή ενότητα. Η καταδίκη των εγκληματικών αδικημάτων μιας ομάδας ατόμων και της ξένης παρέμβασης στη λήψη αποφάσεων της ΕΕ από μια τρίτη χώρα διαπερνά τα κράτη μέλη και τις κομματικές γραμμές. Θα υπάρξουν αλλαγές για μεγαλύτερη διαφάνεια και λογοδοσία και, επομένως, μεγαλύτερη ανθεκτικότητα της ΕΕ μεσοπρόθεσμα.»
Πόσο βαθιές εκτιμάτε ότι μπορεί να είναι οι ρίζες του σκανδάλου;
«Όσο άσχημη κι αν είναι αυτή η υπόθεση, θα πρέπει να κρατήσουμε μερικά πράγματα σε προοπτική: δεν υπάρχει παγιωμένη, συστημική διαφθορά σε επίπεδο ΕΕ. Οι κανόνες διαφάνειας των θεσμικών οργάνων της ΕΕ είναι σχετικά προηγμένοι σε σύγκριση με πολλούς εθνικούς θεσμούς. Αλλά προφανώς χρειάζονται περαιτέρω ενίσχυση και καλύτερη εφαρμογή. Και μην ξεχνάτε – πρόκειται για εγκληματική πρόθεση από μια ομάδα ατόμων που δεν νοιάστηκαν να παραβιάζουν τους κανόνες και από μια ξένη δύναμη που είχε σκοπό να τους χρησιμοποιήσει. Πλέον, οι βελγικές αρχές εργάστηκαν αποτελεσματικά για να συλλάβουν, να ερευνήσουν και τώρα να ασκήσουν διώξεις κατά της εγκληματικής αυτής προσπάθειας.»
Πώς πιστεύετε ότι πρέπει να απαντήσουν τα θεσμικά όργανα της ΕΕ σε αυτό το σκάνδαλο διαφθοράς;
«Είναι σαφές ότι τα θεσμικά όργανα της ΕΕ πρέπει να δράσουν για να ανακτήσουν και να ενισχύσουν την εμπιστοσύνη και την αξιοπιστία τους στους Ευρωπαίους πολίτες. Αυτό σημαίνει ταχεία δράση για την καλύτερη παρακολούθηση και τη διαφάνεια των προσπαθειών τρίτων χωρών που στοχεύουν τα θεσμικά όργανα της ΕΕ και των υποκείμενων οικονομικών ροών τους προς τους οργανισμούς των λόμπι. Θα χρειαστούμε επίσης καλύτερη, πιο ανεξάρτητη εφαρμογή των υφιστάμενων κανόνων, προκειμένου να αποκατασταθεί η χαμένη εμπιστοσύνη.
Τόσο η ΕΕ όσο και οι ΗΠΑ έχουν επικριθεί ότι για να καλύψουν τις ενεργειακές τους ανάγκες αναγκάστηκαν να αναπτύξουν στενές σχέσεις με καθεστώτα της Μέσης Ανατολής που έχουν κακό ιστορικό όσον αφορά στις αξίες της δημοκρατίας και στην προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Μήπως η υπόθεση του Qatargate είναι ένας λόγος για να επανεκτιμηθούν αυτές οι σχέσεις;
«Τόσο οι Ηνωμένες Πολιτείες όσο και η Ευρώπη βρίσκονται σε διαδικασία επανεκτίμησης και μείωσης των εξαρτήσεών τους από τρίτες χώρες, όχι μόνο στην ενέργεια αλλά και σε κρίσιμα ορυκτά υλικά, βασικές τεχνολογίες και άλλες εισαγωγές. Παρ’ όλη τη συζήτηση περί εξαρτήσεων, αυτό δεν μπορεί ρεαλιστικά να σημαίνει τη διακοπή όλων των εισαγωγών από χώρες των οποίων το πολιτικό σύστημα, το ιστορικό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ή άλλες πολιτικές μας βρίσκουν αντίθετους ή τα επικρίνουμε για σοβαρούς λόγους. Σημαίνει όμως μεγαλύτερη διαφοροποίηση και ότι δεν πρέπει να δίνουμε σε καμία χώρα πολύ μεγάλη επιρροή. Οι πολιτικές μας ηγεσίες και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού θα πρέπει να το ξεκαθαρίσουν αυτό με μεγαλύτερη σαφήνεια.»
Δεν επηρεάζεται η Ελλάδα- Να διατηρηθεί η δυναμική της χώρας
Στην καρδιά του σκανδάλου Qatargate βρίσκεται μια Ελληνίδα ευρωβουλευτής (η κυρία Εύα Καϊλή). Υπάρχει κίνδυνος το σκάνδαλο να ρίξει σκια στην Ελλάδα και στην πρόσφατα αποκαταστημένη φήμη της χώρας;
«Το θέμα δεν αφορά στην εθνικότητα κανενός από τους κατηγορούμενους. Αυτό το σκάνδαλο αφορά στην εγκληματική παρέμβαση στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων της ΕΕ από αυτή την ομάδα και μια τρίτη χώρα και τι μαθαίνουμε από αυτό – όταν πρόκειται για την αντιμετώπιση των ξένων προσπαθειών επηρεασμού των κοινωνιών μας και την ενίσχυση της νομιμότητας και της αξιοπιστίας των δημοκρατικών μας διαδικασιών.»
Η Ελλάδα οδεύει προς εκλογές το 2023. Υπάρχει κάποιος παράγοντας κινδύνου που εξετάζουν οι επενδυτές και οι εταίροι;
«Δεδομένης της προόδου της Ελλάδας τα τελευταία χρόνια σε διάφορα μέτωπα, τα βασικά ερωτήματα είναι σαφώς κατά πόσον η δυναμική για περαιτέρω μεταρρυθμίσεις και οικονομικό δυναμισμό θα διατηρηθεί, ανεξάρτητα από το ποιος θα κερδίσει τις επόμενες εκλογές. Και κατά πόσον η Ελλάδα θα συνεχίσει τη στρατηγική της για εποικοδομητική δέσμευση και συνεργασίες στη Νοτιοανατολική Ευρώπη και την Ανατολική Μεσόγειο, ιδίως όσον αφορά την ενέργεια, αλλά επίσης το εμπόριο και τις επενδύσεις.»
Η Ελλάδα εργάζεται για να γίνει ενεργειακός κόμβος και εξαγωγέας ενέργειας για την Ευρώπη και την ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου. Πόσο σημαντικό είναι αυτό το εγχείρημα και ανησυχείτε ότι μπορεί να τεθεί σε κίνδυνο από τις αυξανόμενες εντάσεις στην Ανατολική Μεσόγειο και ιδιαίτερα από τις συνεχείς εντάσεις μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας;
«Όπως αναφέραμε Έκθεσή μας για την ελληνική ενέργεια ( Greek energy report ), οι προσπάθειες της Αθήνας να καταστεί ενεργειακός κόμβος για την ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης είναι καθοριστικής σημασίας για την ενεργειακή ασφάλεια και την ενεργειακή μετάβαση της Ευρώπης. Το LNG και ο Νότιος Διάδρομος Φυσικού Αερίου διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο. Στο πλαίσιο του πολέμου της Ρωσίας και των οικονομικών επιπτώσεων, οι προσπάθειες αυτές έχουν αποκτήσει μόνο μεγαλύτερη σημασία. Οι διαφωνίες με τους γείτονες σε αυτό το πλαίσιο πρέπει να αντιμετωπιστούν μέσω του διεθνούς δικαίου και των διαπραγματεύσεων. Η ηγεσία του ΝΑΤΟ έχει διαδραματίσει αποτελεσματικό ρόλο εδώ στην αποφυγή περαιτέρω κλιμάκωσης.»
Πρόσφατα οι ΗΠΑ επικρίθηκαν ότι κερδίζουν χρήματα από την αυξημένη ανάγκη της Ευρώπης για υγροποιημένο φυσικό αέριο, πουλώντας το LNG σε υψηλές τιμές. Πιστεύετε ότι αυτή η κριτική είναι δικαιολογημένη;
«Όχι, δεν είναι, και το επιχείρημα αποσπά την προσοχή από τα πραγματικά προβλήματα. Οι εκτοξεύσεις των τιμών του LNG είναι πρωτίστως το αποτέλεσμα του πολέμου της Ρωσίας στην Ουκρανία, των αποτυχημένων ευρωπαϊκών ενεργειακών πολιτικών και εξαρτήσεων από τη Ρωσία και της δραματικής διόρθωσης της πορείας των χωρών της ΕΕ από τον Φεβρουάριο και μετά. Επίσης, δεν είναι απλώς οι αμερικανικές εταιρείες που επωφελούνται. Πολλές ευρωπαϊκές ενεργειακές εταιρείες που βρίσκονται κατά μήκος της αλυσίδας εφοδιασμού LNG αποκομίζουν κέρδη από τις αυξημένες τιμές του LNG.»
Διαβάστε ακόμη
Ο γρίφος ΠΑΣΟΚ, η στοιχειωμένη βίλα, η αερομαχία στην Καλαμάτα και ένα φλερτ που… δεν βγήκε!