Η Διεθνής Ναυτιλιακή Οργάνωση (ΙΜΟ) ανέβαλε για έναν χρόνο την υιοθέτηση του πολυαναμενόμενου πλαισίου Net-Zero (Net-Zero Framework, NZF), μεταθέτοντας τη συζήτηση για τον Οκτώβριο του 2026 και, κατά συνέπεια, την πιθανή ημερομηνία έναρξης ισχύος για την 1η Μαρτίου 2028. Η εξέλιξη αυτή, που αποφασίστηκε στη δεύτερη έκτακτη σύνοδο της Επιτροπής Προστασίας Θαλάσσιου Περιβάλλοντος (MEPC/ES.2) τον Οκτώβριο του 2025, αντικατοπτρίζει τις βαθιές γεωπολιτικές και οικονομικές διαιρέσεις γύρω από τη διακυβέρνηση της απανθρακοποίησης της ναυτιλίας.
Η καθυστέρηση οφείλεται στην αδυναμία των κρατών-μελών να καταλήξουν σε συμφωνία για έναν ενιαίο μηχανισμό τιμολόγησης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου (GHG) — εργαλείο-κλειδί για το Net-Zero Framework. Επισήμως, ο ΙΜΟ χαρακτήρισε την αναβολή «διαδικαστική επέκταση» για περαιτέρω τεχνική και θεσμική επεξεργασία, ωστόσο, όπως σχολιάζουν οι αναλυτές της Allied Shipbroking, «στην πράξη, το αδιέξοδο αποκάλυψε τις δομικές διαφωνίες για το πώς θα σχεδιαστεί και θα κατανεμηθεί το παγκόσμιο έσοδο από έναν διεθνή φόρο άνθρακα».
Καθοριστικός παράγοντας για τη νέα καθυστέρηση ήταν η σύμπλευση Ηνωμένων Πολιτειών και Σαουδικής Αραβίας, οι οποίες αντιτάχθηκαν στην άμεση επιβολή ενός δεσμευτικού, παγκόσμιου φόρου άνθρακα. Η αμερικανική αντιπροσωπεία υποστήριξε πως μια ενιαία τιμή άνθρακα θα μπορούσε να παραμορφώσει τις εμπορικές ροές και να αυξήσει το κόστος για τους καταναλωτές, ενώ η Σαουδική Αραβία τόνισε ότι ένα τέτοιο μέτρο θα επηρέαζε δυσανάλογα τους παραγωγούς ενέργειας και θα αγνοούσε τις περιφερειακές ανισότητες στην ετοιμότητα της μετάβασης.
Όπως σημειώνει η Allied:
«Η συμμαχία ΗΠΑ–Σαουδικής Αραβίας διαμόρφωσε μια ουσιαστική “μπλοκαριστική μειοψηφία”, αποτρέποντας την επίτευξη συναίνεσης γύρω από την οικονομική αρχιτεκτονική του NZF. Το αποτέλεσμα ήταν να παραμείνει το πλαίσιο στην ατζέντα του ΙΜΟ, αλλά με έναν ακόμη χρόνο καθυστέρησης.»
Σύμφωνα με την Allied QuantumSea Research, η αναβολή αυτή δημιουργεί ένα κενό πολιτικής που αυξάνει τον κίνδυνο ρυθμιστικού κατακερματισμού. Με το Net-Zero Framework σε εκκρεμότητα, οι περιφερειακές πρωτοβουλίες επιταχύνουν ανεξάρτητα:
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ήδη εντάξει τη ναυτιλία στο σύστημα εμπορίας εκπομπών (EU ETS) από τον Ιανουάριο του 2024, το οποίο θα ολοκληρωθεί πλήρως έως το 2026.
Η Ασία (Ιαπωνία, Νότια Κορέα, Κίνα) επενδύει σε υποδομές εναλλακτικών καυσίμων και “πράσινους θαλάσσιους διαδρόμους”.
Οι ΗΠΑ απορρίπτουν έναν εθνικό φόρο άνθρακα, αλλά χρηματοδοτούν εκτεταμένα έργα ηλεκτροδότησης λιμένων μέσω του Port Infrastructure Development Program (PIDP).
Η Σαουδική Αραβία, στο πλαίσιο του Vision 2030, προωθεί την ανάπτυξη τεχνολογιών υδρογόνου και δέσμευσης άνθρακα, φιλοδοξώντας να εξελιχθεί σε προμηθευτή «χαμηλού άνθρακα» ενέργειας για τις διεθνείς αγορές.
Όπως υπογραμμίζουν οι αναλυτές της Allied:
«Χωρίς έναν ενιαίο παγκόσμιο μηχανισμό τιμολόγησης άνθρακα, η ναυτιλία οδεύει προς μια πολυκεντρική ρυθμιστική πραγματικότητα, όπου οι πλοιοκτήτες θα πρέπει να συμμορφώνονται με διαφορετικά συστήματα ανάλογα με την περιοχή δραστηριότητας τους.
Παρότι η αναβολή δεν αλλάζει τις υποχρεώσεις που ήδη ισχύουν υπό το καθεστώς των EEXI, CII και DCS, η αγορά αντιδρά με αυξημένη επιφυλακτικότητα. Οι εταιρείες συνεχίζουν να συλλέγουν και να υποβάλλουν δεδομένα κατανάλωσης καυσίμων και εκπομπών, τα οποία θα αποτελέσουν τη βάση για την αξιολόγηση της συμμόρφωσης στο μέλλον.
Η Allied σημειώνει πως οι ναυλωτές και τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα ήδη χρησιμοποιούν αυτά τα δεδομένα μέσω των Poseidon Principles και του Sea Cargo Charter, συνδέοντας τη χρηματοδότηση και τις ναυλώσεις με την αποδεδειγμένη περιβαλλοντική επίδοση των πλοίων.
Στην εμπορική πράξη, τα πλοία διπλού καυσίμου ή “methanol-ready” προσελκύουν αυξημένο ενδιαφέρον από ναυλωτές, ειδικά σε γραμμές που υπόκεινται σε περιφερειακή τιμολόγηση άνθρακα. Ενδεικτικά, ο “πράσινος διάδρομος” Λος Άντζελες–Σαγκάη έχει ήδη επιτύχει πλήρη διασύνδεση ηλεκτροδότησης στα λιμάνια, ενώ η Σαγκάη έχει ανεφοδιάσει περισσότερους από 47.000 τόνους πράσινης μεθανόλης.
«Η πρόοδος τέτοιων πρωτοβουλιών αποδεικνύει ότι οι περιφερειακές δράσεις μπορούν να παράγουν μετρήσιμα αποτελέσματα απανθρακοποίησης, ακόμη και πριν τεθεί σε ισχύ ένα παγκόσμιο πλαίσιο», επισημαίνει η Allied.
Το βλέμμα στραμμένο στο 2028
Η καθυστέρηση του NZF δεν αναιρεί τον στόχο του ΙΜΟ για καθαρές μηδενικές εκπομπές έως το 2050, ωστόσο μετατοπίζει σημαντικά το χρονοδιάγραμμα εφαρμογής. Μέχρι το 2026, οι τεχνικές ομάδες του Οργανισμού θα οριστικοποιήσουν τις μεθόδους υπολογισμού έντασης καυσίμου και επαλήθευσης εκπομπών, καθώς και το σύστημα επιβράβευσης και ποινών που θα εφαρμόζεται υπό το NZF.
Στο μεταξύ, η Allied παρατηρεί αλλαγή στη συμπεριφορά των πλοιοκτητών:
«Οι εταιρείες περιορίζουν τις διαλύσεις πλοίων και επεκτείνουν τον κύκλο ζωής των μονάδων τους, επιδιώκοντας να διατηρήσουν ευελιξία μέχρι να ξεκαθαρίσει το τοπίο του Net-Zero Framework.»
Η συνολική εικόνα δείχνει ότι η μετάβαση στη ναυτιλία δεν θα καθοριστεί μόνο από τις αποφάσεις πολιτικής, αλλά από την προσβασιμότητα σε καύσιμα χαμηλών εκπομπών, τη δυνατότητα μετασκευών και τη διαθεσιμότητα “πράσινης” χρηματοδότησης.
«Το 2025–2028 θα αποτελέσει κρίσιμη μεταβατική περίοδο», καταλήγει η Allied Shipbroking. «Η προσαρμοστικότητα και η επιχειρησιακή ετοιμότητα θα είναι τα βασικά στοιχεία που θα καθορίσουν ποιοι θα βγουν μπροστά στη νέα εποχή της ναυτιλίας μηδενικών εκπομπών.»
Διαβάστε ακόμη
Στήριξη σε τρίτεκνες και πολύτεκνες αγρότισσες μητέρες για να ενισχυθεί η αγροτική οικογένεια
Πόθεν έσχες: Παρατείνεται η καταληκτική προθεσμία για την υποβολή δηλώσεων
Η Σαουδική Αραβία αλλάζει πορεία: Από τη Neom στην AI και τη βιομηχανία του μέλλοντος
Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο Θέμα