Ένα χρηστικό εργαλείο που μπορεί να οδηγήσει σε πιο καθαρά λιμάνια και θάλασσες, δημιουργήθηκε ως τμήμα της πλατφόρμας ECOMARPOL, της Ερευνητικής Υποδομής ENIRISST, η οποία συντονίζεται από το Πανεπιστήμιο Αιγαίου και απευθύνεται σε φορείς διαχείρισης λιμενικών εγκαταστάσεων, ναυτιλιακές εταιρείες και εταιρείες διαχείρισης αποβλήτων.
Η πλατφόρμα ECOMARPOL προσφέρει εξειδικευμένη και πολυεπίπεδη ενημέρωση σε ό,τι αφορά στην έκταση της θαλάσσιας ρύπανσης. Ειδικότερα, μπορεί να παρέχει πληροφορίες σχετικά με ρύπανση που σχετίζεται με θαλάσσιες μεταφορές και αναψυχή, με χωροθέτηση χρήσεων θαλασσίων και παρακτίων ζωνών, με την αποτύπωση ευαίσθητων περιβαλλοντικά περιοχών και περιοχών ειδικού ενδιαφέροντος και προστασίας, όπως Εθνικών θαλασσίων πάρκων, περιοχών του δικτύου Natura 2000, κλπ.
Σε αυτό το πλαίσιο, το Εργαστήριο Διαχείρισης Αποβλήτων του Τμήματος Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αιγαίου, δημιούργησε το Παρατηρητήριο για τη διαχείριση αποβλήτων θαλάσσιων μεταφορών και ατυχημάτων, το οποίο έχει ως στόχο να καταγράψει την παραγωγή και τους όγκους των αποβλήτων που δημιουργούνται από τις ναυτιλιακές μεταφορές στην Ελλάδα μετά απόσυλλογή και ανάλυση δεδομένων σχετικά με τη διαχείριση αποβλήτων που παράνται από ναυτιλιακές δραστηριότητες.
Η ναυτιλία – η οποία μεταφέρει περίπου το 90% του παγκόσμιου εμπορίου – είναι, στατιστικά, ο λιγότερο επιβλαβής για το περιβάλλον τρόπος μεταφοράς, αν ληφθεί υπόψη η παραγωγική της αξία. Για παράδειγμα, η τεράστια ποσότητα σιτηρών που απαιτείται για την παρασκευή του καθημερινού ψωμιού σε όλον τον κόσμο, δεν μπορούσε να μεταφερθεί με άλλο τρόπο παρά μόνο με πλοίο. Επιπλέον, έναντι της χερσαίας βιομηχανίας, η ναυτιλία συμβάλλει τελικά σε σχετικά μικρό βαθμό στη θαλάσσια ρύπανση από ανθρώπινες δραστηριότητες
Τα απόβλητα που καταλήγουν ως ρύπανση προκαλούνται συνήθως από εργασίες όπως ο καθαρισμός δεξαμενών φορτίου πετρελαίου, η απόρριψη απορριμμάτων μηχανοστασίου και η απόρριψη επιβλαβών ουσιών στον θαλάσσιο χώρο.
Επίσης, το έρμα των πλοίων εκτός από την πετρελαϊκή ρύπανση που προκαλεί, επιφέρει και την μεταφορά ξενικών ειδών, κάνοντας τις ανθρωπογενείς επιδράσεις στο θαλάσσιο περιβάλλον ακόμα πιο δυσμενείς. Παρόλα αυτά, εκτός από αυτές τις μορφές ρύπανσης των ωκεανών, υπάρχουν και οι αιτίες ρύπανσης από ανεπεξέργαστα απόβλητα και σκουπίδια, κάτι που αναλόγως το είδος του ρύπου, επηρεάζει μέσο-μακροπρόθεσμα την θαλάσσια περιοχή και τους οργανισμούς που διαβιούν σε αυτή.
Πώς λειτουργεί το Παρατηρητήριο
Οι ενδιαφερόμενοι λαμβάνουν την πληροφόρηση μέσω WebGis εργαλείου και παράλληλα παρέχεται η δυνατότητα εκτίμησης των ποσοτήτων των αποβλήτων των πλοίων που προσεγγίζουν τα λιμάνια με εγκαταστάσεις υποδοχής αποβλήτων.
Σημειώνεται ότι είναι πολύ σημαντικό να υπάρχει συντονισμένη και αποδοτική πληροφοριακή υποστήριξη όχι μόνο των πλοίων (προς τη βελτίωση της αποδοτικότητας στόλου αλλά και την αύξηση της ασφάλειας αυτού), αλλά συγχρόνως να καλύπτονται περιβαλλοντικοί περιορισμοί, προς τον μετριασμό του περιβαλλοντικού αντίκτυπου του κλάδου.