Το πόσο εύκολο είναι να πυροδοτηθεί ένας τραπεζικός πανικός (bank run) στην εποχή του ίντερνετ και του Facebook αποτυπώνεται στην αποκάλυψη του think tank Bruegel πως ένα spam e-mail ευθύνεται για την τραπεζική κρίση που βίωσε τις τελευταίες ημέρες η Βουλγαρία.

Ως γνωστόν, οι αθρόες αναλήψεις καταθέσεων από την τέταρτη μεγαλύτερη τράπεζα της χώρας, την Corporate Commercial Bank (KTB), οδήγησαν στην ανάληψη του ελέγχου της από την κεντρική τράπεζα, ενώ ο πανικός μεταφέρθηκε και σε μία ακόμα μεγαλύτερη τράπεζα, την First Investment Bank.

Πώς, όμως, ξέσπασε αυτός ο τραπεζικός πανικός; Τόσο η κυβέρνηση όσο και η κεντρική τράπεζα έχουν μιλήσει για κυβερνο-επίθεση, για την οποία έχουν γίνει έξι συλλήψεις.

Σύμφωνα με τη βουλγαρική υπηρεσία εθνικής ασφάλειας, το “σημείο μηδέν” της κρίσης εντοπίζεται σε μία επενδυτική εταιρεία, η οποία έχτισε ένα δίκτυο συνεργαζόμενων εταιρειών, για την προώθηση των υπηρεσιών της. Ο πανικός μεταφέρθηκε μέσω αυτού του δικτύου, όταν εκδόθηκε ένα σημείωμα με τη μορφή alert και τον άκρως ανησυχητικό και ατυχή τίτλο “πληροφορίες για τον κίνδυνο των καταθέσεων στις βουλγαρικές τράπεζες”.

Το σημείωμα μιλούσε για έλλειψη ρευστότητας στην ΚΤΒ και έκανε τα πράγματα ακόμα χειρότερα λέγοντας ότι το κρατικό fund εγγύησης καταθέσεων δεν διαθέτει επαρκή κεφάλαια για να δώσει τις αποζημιώσεις που ενδεχομένως να προκύψουν. Μιλούσε ακόμα για το ενδεχόμενο τραπεζικών χρεοκοπιών και τη διάσπαση της σύνδεσης του νομίσματος της Βουλγαρίας με το ευρώ.

Το alert αυτό εστάλη μέσω e-mail, κινητών τηλεφώνων και μηνυμάτων του Facebook, με αποτέλεσμα να φτάσει σε ένα πολύ ευρύ κοινό.

Σε μία χώρα που μόλις το 1997 έζησε μια πολύ σοβαρή τραπεζική κρίση, με όλα τα παραπάνω χαρακτηριστικά και τις σχετικές μνήμες να παραμένουν νωπές, αυτό αρκούσε για να προκληθεί ο πανικός των καταθετών.

Το γιατί συνέβησαν όλα αυτά, είναι μια ακόμα πιο πολύπλοκη υπόθεση. Όπως σημειώνει το Bruegel, διαφορετικά συμφέροντα στηρίζουν διαφορετικές εκδοχές, με αποτέλεσμα να είναι δύσκολο να καταλήξει κανείς σε ένα ασφαλές συμπέρασμα. Όμως, αυτό που φαίνεται βέβαιο είναι πως οι αιτίες υπήρξαν περισσότερο πολιτικές, παρά οικονομικές. Η KTB έχει αποτελέσει το επίκεντρο επιχειρηματικών καβγάδων, προσωπικών ζητημάτων, διαφθοράς, πολιτικής αβεβαιότητας, εντάσεων με τη Ρωσία και πιέσεων από τις Βρυξέλλες.

Η τράπεζα έχει μια πολύ ισχυρή και σύνθετη σχέση με την πολιτική, αφού του 30% του μετοχικού της κεφαλαίου ελέγχεται από το Ομάν και το 10% από τη ρωσική τράπεζα VTB. Ο μεγαλύτερος μέτοχος, με ποσοστό άνω του 50% (που θα διαγραφεί ως αποτέλεσμα της κρατικοποίησής της), είναι ο Tsvetan Vassilev, ένας επιχειρηματίας που συνδέεται με το κυβερνών κόμμα. Τόσο οι New York Times όσο και οι Financial Times αποδίδουν τον τραπεζικό πανικό σε μία περίπλοκη κόντρα ανάμεσα στον Tsvetan Vassilev και τον Delyan Peevski, έναν άλλο αμφιλεγόμενο επιχειρηματία, ιδιοκτήτη μιας αυτοκρατορίας των media και μέλους της του κοινοβουλίου.