Του Μηνά Τσαμόπουλου
Οι Κινέζοι της COSCO, τόσο με τη συμφωνία με τη Hewlett-Packard όσο και με το ενδιαφέρον να θέσουν υπό τον έλεγχό τους τον ΟΛΠ, προκαλούν τρόμο στα μεγάλα ευρωπαϊκά λιμάνια που θα χάσουν σημαντικό κομμάτι της δουλειάς. Ετσι, ενώ αρχικά η τρόικα πίεζε για πωλήσεις λιμανιών, τώρα, φοβούμενη για κινεζικό μονοπώλιο, κάνει λόγο για παραχωρήσεις.
Ένα ισχυρό γεωπολιτικό παιχνίδι παίζεται αυτή την περίοδο με επίκεντρο τα ελληνικά λιμάνια. Η δύναμη πυρός εστιάζεται στον Πειραιά, όπου τα ευρωπαϊκά συμφέροντα συγκρούονται με τα κινεζικά και στη μέση βρίσκεται η ελληνική κυβέρνηση που προσπαθεί να βρει τη χρυσή τομή.
Ειδικότερα, δεδομένο θεωρείται το ενδιαφέρον της COSCO να θέσει υπό τον έλεγχό της και τον ΟΛΠ ώστε να κυριαρχήσει στον Πειραιά, ο οποίος αποτελεί κόμβο για την προώθηση εμπορευμάτων σε Βαλκάνια, Κεντρική και Βόρεια Ευρώπη, Μέση Ανατολή, Βόρεια Αφρική και, ενδεχομένως, άλλους προορισμούς.
Η επίτευξη της συμφωνίας της COSCO με τη Hewlett-Packard και η έναρξη σιδηροδρομικών δρομολογίων στη γραμμή Ικόνιο – Θριάσιο καθιστά τους Κινέζους και τον Πειραιά ισχυρούς πρωταγωνιστές.
Ανησυχία σε ευρωπαϊκά λιμάνια
Πληροφορίες του «business stories» που προέρχονται από κυβερνητικούς κύκλους μιλούν για εξέλιξη που έχει θορυβήσει τα μεγάλα ευρωπαϊκά λιμάνια, όπως, για παράδειγμα, του Αμβούργου, της Αμβέρσας και του Αμστερνταμ, που βλέπουν ότι ο Πειραιάς θα τους γονατίσει οικονομικά, με κίνδυνο επενδύσεις εκατοντάδων εκατομμυρίων αλλά και θέσεις εργασίας να χαθούν. Και όλα αυτά σε μια περίοδο κατά την οποία ο όγκος των φορτίων στα λιμάνια της Μεσογείου μειώνεται, ιδιαίτερα λόγω της οικονομικής κρίσης που μαστίζει την Ευρώπη.
Σύμφωνα πάντοτε με τους ίδιους κυβερνητικούς κύκλους, οι φιέστες της περασμένης εβδομάδας με τα εγκαίνια της σιδηροδρομικής γραμμής από τον κ. Κωστή Χατζηδάκη, η επικύρωση της συμφωνίας Cosco – Hewlett-Packard και η παρουσία του πρωθυπουργού κ. Αντώνη Σαμαρά στον Πειραιά δημιούργησαν μεγαλύτερη ταραχή. «Δεν θα αφήσουν οι Ευρωπαίοι να κάνει περίπατο η COSCO στον Πειραιά.
Υπάρχουν τεράστια συμφέροντα, γιατί όσα φορτία παίρνει ο Πειραιάς τα κόβει από αλλού», τόνισαν κυβερνητικές πηγές στο «b.s.» και προσέθεσαν: «Το παιχνίδι πλέον παίζεται σε πολύ υψηλά κλιμάκια και απασχολεί τον ίδιο τον πρωθυπουργό ενώ βρίσκεται και στην κορυφή της ατζέντας του Πολ Τόμσεν.
Κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει πώς μπορεί να πιέσει η τρόικα προκειμένου να αποφευχθεί το ιδιωτικό μονοπώλιο στο λιμάνι του Πειραιά. Ισως υπάρξει ένα δούναι και λαβείν του στυλ “άσε αυτό και πάρε κάτι άλλο”».
Επίσης, οι ίδιες πηγές παρατηρούν και επισημαίνουν ότι ενώ αρχικά η τρόικα πίεζε την ελληνική κυβέρνηση να προχωρήσει σε πώληση των λιμανιών, μόλις συνειδητοποίησαν ότι υπάρχει το ενδεχόμενο κινεζικού – ιδιωτικού μονοπωλίου στον Πειραιά φέρεται να άλλαξαν ρότα και να κάνουν λόγο για παραχωρήσεις ανάλογα με το λιμάνι.
Η ανακοίνωση του ΤΑΙΠΕΔ
Η πρόσφατη ανακοίνωση του ΤΑΙΠΕΔ είναι αποκαλυπτική:
«Η μορφή αξιοποίησης που θα εφαρμοστεί σε κάθε λιμάνι θα είναι συνάρτηση της συνολικής στρατηγικής αξιοποίησης, του επιδιωκόμενου βαθμού ανταγωνιστικότητας και του επενδυτικού ενδιαφέροντος που θα εκδηλωθεί γι’ αυτό. Σε κάθε περίπτωση, η διαδικασία θα αφορά παραχώρηση του δικαιώματος χρήσης και εκμετάλλευσης των χώρων ζώνης λιμένα, ενώ η κυριότητα αυτών διατηρείται από το Ελληνικό Δημόσιο».
Χαρακτηριστικό της κατάστασης που έχει δημιουργηθεί είναι το γεγονός ότι υπήρξε παρέμβαση του πρωθυπουργού στην πρόθεση της ηγεσίας του ΤΑΙΠΕΔ να σπάσει σε τρία κομμάτια ο ΟΛΠ. Βάσει του Μνημονίου ΙΙΙ, τα λιμάνια θα αξιοποιηθούν κυρίως μέσω παραχωρήσεων, όπως επανειλημμένα έχει επισημάνει ο υπουργός Ναυτιλίας και Αιγαίου κ. Κωστής Μουσουρούλης.
Τι λένε ξένα δημοσιεύματα
Η εφημερίδα «Lloyd’s List» σε δημοσίευμά της έχει συνδυάσει τις εξελίξεις γύρω από τον ΟΛΠ με ανακοίνωση της COSCO Pacific, (είναι η διαχειρίστρια του ΣΕΜΠΟ του ΟΛΠ, εισηγμένη στο Χρηματιστήριο του Χονγκ Κονγκ), ότι ετοιμάζεται να προχωρήσει στην έκδοση χρεογράφων προκειμένου να χρηματοδοτήσει σχέδια επέκτασης τερματικών της σταθμών και άλλες δράσεις.
Στα μέσα του περασμένου Ιανουαρίου, δε, δημοσίευμα της «China Daily» ανέφερε ότι ο όμιλος COSCO σχεδιάζει να αποκτήσει το 60% του λιμανιού του Πειραιά. Το ποσό της επένδυσης εκτιμάται ότι θα ανέλθει στο 1 δισ. ευρώ, ενώ η COSCO θα καταθέσει την επενδυτική της πρόταση μόλις η Αθήνα ανακοινώσει το σχέδιο ιδιωτικοποίησης των δύο μεγαλύτερων λιμένων της χώρας. Ο κινεζικός όμιλος είχε αρνηθεί να σχολιάσει το δημοσίευμα.
Υπενθυμίζεται ότι ο υπουργός Οικονομικών κ. Γιάννης Στουρνάρας δήλωσε σε τηλεοπτική συνέντευξη τις ημέρες εκείνες ότι η COSCO «έχει δείξει ενδιαφέρον στο να αυξήσει το ποσοστό της στο λιμάνι του Πειραιά», χωρίς ωστόσο να υπεισέλθει σε περισσότερες λεπτομέρειες.
Ο άσος στο μανίκι
Οι Κινέζοι θεωρούν άσο στο μανίκι τους την εμπορική σιδηροδρομική γραμμή του Ικονίου στις προσπάθειες που κάνουν να προσελκύσουν πελάτες στον ΣΕΜΠΟ, οι οποίοι θα βλέπουν τα προϊόντα τους να μεταφέρονται πολύ πιο γρήγορα. Εχουν επαφές με εταιρείες όπως οι Hyundai, Sharp, Sony, LG, Dell και Samsung, Procter & Gamble και Huawei. Μέσω και του σιδηροδρομικού δικτύου, ένα φορτίο από Σανγκάη προς Βουδαπέστη, μέσω Πειραιά, κάνει περίπου 23 ημέρες να φτάσει στον προορισμό του, μέσω Τεργέστης περίπου 28 και μέσω Αμβούργου περίπου 33 ημέρες.
Από Σανγκάη για Βαρσοβία, μέσω Πειραιά, το ταξίδι διαρκεί περίπου 24 ημέρες, μέσω Τεργέστης 28, μέσω Γκντανσκ 36 ημέρες και μέσω Αμβούργου 25 ημέρες. Παράλληλα συνεχίζουν τις επενδύσεις στο λιμάνι του Πειραιά με στόχο να ενισχύσουν την ετήσια δυναμικότητα του Σταθμού Εμπορευματοκιβωτίων κατά 1,1 εκατομμύριο εμπορευματοκιβώτια σε ετήσια βάση. Σύμφωνα με πληροφορίες, τελικός στόχος είναι τα 4,7 εκατ. TEU κατ’ έτος από 3,6 εκατ. TEU που ήταν η υποχρέωση της εταιρείας, σύμφωνα με τη σύμβαση παραχώρησης. Στα σχέδια των Κινέζων περιλαμβάνεται και η επέκταση του Logistic Center που έχουν ήδη στην ελεύθερη ζώνη του λιμανιού. Πρόκειται για μια υπερσύγχρονη αποθήκη έκτασης 7.000 τ.μ. με το όνομα PCDC S.A., η οποία αποτελείται από 5.200 τ.μ. ξηρό φορτίο, 630 τ.μ. συντήρηση και κατάψυξη και 554 τ.μ. επικίνδυνο φορτίο.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή
Στο μεταξύ, στην Ευρωπαϊκή Ενωση βρίσκεται σε εξέλιξη έρευνα η οποία άρχισε έπειτα από επιστολή που απέστειλε στις 30 Απριλίου 2009 ο τότε νομάρχης Πειραιά κ. Γιάννης Μίχας, με την οποία υπέβαλε καταγγελία ισχυριζόμενος ότι το ελληνικό κράτος χορήγησε παράνομη κρατική ενίσχυση στον νέο παραχωρησιούχο ενός τμήματος του λιμένα Πειραιά, την εταιρεία Σταθμός Εμπορευματοκιβωτίων Πειραιά Α.Ε. (ΣΕΠ), θυγατρική ειδικού σκοπού της COSCO Pacific Limited.
Η καταγγελλόμενη από τον τότε νομάρχη σαν ενίσχυση φέρεται να χορηγήθηκε υπό μορφή φορολογικών απαλλαγών και με την εισαγωγή ευνοϊκών ρυθμίσεων στη σύμβαση παραχώρησης μετά την υποβολή των προσφορών. Στις 7 Μαΐου 2009, η Ομοσπονδία Υπαλλήλων Λιμανιών Ελλάδος (ΟΜΥΛΕ) έστειλε επιστολή με την οποία ενημέρωσε την Επιτροπή σχετικά με την εικαζόμενη παροχή από το ελληνικό κράτος φορολογικών απαλλαγών στον ΣΕΠ.
Η ελληνική κυβέρνηση τον Νοέμβριο του 2012 απέστειλε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπόμνημα με τις προκαταρκτικές παρατηρήσεις της Ελληνικής Δημοκρατίας και αναμένονται οι εξελίξεις που ίσως αλλάξουν τον χάρτη.
Η ΟΜΥΛΕ κατά Σαμαρά
Μέσα στο κλίμα αυτό και την ημέρα που ο πρωθυπουργός κατέβηκε στον Πειραιά και έδωσε το «παρών» στην επικύρωση της συμφωνίας COSCO-ΗP, η Ομοσπονδία Υπαλλήλων Λιμανιών Ελλάδος με πρόεδρο τον κ. Γιώργο Γεωργακόπουλο, ο οποίος έχει ταχθεί από την αρχή ενάντια στην επένδυση των Κινέζων, εξέδωσε ανακοίνωση και επιτέθηκε στην κυβέρνηση, και προσωπικά στον κ. Σαμαρά, για την τριπλή συμφωνία COSCO-HP-ΤΡΑΙΝΟΣΕ:
«Τις τελευταίες ημέρες ζούμε το παράδοξο να μεταβάλλεται η κυβέρνηση της χώρας και προσωπικά ο πρωθυπουργός σε διαφημιστή της COSCO σχετικά με τη σύνδεση του λιμανιού του Πειραιά με τον σιδηρόδρομο. Η συμφωνία σύνδεσης του λιμανιού με το τρένο ήταν μεταξύ ΟΛΠ – ΤΡΑΙΝΟΣΕ, προϋπήρξε της παραχώρησης του Προβλήτα ΙΙ στην COSCO και τα χρήματα που απαιτήθηκαν δεν έχουν καμία σχέση με τη διαφημιζόμενη επένδυση της COSCO».
Και προσέθετε: «Το δικαίωμα χρήσης του τρένου στο λιμάνι ανήκει στον ΟΛΠ και ο ΟΛΠ δίνει το δικαίωμα χρησιμοποίησης και από τη ΣΕΠ (COSCO). Είναι αδιανόητη και προκλητική η σκανδαλώδης υποστήριξη της ελληνικής κυβέρνησης προς την COSCO και η πλήρης απαξίωση του Δημόσιου ΟΛΠ και αυτό δείχνει πώς αντιλαμβάνεται η κυβέρνηση τις επενδύσεις. Επιτέλους οι Ελληνες πολίτες δεν πρέπει να παραπλανώνται και η κυβέρνηση οφείλει να στηρίζει τους δημόσιους οργανισμούς, γιατί αυτό επιβάλει το δημόσιο συμφέρον».
Ποιοι είναι οι «μνηστήρες»
Οι «μνηστήρες» για τα μεγάλα ελληνικά λιμάνια προέρχονται από όλο τον κόσμο. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΤΑΙΠΕΔ, για επενδύσεις σε Σταθμούς Εμπορευματοκιβωτίων ενδιαφέρονται οι COSCO, Hutchison, International Container Terminal Services, China Merchant, Shanghai International Port και PSA.
Από την Ινδία υπάρχει ενδιαφέρον από τους ομίλους Adani, ABG Ports, Tatas, Essar Ports, GMR, GVK και Birla. Στην Αμερική εξετάζουν το θέμα εταιρείες σε συνεργασία με ελληνικά επιχειρηματικά σχήματα, όπως οι AIM, SSA Marine και Santos Brasil. Ενδιαφέρον επίσης υπάρχει και από τουρκικούς ομίλους, όπως οι Global Ports Holding, Dogus, Yildirim, Akfen και Fiba. Τέλος, ελληνικοί χρηματοοικονομικοί όμιλοι έχουν επιδείξει ενδιαφέρον για επενδύσεις στα λιμάνια.
Τα τελευταία 10 χρόνια έχουν γίνει περισσότερες από 16 συναλλαγές σε λιμάνια. Χρησιμοποιήθηκαν δύο μοντέλα παραχώρησης: ανά δραστηριότητα, όπως στο Γκέτεμποργκ, στο Ρότερνταμ, στην Αμβέρσα, στον ΟΛΠ, και το σύνολο των δραστηριοτήτων, όπως στο Μπρίσμπεϊν και στο Μερσίν.
Πραγματοποιήθηκαν, επίσης, δύο σημαντικές συναλλαγές στην ίδια γεωγραφική περιοχή Αττάλεια και Μποντρούμ και αφορούσαν την παραχώρηση των συνολικών δραστηριοτήτων των λιμανιών, ήτοι κρουαζιέρα, ακτοπλοΐα, φορτίο και container, με στρατηγικό επενδυτή την Global Port Holdings.
Οι διαπραγματεύσεις και οι πρωταγωνιστές
Στις 20 του περασμένου Δεκεμβρίου πολυμελής αντιπροσωπία του Κινεζικού Οργανισμού Διαχείρισης Κεφαλαίων Μεγάλων Επιχειρήσεων (SASAC), ο οποίος είναι ο κύριος μέτοχος μεταξύ άλλων 168 κινεζικών εταιρειών και της COSCO, συναντήθηκε με τη διοίκηση της ΟΛΠ Α.Ε., με επικεφαλής τον πρόεδρο και διευθύνοντα σύμβουλο του Οργανισμού κ. Γιώργο Ανωμερίτη, τον γενικό διευθυντή κ. Σταύρο Χατζάκο και τον υπεύθυνο Στρατηγικού Σχεδιασμού κ. Αθανάσιο Καρλή. Κύριο θέμα των συζητήσεων ήταν το επενδυτικό πλαίσιο που έχει διαμορφωθεί για νέες επενδύσεις στην Ελλάδα και ειδικότερα στα λιμάνια.
Ο κ. Ανωμερίτης είχε τονίσει ότι η διετής εκκρεμότητα και οι αμφιβολίες για τη θέση της Ελλάδας στη ζώνη του ευρώ έπαψαν πια να υπάρχουν και επομένως μέσα σε νέο και σταθερό πλέον επενδυτικό περιβάλλον μπορούν όλοι όσοι ενδιαφέρονται να επενδύσουν στη χώρα μας -με ευρωπαϊκές πλέον οριστικές εγγυήσεις- να το πράξουν.
«Στον χώρο της λιμενικής βιομηχανίας υπάρχουν δυνατότητες επενδύσεων, ιδιαίτερα στις λιμενικές υποδομές και την κρουαζιέρα μέσω παραχωρήσεων και πολυετών συμφωνιών για κοινές δράσεις», είχε τονίσει ο κ. Ανωμερίτης.
Και οι δύο πλευρές συμφώνησαν για επιμέρους συναντήσεις με τις επιχειρήσεις της SASAC, πέραν της COSCO με την οποία ήδη υπάρχει συμφωνία παραχώρησης στον τομέα της μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων.
Η SASAC αποτελεί έναν χρηματοοικονομικό κολοσσό με κεφάλαιο άνω των 30 τρισ. γουάν, ο οποίος μετοχικά καλύπτει ως ιδιοκτήτης των assets όλες σχεδόν τις 168 μεγάλες επιχειρήσεις της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας.
Ο κάπτεν Τζιαφού
Ολο το βάρος των συζητήσεων και των διαπραγματεύσεων για την πλευρά της COSCO έχει αναλάβει ο κάπτεν Γουέι Τζιαφού, ο οποίος είναι στην πρώτη πεντάδα των πολιτικών στελεχών του Κομουνιστικού Κόμματος της Κίνας. Παραμένει πρόεδρος της COSCO, αφήνοντας τα καθήκοντα του διευθύνοντος συμβούλου.
Κατά την επίσκεψη του υφυπουργού Εξωτερικών κ. Δημήτρη Κούρκουλα στην Κίνα, ο κάπτεν Τζιαφού επεσήμανε ότι στα άμεσα σχέδια του ομίλου που διακινεί εμπορεύματα σε 1.600 λιμάνια είναι ο τριπλασιασμός του όγκου αυτών που διακινούνται από τον Πειραιά σε λιγότερο από έναν χρόνο.
Επόμενος στόχος είναι να μετατρέψει η COSCO το λιμάνι του Πειραιά σε περιφερειακό κέντρο διανομής (distribution center).
Αυτό σημαίνει νέες υποδομές για αποθήκες και μεταφορά εμπορευμάτων, δηλαδή νέες επενδύσεις.
Δεν είναι τυχαίο ότι στις προθέσεις της κινεζικής ηγεσίας είναι και η αποστολή αντιπροσωπίας της China Development Bank στην Ελλάδα προκειμένου να διερευνήσει την εγκατάσταση κινεζικών τραπεζών που θα διευκόλυναν τους Κινέζους επενδυτές.
O Xορστ Ράιχενμπαχ
Μεγάλο ενδιαφέρον για τα λιμάνια δείχνει και ο επικεφαλής της Ομάδας Δράσης (Task Force) για την Ελλάδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κ. Χορστ Ράιχενμπαχ, ο οποίος έχει ανοιχτή γραμμή επαφής και με τον υπουργό Ναυτιλίας και Αιγαίου κ. Κωστή Μουσουρούλη, με τον οποίο γνωρίζονται από την πολυετή θητεία τους στις Βρυξέλλες. Στις κατ’ ιδίαν συζητήσεις τους κύριο θέμα είναι η πορεία των αποκρατικοποιήσεων των λιμανιών.
Ο Kωστής Μουσουρούλης
Ο υπουργός Ναυτιλίας και Αιγαίου κ. Κωστής Μουσουρούλης, που είναι σε απευθείας γραμμή επικοινωνίας με τον κ. Ράιχενμπαχ, σε ανύποπτο χρόνο πήρε θέση για το ενδεχόμενο να δημιουργηθεί ιδιωτικό μονοπώλιο στον Πειραιά: «Θα χαιρόμουνα να υπάρχει ανταγωνισμός στον ΣΕΜΠΟ του Πειραιά, αρκεί να υπάρχει αντικείμενο εμπορικό. Σε μένα δεν έχει έρθει κανένας να καταθέσει μία πρόταση και μάλιστα ύψους 1 δισεκατομμυρίου ευρώ, όπως διαβάζω για την COSCO και τον ΟΛΠ. Μπορεί να έχει κατατεθεί και να μην το ξέρω. Θα πρέπει να εξετάσουμε όλη την τυπολογία των λύσεων. Δεν έχω πρόταση για να σας πω αν είμαι αντίθετος ή υπέρ».