Η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν προωθούσε «φανατικά» από την αρχή της θητείας της το 2019 την «πράσινη μετάβαση» και τις «πράσινες επενδύσεις». Ωστόσο, εάν κερδίσει και δεύτερη θητεία  στην ίδια θέση υπόσχεται να διορίσει επίτροπο Άμυνας και ένα νέο Ταμείο με το οποίο οι χώρες μέλη θα πραγματοποιήσουν κοινές αμυντικές δαπάνες.

Η στροφή της προέδρου, η οποία είχε διατελέσει υπουργός Άμυνας στην κυβέρνηση της Άνγκελας Μέρκελ δεν είναι τυχαία, αφού ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει αλλάξει ριζικά τις προτεραιότητες, ενώ πλέον και οι πράσινες πολιτικές δέχονται σφοδρή κριτική, από τους αγρότες και όχι μόνον.

Την προηγούμενη εβδομάδα η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δήλωσε ότι θα προτείνει στους Ευρωπαίους ηγέτες να διοριστεί στην Κομισιόν Επίτροπος με αρμοδιότητα στα θέματα Άμυνας και Αμυντικών Εξοπλισμών. Πριν λίγες ημέρες είχε δηλώσει ότι θα προτείνει τη δημιουργία ενός νέου χρηματοδοτικού εργαλείου για κοινές αμυντικές δαπάνες, στοχευμένες έτσι ώστε να αναπτυχθεί και η ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία.

Οι πρωτοβουλίες αυτές προκάλεσαν ορισμένες αντιδράσεις από ορισμένες πρωτεύουσες, όπως το Βερολίνο, που σχεδιάζει αμυντικές δαπάνες μαμούθ για τα επόμενα χρόνια και δεν καλοβλέπει την μετάθεση της ευθύνης και του ελέγχου στην γραφειοκρατία των Βρυξελλών.

Άλλωστε η άμυνα παραμένει στον πυρήνα της αρμοδιότητας των κρατών μελών.

Αλλά και από την πλευρά του Ευρωπαίου Εκπροσώπου της Ε.Ε. σε θέματα Εξωτερικής Πολιτικής Ζοζέπ Μπορέλ έγιναν επιφυλακτικές δηλώσεις, καθώς ο ίδιος μοιράζεται την αρμοδιότητα για τα αμυντικά θέματα που συνδέονται με τις διεθνείς σχέσεις, μαζί με τον επίτροπο Εσωτερικής Αγοράς Τιερί Μπρετόν ο οποίος έχει στην ευθύνη του θέματα αμυντικής βιομηχανίας και αγοράς.

Ο στόχος της προέδρου της Κομισιόν είναι να δημιουργήσει κίνητρα για τις ευρωπαϊκές βιομηχανίες να ανεβάσουν ταχύτητα και να προχωρήσουν σε εξαγορές και συγχωνεύσεις έτσι ώστε να μεγαλώσουν τα μεγέθη και να αυξηθεί η ανταγωνιστικότητα.

Οι Βρυξέλλες θα πρέπει να δώσουν κίνητρα στην ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία για να αυξήσει την παραγωγή της,  δήλωσε χαρακτηριστικά η Φον ντερ Λάιεν και διευκρίνισε ότι το σχέδιο της είναι ένα κοινό ταμείο, ανάλογο με το Ταμείο Ανάκαμψης και τις κοινές προμήθειες εμβολίων που έγιναν για τον κορωνοϊό.  “Πρέπει να ξοδεύουμε περισσότερα, πρέπει να ξοδεύουμε καλύτερα, πρέπει να ξοδεύουμε ευρωπαϊκά”, είχε δηλώσει σε συνέντευξή της στους Financial Times.

Λίγες μέρες αργότερα πρότεινε και τη δημιουργία θέσης επιτρόπου άμυνας για να ηγηθεί  του επανεξοπλισμού της Ευρώπης και της ενίσχυσης της ευρωπαϊκής βιομηχανικής βάσης.

Η στροφή εκδηλώθηκε μετά τις πρόσφατες δηλώσεις του Ντόναλντ Τραμπ ότι εάν ένα μέλος του ΝΑΤΟ δεν πληρώνει τις υποχρεώσεις του δεν θα πρέπει να υποστηρίζεται από τους συμμάχους του.

Ήδη από την θητεία του ως πρόεδρος ο Ντόναλντ Τραμπ είχε πιέσει τους Ευρωπαίους εταίρους του να αυξήσουν τις αμυντικές τους δαπάνες, κάτι που την εποχή εκείνη είχε οδηγήσει τον Εμανουέλ Μακρόν να δηλώσει: “Αυτό που βιώνουμε σήμερα είναι ο εγκεφαλικός θάνατος του ΝΑΤΟ” και να υπογραμμίσει την ανάγκη ενίσχυσης της αμυντικής δυνατότητας της Ευρώπης.

Η «ανάσταση» του ΝΑΤΟ

Παρόλο που ο Μακρόν είχε περιγράψει σωστά τη μεγάλη εικόνα, ο πόλεμος στην Ουκρανία «ανέστησε» το ΝΑΤΟ.

Το 2016 μόλις τρεις χώρες του ΝΑΤΟ ξόδευαν τουλάχιστον το 2% του ΑΕΠ τους για την άμυνα: Οι ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο και η  Ελλάδα.

Το 2024, όμως υπάρχουν πλέον 11 χώρες που πληρούν τον στόχο αυτό.

Το 2014 είναι σταθμός γιατί την χρονιά εκείνη η Ρωσία κατέλαβε την Χερσόνησο της Κριμαίας.

Από τότε το ΝΑΤΟ έχει αυξήσει σημαντικά τις δαπάνες για στρατιωτικό εξοπλισμό, για τις οποίες θέτει ως στόχο να υπερβαίνουν το 20% των συνολικών αμυντικών δαπανών.

Έτσι, ενώ το 2014 μόνο επτά χώρες του ΝΑΤΟ υπερέβαιναν το 20% των δαπανών για εξοπλισμό ως ποσοστό των αμυντικών δαπανών, από το 2023 όλες οι χώρες του ΝΑΤΟ υπερβαίνουν αυτόν τον δείκτη. Επιπλέον, εννέα χώρες του ΝΑΤΟ, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, έχουν δαπάνες εξοπλισμού ως ποσοστό των αμυντικών δαπανών που υπερβαίνουν το 30%.

Οι παγκόσμιες αμυντικές δαπάνες αυξήθηκαν το 2023 κατά 9% για να φτάσουν στο ποσό ρεκόρ των 2,2 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, λόγω, κυρίως  της αύξησης των προϋπολογισμών των κρατών μελών του ΝΑΤΟ ως απάντηση στην εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Τα μέλη του ΝΑΤΟ εκτός των ΗΠΑ δαπανούν πλέον 32% περισσότερα για την άμυνα από την εισβολή της Ρωσίας στην Κριμαία το 2014.

Ενώ η Δύση αυξάνει τις δαπάνες, το ίδιο κάνουν και η Κίνα και η Ρωσία, η οποία αφιερώνει πλέον πάνω από το 30% των κυβερνητικών δαπανών στις συνολικές στρατιωτικές δαπάνες.

Η απειλή του Τραμπ προς την Ευρώπη ότι οι ΗΠΑ μπορεί να μην τηρήσει την υποχρέωσή τους (βάσει του άρθρου 5 του Χάρτη του ΝΑΤΟ) να υπερασπιστούν ένα μέλος, στην περίπτωση που γίνει ξανά πρόεδρος των ΗΠΑ είχε άμεσο αντίκτυπο στους Ευρωπαίους ηγέτες.

Το Βερολίνο έχει ήδη ενημερώσει το ΝΑΤΟ ότι θα διαθέσει ποσό ρεκόρ για την άμυνα. Για πρώτη φορά ύστερα  από τρεις δεκαετίες, η Γερμανία σχεδιάζει να διαθέσει ένα ποσό που αντιστοιχεί στο 2% του ΑΕΠ. Ενημέρωσε επίσης το ΝΑΤΟ για τη μεταφορά 73,4 δισεκατομμυρίων δολαρίων για στρατιωτικές ανάγκες. Μόνο κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, το ποσοστό των στρατιωτικών δαπανών της Γερμανίας ξεπερνούσε συνήθως το 3% του ΑΕΠ.

Ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ ανακοίνωσε αύξηση ρεκόρ στις αμυντικές δαπάνες συνολικά: “Το 2024, τα μέλη του ΝΑΤΟ στην Ευρώπη θα επενδύσουν 380 δισεκατομμύρια δολάρια στην άμυνα. Αυτό θα ξεπεράσει για πρώτη φορά το 2% του συνολικού ΑΕΠ τους”, δήλωσε. Το 2023, το ποσοστό αυτό ήταν 1,85%.

Είπε επίσης ότι το 2024 18 σύμμαχοι από τα 31 κράτη μέλη του ΝΑΤΟ θα δαπανήσουν το 2% του ΑΕΠ.

Ράλι για την ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία

Οι νέες παραγγελίες για πολεμικό υλικό έχουν εκτοξεύσει τον κύκλο εργασιών των ευρωπαϊκών αμυντικών βιομηχανιών. Το συνολικό ανεκτέλεστο υπόλοιπο των επτά κορυφαίων εταιρειών  είναι πάνω από 300 δισ. δολάρια και οι μετοχές τους υπεραποδίδουν έναντι των αντίστοιχων αμερικανικών.

Οι τέσσερις σημαντικότεροι παραγωγοί πυρομαχικών στην Ευρώπη είναι η γερμανική Rheinmetall, η βρετανική BAE Systems, η γαλλική Nexter και η Nammo, που ανήκει στην Φινλανδία και της Νορβηγία.

Οι προμηθευτές εκρηκτικών και προωθητικών υλών, συμπεριλαμβανομένης της βρετανικής Chemring και της γαλλικής Eurenco, ήταν επίσης κερδισμένοι.

Η Rheinmetall «ξαναγεννήθηκε» καθώς από «μαύρο πρόβατο» λόγω ηθικών ενστάσεων ως προς το πολεμικό αντικείμενο που υπήρχαν στο παρελθόν, έχει γίνει ο πρωταγωνιστής της νέας αμυντικής εποχής της Γερμανίας η οποία έχει δεσμευτεί να ξοδέψει 100 δισ. ευρώ για εξοπλισμούς τα επόμενα χρόνια.

Οι μετοχές της Rheinmetall τετραπλασιάστηκαν κατά τη διάρκεια της περιόδου, εκτοξεύοντας την εταιρεία στον γερμανικό δείκτη blue-chip Dax, ενώ προβλέπει ότι οι συνολικές πωλήσεις θα διπλασιαστούν μέχρι το 2026 σε σχέση με πέρυσι.

Η Σουηδική SAAB κατασκευάζει το μαχητικό αεροσκάφος Gripen, αλλά και αντιαρματικούς πυράυλους NLAW που στέλνονται κατά χιλιάδες στην Ουκρανία.

Διαβάστε ακόμη

Πώς και γιατί η εφορία φτιάχνει το προφίλ μας

BYD: Ανταγωνίζεται Ferrari και Lamborghini με το ηλεκτρικό supercar των 233.450 δολαρίων

Γιατί λιγοστεύουν τα δεξαμενόπλοια

Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο ΘΕΜΑ