Του Δημήτρη Μαρκόπουλου

Άφωνοι έμειναν τραπεζίτες και επιχειρηματίες όταν μαθεύτηκε ότι η ελληνική εταιρεία με τη μεγαλύτερη έκθεση στην Κύπρο ήταν η Jumbo.

Πώς ήταν δυνατόν ο έξυπνος, δυναμικός και διορατικός Απόστολος Βακάκης, που κυριαρχεί στο ελληνικό λιανεμπόριο και όλοι τον θαυμάζουν ως τον επιχειρηματία με το μεγαλύτερο ταμείο στην αγορά, σε μια στιγμή να βρίσκεται με 58 εκατ. ευρώ δεσμευμένες καταθέσεις στη «ζώνη πυρός» της Ευρώπης, την Κύπρο; Οι αρνητικές όμως εκπλήξεις για τον άνθρωπο που δημιούργησε έναν εμπορικό κολοσσό 62 καταστημάτων και μια αυτοκρατορία με τζίρο μισού δισ. ευρώ δεν τελειώνουν εκεί. Λίγες ημέρες μετά, αποκαλυπτόταν η σχέση του δραστήριου businessman με την offshore εταιρεία Karpathia Ltd στις Βρετανικές Παρθένες Νήσους.

Στον δημιουργό της Jumbo δεν αρέσουν τα πολλά λόγια. Είναι άνθρωπος που σπάνια μιλάει στα ΜΜΕ και συνήθως τα απασχολεί μόνο για τις δουλειές και -κυρίως- τις επιτυχίες του.
 Ετσι, λίγοι γνώριζαν για την οικογένειά του μέχρι τη στιγμή που η κόρη του Χριστίνα κινήθηκε πιο εξωστρεφώς. Ανθρωπος φλεγματικός, με ιδιότυπο χιούμορ και πολλές φορές επικριτικός με ανταγωνιστές αλλά και πολιτικούς, ο κ. Βακάκης ξέρει να προστατεύει τον εαυτό του από τα αδηφάγα φώτα της δημοσιότητας. Το ίδιο έκανε εξάλλου με μεγάλη επιτυχία στο διαζύγιο από τη σύζυγό του Εφη, το ίδιο και με τα τρία παιδιά του, τη Σοφία, τον Γιώργο και τη Χριστίνα, όπως και τώρα με τη νέα του σύντροφο Αλίκη Μπενρουμπή, γόνο της γνωστής εμπορικής οικογένειας.

Ωστόσο, η Jumbo δύσκολα θα μπορούσε να κρύψει την κυπριακή της περιπέτεια. Δεν είναι μικρό πράγμα να έχουν εγκλωβιστεί στο νησί σε καταθέσεις και κεφάλαια κίνησης 58 εκατ. ευρώ στην Τράπεζα Κύπρου. Πολύ περισσότερο όταν τα χρήματα αυτά αφορούσαν ως επί το πλείστον προμήθειες εμπορευμάτων και ρευστότητα για ανάγκες από και προς την Κίνα, αλλά και μέρος της προσωπικής περιουσίας του businessman. Πολλοί υποστηρίζουν πως η Κύπρος και η εκεί θυγατρική του ελληνικού ομίλου Jumbo Trading Ltd αποτελούσαν μια πύλη εμπορευμάτων για τη μεγάλη αλυσίδα της χώρας μας, η οποία είχε τη δυνατότητα να χαίρει καλύτερης εξυπηρέτησης από το πιο ευέλικτο κυπριακό χρηματοπιστωτικό σύστημα.

Ο «επιχειρηματικός πατριωτισμός» και η φοροαποφυγή

Αλλοι πάλι θεωρούν πως ο  κ. Βακάκης με τη δραστηριότητά του στο νησί αξιοποίησε στο έπακρο την ευνοϊκή φορολογία ύψους 10% που υπήρχε εκεί, αδιαφορώντας για τους φόρους που θα έπρεπε να πληρώνει στη δοκιμαζόμενη Ελλάδα. Και όλα αυτά σε μια περίοδο που ο ίδιος διακήρυττε την ανάγκη για «πατριωτική επιχειρηματικότητα». Βέβαια σε αυτό το σημείο ο κ. Βακάκης είναι ξεκάθαρος. Και αυτό διότι ουδέποτε έκρυψε την απέχθειά του για το ελληνικό πολιτικό και οικονομικό σύστημα, δηλώνοντας μάλιστα το 2010: «Οι Ελληνες πολιτικοί είναι απλώς ανεπαρκείς και ανίκανοι».  Επίσης, ο ίδιος σε θαρραλέες δημόσιες τοποθετήσεις του είχε στραφεί κατά όσων «διαρκώς γκρινιάζουν για την κρίση, όμως δεν αποφασίζουν να δουλέψουν περισσότερο». Τη δυναμική αυτών των δηλώσεων τροφοδοτούσε εξάλλου το γεγονός πως ο ίδιος δεν μείωσε μισθούς και προσωπικό, ενώ αντιθέτως παρέμεινε ένας από τους πιο ζωντανούς παίκτες της αγοράς. Κι ας είχε έρθει σε κόντρα με το ΠΑΜΕ για μερικές αποχωρήσεις εργαζομένων, που αποτελούσαν όμως μειοψηφία στον γενικά καλό κανόνα της εταιρείας του.

Ακόμα πάντως και όταν το 2002 τον είχαν βραβεύσει ως τον κορυφαίο λιανέμπορο της χρονιάς, ο ίδιος είχε αφήσει εμβρόντητο το ακροατήριό του «χώνοντάς τα» κατά των εμπορικών φορέων που τον τιμούσαν. Αν μη τι άλλο, ο κ. Βακάκης είναι ένας άνθρωπος εκτός ορίων και κατεστημένων λογικών, πάντοτε όμως ειλικρινής. Την εναλλαγή όμως μεταξύ του επιχειρηματικού πατριωτισμού και των προσωπικών καταγγελιών κατά της ίδιας της χώρας του ήρθαν να τροφοδοτήσουν και οι αποκαλύψεις για την ύπαρξη offshore εταιρείας στις Βρετανικές Παρθένες Νήσους.

Σε κάθε περίπτωση, η κυπριακή περιπέτεια του «Mr Jumbo» δεν είναι ενδεικτική της διορατικότητάς του. Και αυτό διότι στη μέχρι στιγμής πορεία του έχει πολλάκις αποδείξει την επιχειρηματική του αξία. Η επιχείρησή του είναι η πλέον κερδοφόρος εταιρεία λιανικής στη χώρα, με 62 καταστήματα, εκ των οποίων τα 51 βρίσκονται στην Ελλάδα, τα 3 στην Κύπρο και τα 8 στη Βουλγαρία. Μάλιστα για την τοποθέτησή του στη Βουλγαρία έχει ακουστεί πως αυτή έγινε με καθαρά φορολογικά κριτήρια, όπως και στην Κύπρο. Οι περυσινές πωλήσεις του έφτασαν τα 494 εκατ. ευρώ, ενώ οι πωλήσεις του ομίλου κατά το αΆ εξάμηνο της τρέχουσας οικονομικής χρήσης τα 295,39 εκατ. από 293,06 εκατ. ευρώ. Συγκεκριμένα, σε επίπεδα Κύπρου οι πωλήσεις των καταστημάτων ανέρχονταν σε 32 εκατ. ευρώ και αποτελούσαν το 11% περίπου των πωλήσεων του ομίλου, ποσοστό διόλου ευκαταφρόνητο. Βέβαια τα «παγωμένα» και (εν αναμονή) «κουρεμένα» κεφάλαια των 58 εκατ. ευρώ στην Κύπρο επηρεάζουν μεν την πορεία της, δεν την καθιστούν όμως και προβληματική. Και αυτό διότι ο κ. Βακάκης έχει φροντίσει να έχει ένα συνολικό ταμείο περίπου 233 εκατ. ευρώ. Δηλαδή, το μεγαλύτερο εταιρικό ταμείο σε όλη την Ελλάδα, και μάλιστα σε καιρό κρίσης! Σωτήριο για τον ίδιο είναι επίσης το γεγονός πως τα 58 εκατ. ευρώ βρίσκονται στην Τράπεζα Κύπρου και όχι στη Λαϊκή, αν και τίποτα δεν μπορεί να αποτρέψει ένα βούλιαγμα της εκεί θυγατρικής κατά 25%, ίσως και παραπάνω. 

Αποχώρησε από την εταιρεία του!

Πρόσφατα, πάντως, ο κ. Βακάκης, σε μια κίνηση με πολλές ερμηνείες, είχε αποχωρήσει από τη θέση του διευθύνοντος συμβούλου του ομίλου του, λίγο μετά το εντυπωσιακό ράλι της μετοχής του στις αρχές του έτους, που αντανακλούσε την πολύ καλή πορεία του γκρουπ. Ο 59χρονος επιχειρηματίας τόνιζε τότε πως ήθελε να αποδεσμευτεί από τον φόρτο των υποχρεώσεών του στην Ελλάδα και να αφοσιωθεί περισσότερο στις δραστηριότητες στο εξωτερικό. Αλλοι πάλι έλεγαν πως έβλεπε τις αρνητικές εξελίξεις που έρχονταν και επεδίωκε απεγκλωβισμό. Δεν θα πρέπει, πάντως, να ξεχνάμε πως ακόμα και τα δύστροπα ξένα επενδυτικά funds έχουν από καιρού εις καιρόν δώσει απεριόριστη ψήφο εμπιστοσύνης στην Jumbo, ακόμα κι όταν όλοι μιλούσαν για έξοδο της Ελλάδας από την ευρωζώνη. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Μαρκ Μόμπιους με το fund Franklin Templeton ελέγχει λίγο κάτω από το 10% της εταιρείας παιχνιδιών, η αμερικανική Fidelity έχει 13,18%, ενώ και η First Eagle Investments Management του Τζον Αρνολντ, μια επενδυτική εταιρεία στη διοίκηση της οποίας υπάρχουν πολλά πρώην στελέχη της Lehman Brothers, κατέχει το 5,35%. Ο κ. Βακάκης, μέσω του Karpathia Foundation, ελέγχει περίπου το 27%.

Ο άνθρωπος και ο μύθος γύρω από αυτόν

Για τον κ. Βακάκη έχουν ακουστεί πολλά, όμως πολλές φορές η αλήθεια μπερδεύεται με τον μύθο. Κάποιοι έχουν πει πως μετακινείται μεταξύ του γραφείου του στο Μοσχάτο και των καταστημάτων του με ελικόπτερο ή πως έφθασε να έχει πολύ ψυχρές σχέσεις ακόμα και με τον πατέρα του εξαιτίας επαγγελματικών διαφωνιών. Από τη μεριά του ο κ. Βακάκης όταν ακούει τα παραπάνω συνηθίζει να γελάει και να μην απαντά. Γνωρίζει εξάλλου ως έξυπνος άνθρωπος που είναι πως η δημιουργία ενός μύθου προϋποθέτει και πολλή… λάσπη στο χτίσιμό του.

Κάποιοι υποστηρίζουν πως πίσω από τα έξυπνα σποτάκια της εταιρείας, που ενίοτε φιλοξενούν μέχρι και τον Φλωρινιώτη ή δημιουργούν έξυπνα χιτάκια, βρίσκεται ο ίδιος, γεγονός που εμμέσως ο ίδιος επιβεβαιώνει, καθώς έχει δηλώσει στο παρελθόν πως τα σποτάκια είναι αποτέλεσμα των επονομαζόμενων «συσκέψεων της χαράς» που γίνονται στο γραφείο του. Είναι σίγουρο πάντως ότι ο κ. Βακάκης έχει δημιουργήσει μια αυτοκρατορία που δεν έχει πληγεί ούτε από την κρίση στην Ελλάδα, ούτε τελικά από αυτή στην Κύπρο.

Ο ίδιος γεννήθηκε το 1954 στην Αλεξάνδρεια. Ο πατέρας του Γεώργιος, βιομήχανος στην Αίγυπτο, παρήγαγε διογκωμένη πολυστερίνη, που αποτελούσε το βασικό μονωτικό υλικό εκείνης της εποχής για ψυγεία και κτίρια. Ωστόσο οι πολιτικές εξελίξεις στη χώρα και ο αναδυόμενος εθνικισμός υποχρέωσαν την οικογένεια Βακάκη το 1962 να έρθει στην Ελλάδα. Η οικονομική κατάσταση όμως δεν είναι καλύτερη ούτε εδώ, και έτσι ο Γεώργιος Βακάκης ξενιτεύεται στη γειτονική Ιταλία, όπου πιάνει δουλειά σε μια μικρή οικοτεχνία που κατασκεύαζε κούκλες και λούτρινα ζώα. Μάλιστα τα κοσμήματα που πρόλαβε να πάρει μαζί της φεύγοντας από την Αίγυπτο η μητέρα του Σοφία Βακάκη τα πούλησε στον μεγαλοβιομήχανο της εποχής εκείνης Μποδοσάκη. Αυτό ήταν και το πρώτο κεφάλαιο κίνησης για τη δημιουργία της πρώτης ελληνικής βιομηχανίας παιχνιδιών, της El Greco. Η εταιρεία πηγαίνει καλά και ο κ. Βακάκης φεύγει για σπουδές Οικονομικών στη Βρετανία. Τότε όμως μια μεγάλη πυρκαγιά στο εργοστάσιο της El Greco στην Ανω Γλυφάδα υποχρέωσε τον 23χρονο νεαρό να επιστρέψει στη χώρα και να δημιουργήσει με τον πατέρα του από το μηδέν ξανά την εταιρεία με έδρα πλέον στη Ζάκυνθο. Οι κάτοικοι του νησιού έχουν να θυμούνται τις κόντρες γιου και πατέρα, με αποτέλεσμα η El Greco να ακολουθήσει φθίνουσα πορεία και τελικά να πουληθεί στη Hasbro. Κατόπιν o κ. Βακάκης δημιούργησε με έναν φίλο του την Jumbo, που ξεκίνησε την πορεία της στα τέλη του ’80.

Τα πρώτο κατάστημα «Jumbo» ξεκινά τη λειτουργία του στη Γλυφάδα το 1986, το οποίο πλέον διατηρεί ο τέως συνεργάτης του κ. Βακάκη, με τον οποίο ο επιχειρηματίας σύντομα χώρισε τους δρόμους του. Σύντομα η εταιρεία θα κάνει ένα απίστευτο ράλι κερδών και ανάπτυξης με προμήθειες και μονάδες παραγωγής στην Κίνα, καθώς ο κ. Βακάκης ως πολύ διορατικός θα δει πρώτος τις ευκαιρίες στην Ασία. Σύντομα θα προσθέσει και άλλα είδη εκτός των παιχνιδιών και η Jumbo θα μετατραπεί σε ένα παγκόσμιο case study επιτυχίας. Ο κ. Βακάκης φημίζεται για δύο μανίες του. Η πρώτη είναι η προτίμησή του στις ξανθές γυναίκες. Ξανθιά ήταν η πρώτη του γυναίκα Εφη, ξανθιά και η Αλίκη Μπενρουμπή, ενώ δεν είναι τυχαίο πως οι περισσότερες γυναίκες διευθύντριες στα καταστήματά του είναι κι αυτές από επιλογή ξανθές. Η δεύτερη μανία του είναι τα τζάμια στα γραφεία του τα οποία θέλει να είναι διάφανα. Κατά κάποιους καχύποπτους, αυτό εξηγείται επειδή θέλει να έχει άμεσο έλεγχο του ποιοι και πόσο εργάζονται. ΚατΆ άλλους, επειδή θέλει απόλυτη διαφάνεια στις σχέσεις με τους ανθρώπους του.