Ο υπουργός Ενέργειας των ΗΠΑ Κρις Ράιτ ευχαρίστησε τον Eλληνα πρωθυπουργό, Κυριάκο Μητσοτάκη, στη συνάντηση που είχαν στο πλαίσιο της 6ης Διακυβερνητικής Διατλαντικής Συνεργασίας για την Ενέργεια (P-TEC) «για την τολμηρή ηγεσία του στο θέμα του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού, όπου υπήρχε μια τεράστια γραφειοκρατία που ήθελε να κάνει τη ναυτιλία πιο ακριβή και να επιβάλει έναν παγκόσμιο φόρο άνθρακα».

Ο Αμερικανός υπουργός Εσωτερικών και πρόεδρος του Συμβουλίου Ενεργειακής Κυριαρχίας, Νταγκ Μπέργκαμ, συνομίλησε με επτά Ελληνες πλοιοκτήτες και ανέδειξε τον πρωταγωνιστικό και κομβικής σημασίας ρόλο της ελληνόκτητης ναυτιλίας στον νέο παγκόσμιο ενεργειακό χάρτη, ενώ είπε ότι «δεν μιλάμε για πράσινη μετάβαση, αλλά για προσθήκη νέων καυσίμων. Είναι δεδομένο ότι το LNG έχει μετατραπεί σε γεωπολιτικό εργαλείο».

H ναυτιλιακή βιομηχανία

Η πρόθεση του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΙΜΟ) να ψηφίσει νέα μέτρα για την πράσινη μετάβαση, στην ουσία στοχοποιούσε το υγροποιημένο φυσικό αέριο ως μεταβατικό καύσιμο, προκαλώντας την έντονη αντίδραση του Ντόναλντ Τραμπ, αλλά και ισχυρών πλοιοκτητών, μεταξύ των οποίων και Ελληνες. Για να φτάσουμε στο σημείο η Ελλάδα να εξελιχθεί σε ενεργειακό κόμβο μέσα από συνεργασίες με τις ΗΠΑ υπήρξε παρασκήνιο. Η απόφαση της Ελλάδας και της Κύπρου να μην ακολουθήσουν τη γραμμή της Ε.Ε. στον ΙΜΟ και να ταχθούν στην ουσία με το μπλοκ των Αμερικανών, κατά των νέων μέτρων απανθρακοποίησης της ναυτιλίας, στη συνεδρίαση του περασμένου Οκτωβρίου στο Λονδίνο, δεν ήταν μια παρένθεση στην ιστορία της ναυτιλιακής διπλωματίας.

Την επόμενη κιόλας ημέρα, μετά την απόφαση να υπάρξει αναβολή της ψηφοφορίας για έναν χρόνο, στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες και στα διεθνή ναυτιλιακά κέντρα το γεγονός αντιμετωπιζόταν όχι ως τεχνική διαφοροποίηση, αλλά ως βαθύ πολιτικό μήνυμα. Το NET ZERO Framework, που προοριζόταν να αποτελέσει το πρώτο παγκόσμιο δεσμευτικό μοντέλο απανθρακοποίησης της ναυτιλίας, αποκάλυψε ρωγμές που για χρόνια καλύπτονταν πίσω από διαδικαστικές ομοφωνίες.

Η Ελλάδα αναμετρήθηκε με ένα πλαίσιο που κινούταν πιο γρήγορα από την ίδια την τεχνολογία που προοριζόταν να εφαρμόσει. Η ελληνική πλευρά διαπίστωσε αδυναμίες στα χρονοδιαγράμματα, άδικη μεταχείριση του LNG, ενός καυσίμου-γέφυρας για τη μετάβαση στη μηδενική εκπομπή αερίων, και δυσανάλογες κυρώσεις για τη ναυτιλία, έναν κλάδο που στηρίζει πάνω από το 90% του παγκόσμιου εμπορίου.

Η συνάντηση του υπουργού Ναυτιλίας Βασίλη Κικίλια με τον υπουργό Μεταφορών Σον Ντάφι τον Σεπτέμβριο στις ΗΠΑ

Στην ουσία, η Αθήνα αποφάσισε να προστατεύσει τόσο τις σχέσεις της με τις ΗΠΑ (επιχειρηματικές και γεωστρατηγικές) όσο και τη ναυτιλιακή της βιομηχανία, έναν τομέα στον οποίο έχει την παγκόσμια πρωτοκαθεδρία: η ελληνόκτητη ναυτιλία ελέγχει το 21% του παγκόσμιου στόλου, το 33% των δεξαμενόπλοιων και πάνω από το 25% του στόλου μεταφοράς υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG).

Οι ΗΠΑ επέλεξαν να σηκώσουν πολιτικά το βάρος της αντίδρασης, βλέποντας το LNG ως στρατηγική υποδομή και όχι απλώς ένα καύσιμο. Οι εφοπλιστές, Eλληνες και διεθνείς, βρέθηκαν για πρώτη φορά τόσο κοντά στην αμερικανική επιχειρηματολογία, αναδεικνύοντας τεχνικές αδυναμίες που δύσκολα θα αγνοηθούν στο μέλλον.

Η συνεδρίαση του ΙΜΟ

Η συνεδρίαση για το NET ZERO Framework προοριζόταν να ολοκληρωθεί με την τυπικότητα που χαρακτηρίζει τις τεχνικές διαπραγματεύσεις του ΙΜΟ. Αντί γι’ αυτό, εξελίχθηκε σε μία από τις πιο έντονες διαδικασίες των τελευταίων δεκαετιών.

Το πλαίσιο του ΙΜΟ στηριζόταν σε τρεις άξονες:

1. απότομη μείωση της έντασης εκπομπής καυσίμων,
2. παγκόσμιο μηχανισμό τιμολόγησης άνθρακα και
3. επιβολή κυρώσεων σε πλοία που δεν θα χρησιμοποιούν εναλλακτικά καύσιμα.

Η Ευρώπη εμφανιζόταν ενιαία έως τη στιγμή που Ελλάδα και Κύπρος διαφοροποιήθηκαν. Η Μάλτα αρχικά κινήθηκε προς την ίδια κατεύθυνση, αλλά τελικά υπαναχώρησε. Παράλληλα, η δημόσια παρέμβαση Τραμπ στο Truth Social έδωσε πολιτικό βάρος σε αυτό που ήδη διαμορφωνόταν στο παρασκήνιο.

Η Ουάσινγκτον θεωρεί ότι ένας παγκόσμιος φόρος άνθρακα χωρίς τεχνολογική δυνατότητα συμμόρφωσης θα έχει τρεις συνέπειες:

■ Θα αυξήσει το κόστος του παγκόσμιου εμπορίου.
■ Θα πλήξει τις αμερικανικές εξαγωγές LNG.
■ Θα ενισχύσει ρυθμίσεις που δεν ελέγχει.

Γι’ αυτό και διαμήνυσε σε χώρες που θα στήριζαν το NET ZERO Framework ότι θα υπάρχουν οικονομικά αντίμετρα. Ηταν ένα μήνυμα που έκανε πολλούς αντιπροσώπους να ξανασκεφτούν τη θέση τους. Επιπροσθέτως, το LNG, στο οποίο οι ΗΠΑ έχουν πλεονέκτημα, παρουσιάζεται από την αμερικανική πλευρά ως ρεαλιστική μεταβατική λύση μέχρι να ωριμάσουν οι τεχνολογίες μηδενισμού εκπομπών. Η άποψη αυτή συναντήθηκε με τις τεχνικές ενστάσεις πολλών ναυτιλιακών. Η επόμενη μέρα βρίσκει τον ΙΜΟ με ένα φιλόδοξο αλλά αμφισβητούμενο πλαίσιο, την Ε.Ε. να αντιμετωπίζει τη δυσκολία επίτευξης ενιαίας στάσης στα ναυτιλιακά θέματα και την Ελλάδα στο επίκεντρο μιας νέας ενεργειακής και γεωπολιτικής εξίσωσης. Το LNG από μεταβατικό καύσιμο μετατράπηκε σε κομμάτι ευρύτερης σκακιέρας.

Η σύμπλευση δε Αθήνας – Ουάσινγκτον αλλάζει τον τρόπο με τον οποίο η διεθνής κοινότητα αντιλαμβάνεται τη ναυτιλία: όχι μόνο ως μεταφορική μηχανή του εμπορίου, αλλά ως εργαλείο ισχύος. Ας δούμε όμως τα επιμέρους κομμάτια της ιστορίας αυτής.

Η ελληνική απόφαση

Στις 13 Οκτωβρίου, ενώ άρχιζαν οι συζητήσεις στον ΙΜΟ, πραγματοποιείται σύσκεψη στο Μέγαρο Μαξίμου, την οποία συγκάλεσε ο Κυριάκος Μητσοτάκης, με όλους τους συναρμόδιους υπουργούς. Λαμβάνεται η απόφαση ότι εφόσον δεν υπάρξει αναβολή για επαναδιαπραγμάτευση, η Ελλάδα θα απέχει. Ο υπουργός Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, Βασίλης Κικίλιας, μετέφερε τις εκτιμήσεις από τις επαφές του με Αμερικανούς αξιωματούχους και τον γ.γ. του ΙΜΟ. Το πλαίσιο, όπως διαμορφωνόταν, θα έθετε την ελληνική ναυτιλία σε δυσμενή θέση. Τα χρονοδιαγράμματα κρίθηκαν ανεφάρμοστα, το LNG δεν αναγνωριζόταν ως μεταβατική λύση και οι κυρώσεις θα επηρέαζαν έναν κλάδο που διακινεί πάνω από το 90% του παγκόσμιου εμπορίου. Η απόφαση να απέχει η Ελλάδα δεν ήταν αντίδραση, αλλά στρατηγική κίνηση με γνώμονα τον ρόλο της ως ναυτιλιακής δύναμης και ενεργειακού κόμβου της Ανατολικής Μεσογείου. Νωρίτερα, Ελληνες και διεθνείς πλοιοκτήτες ευθυγραμμίστηκαν με την Ουάσινγκτον. Η κοινή δήλωση 16 μεγάλων ναυτιλιακών εταιρειών έριξε φως στη βαθιά τεχνική αντίθεση προς το NET ZERO Framework.

Οι ενστάσεις αφορούσαν:

■ Απουσία μελέτης επιπτώσεων.
■ Ανεφάρμοστα όρια fuel intensity.
■ Ελλειψη διαθέσιμων καυσίμων.
■ Υπερβολικό κόστος.
■ Κίνδυνο στρεβλώσεων στον ανταγωνισμό.
■ Υποτίμηση του LNG και των μεταβατικών τεχνολογιών.

Οι εταιρείες σημείωσαν ότι ο κλάδος θα χρειαστεί τεράστιες ποσότητες υδρογόνου, οι οποίες δεν είναι προβλέψιμο ότι θα υπάρξουν, ενώ το κόστος μπορεί να ξεπεράσει τα 300 δισ. δολάρια ως το 2035. Αυτή η προσέγγιση συνέπιπτε με την κριτική των ΗΠΑ. Για πρώτη φορά μεγάλοι Ελληνες και ξένοι πλοιοκτήτες υποστήριξαν μια θέση που κινήθηκε παράλληλα με την αμερικανική γραμμή.

Κατά την παρουσία τους στην Ελλάδα την περασμένη εβδομάδα, στις τοποθετήσεις του Αμερικανού υπουργού Ενέργειας Κρις Ράιτ και του υπουργού Εσωτερικών Νταγκ Μπέργκαμ φάνηκε η νέα αντίληψη της Ουάσινγκτον για τον ρόλο της ναυτιλίας στην παγκόσμια ισορροπία.

Ο κ. Ράιτ ευχαρίστησε δημόσια τον Ελληνα πρωθυπουργό για τη στάση στον ΙΜΟ. Ο κ. Μπέργκαμ δε, μιλώντας σε κλειστή συνάντηση με Ελληνες εφοπλιστές, περιέγραψε τη ναυτιλία ως «γεωπολιτική υποδομή».

Το μήνυμα της Ουάσινγκτον

Η Ουάσινγκτον έδωσε για πρώτη φορά ένα σαφές μήνυμα: η ελληνική ναυτιλία δεν είναι απλώς ένας ιδιωτικός κλάδος, αλλά μέρος της δυτικής στρατηγικής.
Στο ερώτημα τι κερδίζουν ΗΠΑ και Ελλάδα από αυτή την αναδιάταξη η απάντηση είναι:

Οι ΗΠΑ
■ Διατηρούν το LNG στο επίκεντρο της διεθνούς ενέργειας.
■ Προστατεύουν τις εξαγωγές τους από παγκόσμιους φόρους.
■ Ενισχύουν έναν σύμμαχο με παγκόσμια ναυτιλιακή επιρροή.
■ Διαμορφώνουν νέο πλαίσιο όπου έχουν πολιτικό λόγο.

Η Ελλάδα
■ Θωρακίζει την ανταγωνιστικότητα του στόλου της.
■ Ενισχύει τον ρόλο της ως ενεργειακού κόμβου.
■ Αποκτά μεγαλύτερη επιρροή στην ευρωατλαντική αλυσίδα ενέργειας.
■ Αποφεύγει μία ρύθμιση που θα επιβάρυνε υπέρμετρα τις ναυτιλιακές της εταιρείες.

Η επόμενη συνεδρίαση του ΙΜΟ, τον Οκτώβριο του 2026, αναμένεται με διαφορετικές ισορροπίες.

Τρία είναι τα κεντρικά σημεία της νέας πραγματικότητας:
■ Το NET ZERO Framework παραμένει ζωντανό αλλά όχι ανεπηρέαστο.
■ Η Ε.Ε. θα πρέπει να διαχειριστεί το ενδεχόμενο μη ενιαίας στάσης στα ναυτιλιακά.
■ Η Ελλάδα έχει πλέον ρόλο διαμορφωτή, όχι απλώς συνδιαμορφωτή.

Οι αντιδράσεις των εφοπλιστών και η έντονη αμερικανική παρέμβαση ανοίγουν συζήτηση για πιο σταδιακά μέτρα, μεγαλύτερη αναγνώριση μεταβατικών καυσίμων και πραγματισμό στις απαιτήσεις τεχνολογιών μηδενικών εκπομπών. Η ναυτιλία μπαίνει σε μια νέα εποχή, όπου το περιβάλλον, η γεωπολιτική και η ενέργεια συνδέονται περισσότερο από ποτέ. Και το LNG βρίσκεται στο επίκεντρο αυτής της μετάβασης όχι ως τεχνολογική επιλογή, αλλά ως παράγοντας ισχύος.

Κεντρική φωτο κειμένου: Ο υπουργός Ενέργειας των ΗΠΑ Κρις Ράιτ με τον Ελληνα ομόλογό του Σταύρο Παπασταύρου και τον Αμερικανό υπουργό Εσωτερικών Νταγκ Μπέργκαμ στην πρόσφατη σύνοδο Διατλαντικής Συνεργασίας για την Ενέργεια

Διαβάστε ακόμη

Ξεκίνησε η αντίστροφη μέτρηση για τις πληρωμές με IRIS

Παγκόσμιο sell off στις αγορές – Επιδεινώνεται το κλίμα κινδύνου, σε πανδημικά επίπεδα και το Bitcoin (γραφήματα)

Υπερταμείο: Τα κέρδη, ο νέος ρόλος και η «καυτή πατάτα» των ΕΛΤΑ

Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο Θέμα