Ο αλλοτινός βοσκός και αγρότης, Evo Morales, εξασφάλισε την τρίτη – θριαμβευτική- επανεκλογή του στην προεδρία της Βολιβίας, έχοντας στο πλευρό του τον αναπληρωτή του, Μαρξιστή μαθηματικό, Alvaro García Linera. Κι όλα αυτά χάρη στην σοσιαλιστική του ατζέντα που έχει γίνει εξαιρετικά δημοφιλής στους πάμφτωχους Βολιβιανούς.
Παρά τη φλογερή αντικαπιταλιστική του ρητορική, ο Morales κατάφερε κάτι καταπληκτικό για τη χώρα των Ανδεων. Κάτι που θα ζήλευαν πολλοί νεοφιλελεύθεροι ηγέτες της Δύσης: να τριπλασιάσει μέσα σε εννέα χρόνια το ΑΕΠ της χώρας του, να μειώσει τα ποσοστά φτώχειας στο μισό, να δώσει ώθηση στις εξαγωγές, να αυξήσει την ετήσια ανάπτυξη στο 5%, να βγει στις αγορές μέσω της έκδοσης ομολόγων και να αυξήσει κατά… 7 φορές τα συναλλαγματικά διαθέσιμα της Βολιβίας. Φέτος, προβλέπεται ότι η οικονομία της Βολιβίας θα σημειώσει την ταχύτερη ανάπτυξη στη Νότια Αμερική.
Στην πρωτεύουσα La Paz, ο υπουργός Οικονομικών, Luis Arce, δίνει την εξήγηση αυτού του οικονομικού θαύματος που εκτόξευσε τα νούμερα της Βολιβίας:
«Η Βολιβία, μια μικρή χώρα που εμφορείται από διαφορετικές ιδέες και έχει ένα διαφορετικό μοντέλο, τα πάει πολύ καλά… Χρησιμοποιούμε τις φυσικές μας πηγές για να αυξήσουμε την παραγωγή και μετά διανέμουμε τα οφέλη στον κόσμο. Αυτό είναι ένα μοντέλο διανομής που προσφέρει σε όλους και κυρίως σε όσους δεν είχαν ποτέ χρήματα. Τώρα έχουν. Γίνονται πλουσιότεροι, άρα αυτή είναι και η κεντρική ιδέα του μοντέλου. Σκεφτόμαστε ότι αν μια χώρα έχει καλύτερη κατανομή εισοδήματος, τα ποσοστά ανάπτυξης θα σημειώσουν ταχύτερη ανάπτυξη. Αυτός είναι ο αντικειμενικός στόχος». Ο συνδυασμός της πρόσφατης ανόδου των εμπορευμάτων, των κρατικοποιήσεων και των συνετών πολιτικών (μακροοικονομικών και αναδιανεμητικών) επιτρέπει την άνοδο των μισθών, αλλά και τη δυνατότητα παροχών σε ηλικιωμένους, μαθητές και έγκυες. Ολα αυτά έχουν πυροδοτήσει μια μεγάλη άνοδο της κατανάλωσης.
Κι όπως λέει ο Arce «προκειμένου να προστατεύσουμε τους φτωχούς, διατηρούμε την μακροοικονομική σταθερότητα. Ετσι, αυξάνουμε το βιοτικό επίπεδο των φτωχών. Έχουμε θέσει σε εφαρμογή πολλά μέτρα ώστε περισσότεροι άνθρωποι να έχουν πολύ περισσότερα χρήματα κι αυτό αύξησε την εγχώρια ζήτηση. Παλιότερα είχαμε το νεοφιλελεύθερο μοντέλο που βασιζόταν στις εξαγωγές. Ενας πρώην πρόεδρος της χώρας συνήθιζε να λέει “εξαγωγές ή θάνατος”. Το αλλάξαμε αυτό. Είναι μεν σημαντικό να εξάγεις, πιο σημαντικό όμως είναι να προσέχεις την εγχώρια ζήτηση κι εμείς την αυξήσαμε».
Όντως, τα εμπορικά κέντρα και τα εστιατόρια έχουν κατακλύσει τη Βολιβία που είναι μια από τις πιο φτωχές χώρες της Λατινιής Αμερικής. Οι εταιρείες λιανικής ζουν την άνθιση, οι πωλήσεις των σούπερ μάρκετ εκτοξεύθηκαν από τα 71 εκατ. δολ. πριν τον Morales, στα 444 εκατ. δολ. την περσινή χρονιά, ενώ την ίδια περίοδο τα εστιατόρια είχαν αύξηση 686% στον τζίρο τους.
Ωστόσο, είναι αλήθεια ότι για να διατηρήσει ο Morales αυτή την ανάπτυξη που ικανοποιεί τις ανάγκες των τελείως διαφορετικών κοινωνικών ομάδων που αποτελούν την εκλογική του βάση, τώρα κιόλας που η άνοδος στη τιμή των εμπορευμάτων κατεβάζει στροφές, χρειάζεται κεφάλαια και τεχνογνωσία, ώστε να μην εξαρτάται αποκλειστικά και μόνο από την εξόρυξη των φυσικών της πόρων.
Όπως αναφέρει η εταιρεία συμβούλων κινδύνων, Maplecroft, η εξάρτηση της χώρας από τις τιμές των commodities είναι επιρρεπής σε μεταβολές. Συγκεκριμένα, η όποια μεταβολή στη διεθνή τιμή του πετρελαίου θα αποτελέσει τεράστια αλλαγή για τα οικονομικά της Βολιβίας, ενώ θα επηρεάσει τη σταθερότητα της νομισματικής πολιτικής, την ώρα που τα ολοένα αυξανόμενα έσοδα από τις εξορύξεις έχουν επιτρέψει στην κυβέρνηση να αποφύγει το δημοσιονομικό έλλειμμα που θα δημιουργούσαν οι αυξανόμενες κοινωνικές δαπάνες.
Όπως εξηγεί ο Acre, η κυβέρνηση θέλει να κρατικοποιήσει μόνον τις επιχειρήσεις και τους φυσικούς πόρους που στο παρελθόν ανήκαν στον λαό. Άρα δεν επίκειται κρατικοποίηση εταιρείας που ήρθε ως επένδυση στη χώρα. Εξακολουθεί να υποστηρίζει ότι “ο καπιταλισμός είναι ξεπερασμένος”, παρά το γεγονός ότι οι αντίπαλοι λένε ότι απλώς πρόκειται για ένα “μασκαρεμένο, κρατικό καπιταλισμό” που εκτελείται από έναν χαρισματικό σοσιαλιστή (σσ Morales).
Κι όπως λέει ένας οικονομολόγος που ασκεί κριτική σε αυτό το μοντέλο: “είναι η επιτομή του καταναλωτισμού. Αποκαλέστε το μοντέλο, όπως θέλετε, αλλά μην το αποκαλείτε σοσιαλισμό ή αντικαπιταλισμό”, λέει και… αγανακτεί λέγοντας. “Σεβαστείτε και λίγο τον Μάρξ!”