Τον Δεκέμβριο του 2019, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν επέστρεψε στις Βρυξέλλες, την πόλη όπου πέρασε την παιδική της ηλικία, με την αυτοπεποίθηση μιας κεντρώας πολιτικού και την υπόσχεση μιας oραματιστή.

Η Πράσινη Συμφωνία βρισκόταν στο επίκεντρο της πρώτης προεδρίας της, προσφέροντας ελπίδα για το κλίμα και μια εκπληκτικά συνεργατική προσέγγιση, πλαισιωμένη από την φιλελεύθερη Δανή Εκτελεστική Αντιπρόεδρο Μαργκρέτε Βεστάγκερ και τον σοσιαλιστή Ολλανδό Φρανς Τίμερμανς. Ωστόσο, καθώς η δεύτερη θητεία της ξεκινά, οι οπαδοί της αναρωτιούνται αν κάτι έχει αλλάξει.

Η νέα Ούρσουλα φαίνεται να είναι ρεαλιστής, ακόμη και μακιαβελική. Σημαντικό μέρος αυτής της στροφής μπορεί να αποδοθεί στον ισχυρό επικεφαλής του προσωπικού της, Μπγιόρν Σάιμπερτ, έναν έμπειρο πολιτικό που κινεί με επιδεξιότητα τα νήματα της εξουσίας.

Αντίπαλοι όπως ο Τιερί Μπρετόν έχουν πια αντικατασταθεί από συμμάχους χαμηλότερου προφίλ, οι οποίοι δεν ενημερώνονται για τις βασικές αποφάσεις, όπως συνέβη κυρίως κατά την παρουσίαση του μακροπρόθεσμου προϋπολογισμού της ΕΕ, όταν, σύμφωνα με πληροφορίες, οι Επίτροποι είδαν τα στοιχεία μόλις λίγα λεπτά πριν από την επίσημη ανακοίνωση της πρότασης.

Οι βασικές προτεραιότητες της πρώτης θητείας της φον ντερ Λάιεν φαίνεται να έχουν εξαφανιστεί. Υπάρχει μια ατμόσφαιρα πολιτικής αμνησίας, ή ίσως στρατηγικής αποστασιοποίησης, όπου οι δεσμεύσεις του παρελθόντος ξεχνιούνται ή απορρίπτονται.

Αλλά ποια είναι η πραγματική φύση της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν; Είναι ακόμα η «Πράσινη Βασίλισσα» του 2019 ή έχει μεταμορφωθεί σε μια γκρίζα, συγκεντρωτική πολιτικό;

Το 2019, όταν η φον ντερ Λάιεν έκανε το Green Deal το «στολίδι» της προεδρίας της, το «πράσινο» δεν ήταν απλώς μια πολιτική, ήταν μια ατμόσφαιρα. Η Συμφωνία υποτίθεται ότι θα μεταμόρφωνε την οικονομία, τη γεωργία και τις μεταφορές της Ευρώπης. Σήμερα, η περιβαλλοντική της αποστολή φαίνεται όλο και πιο μακρινή, αν όχι εντελώς εγκαταλελειμμένη. Στην νέα πρόταση για τον μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της ΕΕ, για παράδειγμα, ο όρος δεν αναφέρεται ούτε μία φορά.

Το πράσινο δεν είναι το μόνο χρώμα που ξεθωριάζει από την παλέτα της φον ντερ Λάιεν, αποκαλύπτοντας μια αλλαγή προτεραιοτήτων. Στον τομέα της υγείας, επικρατεί σιωπηλή κατάσταση έκτακτης ανάγκης, με ένα βασικό θέμα να βρίσκεται «στην εντατική».

Κατά την πρώτη θητεία της, η φον ντερ Λάιεν υπερασπίστηκε την Ευρωπαϊκή Ένωση Υγείας, με το Σχέδιο για την Καταπολέμηση του Καρκίνου ως ακρογωνιαίο λίθο. Με 4 δισεκατομμύρια ευρώ στο τραπέζι, η Επιτροπή δεσμεύτηκε να εξαπολύσει μια συνολική επίθεση κατά του καπνού, του αλκοόλ, του αμιάντου και άλλων παραγόντων κινδύνου για τον καρκίνο. Ωστόσο, η δυναμική έχει επιβραδυνθεί δραματικά.

Ο νέος προϋπολογισμός EU4Health αντικατοπτρίζει αυτή την πτώση. Το 2024, 115 εκατομμύρια ευρώ διατέθηκαν ειδικά για τον καρκίνο. Το 2025, το ποσό αυτό μειώθηκε σε 60 εκατομμύρια ευρώ, καλύπτοντας πλέον όχι μόνο τον καρκίνο, αλλά και τις καρδιαγγειακές παθήσεις και άλλες μη μεταδοτικές ασθένειες.

Με την προσοχή να έχει στραφεί στην ετοιμότητα για την αντιμετώπιση πανδημιών και σε άλλες προτεραιότητες, δεν είναι σαφές πόσο από το αρχικό όραμα θα επιβιώσει.

Εν μέσω της εγκατάλειψης των προτεραιοτήτων για το περιβάλλον και την υγεία, η φον ντερ Λάιεν φαίνεται πιο ενεργητική από ποτέ σε ένα διαφορετικό μέτωπο: την άμυνα.

Ένα χρόνο μετά την έναρξη της δεύτερης θητείας της, η πρώην υπουργός Άμυνας της Γερμανίας επέστρεψε σε γνώριμα εδάφη. Με την υποχώρηση της Πράσινης Συμφωνίας, εκμεταλλεύτηκε τη γεωπολιτική συγκυρία για να προωθήσει μια ισχυρότερη ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία.

Με την προηγούμενη θητεία της ως υπουργός Άμυνας της Γερμανίας να επανέρχεται στη μόδα (και με τον Φρανς Τίμερμανς να μην την πιέζει πλέον για το Green Deal), η φον ντερ Λάιεν έχει στραφεί σθεναρά προς την ευρωπαϊκή άμυνα.

Ο προϋπολογισμός της ΕΕ προτείνει πενταπλάσια αύξηση της χρηματοδότησης για την άμυνα και την αεροδιαστημική. Οι εθνικοί προϋπολογισμοί για την άμυνα αυξάνονται επίσης, ωθούμενοι από την πλήρη εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Η Επιτροπή πρότεινε επίσης πρόσφατα διαρθρωτικές αλλαγές: ανακατεύθυνση των κονδυλίων συνοχής προς την άμυνα, χαλάρωση των δημοσιονομικών κανόνων για να επιτραπούν μεγαλύτερες στρατιωτικές δαπάνες, δημιουργία του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανταγωνιστικότητας (ECF) και προσφορά δανείων με χαμηλό επιτόκιο στο πλαίσιο του προγράμματος SAFE.

Με τις ΗΠΑ να επικεντρώνονται όλο και περισσότερο στην περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού, η ΕΕ βρίσκεται αντιμέτωπη με έναν άθλο: μπορεί να γίνει ένας αξιόπιστος παράγοντας ασφάλειας στο ΝΑΤΟ; Θα αποδώσει καρπούς η προσπάθεια της φον ντερ Λάιεν στον τομέα της άμυνας εγκαίρως για να αποτρέψει πιθανές απειλές —ιδίως από τη Ρωσία— έως το 2030;

Η απάντηση, σύμφωνα με το Euronews, δεν είναι ακόμα ξεκάθαρη.

Ποια είναι λοιπόν η πραγματική Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν; Είναι η υπέρμαχος του περιβάλλοντος που κάποτε υποσχέθηκε να κάνει την Ευρώπη την πρώτη κλιματικά ουδέτερη ήπειρο; Ή η σκληροπυρηνική στρατηγός που εδραιώνει την εξουσία και επικεντρώνεται εκ νέου στη γεωπολιτική ισχύ;

Ίσως και τα δύο. Ίσως μόνο ένα από τα δύο. Ή ίσως κανένα από τα δύο. Αυτό που είναι σίγουρο είναι ότι η δεύτερη θητεία της δεν είναι απλώς μια συνέχεια της πρώτης. Είναι μια εντελώς νέα εποχή με νέους πρωταγωνιστές. Με την ίδια πρωταγωνίστρια να φοράει το ίδιο σακάκι, αλλά με διαφορετικές συνήθειες και διαφορετική προσέγγιση.

Την ίδια στιγμή, η υπόλοιπη Ευρώπη, ακόμα προσπαθεί να καταλάβει αν πρόκειται για μια εξέλιξη του χαρακτήρα της ή για μια πλήρη επανεκκίνηση.

Διαβάστε ακόμη

Duarte Bello – CEO Ευρώπης της EDP: «Γιατί φεύγουμε από την Ελλάδα»

Helleniq Energy: Πλώρη για 1 δισ. EBITDA από ηλεκτρισμό και ανανεώσιμες πηγές έως το 2030

ESA Security: Σπάει το «φράγμα» των 100 εκατ. – Δικαστική διαμάχη με το υπ. Μετανάστευσης (pics)

Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο Θέμα