Του Κωστή Πλάντζου

Μετά την επαναγορά των κρατικών ομολόγων που ολοκληρώθηκε τον Δεκέμβριο και με τα μέτρα που δεσμεύεται και λαμβάνει η κυβέρνηση, εκτιμάται ότι το χρέος μπορεί να μειωθεί στο 128% του ΑΕΠ το 2020. Ωστόσο οι Ευρωπαίοι εταίροι της Ελλάδας δεσμεύτηκαν να προβούν σε περαιτέρω δράσεις για να μειωθεί το χρέος τo 2020 στο 124% του ΑΕΠ και σημαντικά χαμηλότερα από το 110% ως το 2022.

Τα παραπάνω αναφέρει η έκθεση του ΔΝΤ επισημαίνοντας ότι οι Ευρωπαίοι εταίροι δεσμεύτηκαν να προσφέρουν 26 δισ. ευρώ πρόσθετη χρηματοδότηση για την περίοδο 2012-2016, αλλά επίσης να στηρίξουν όσο είναι αναγκαίο την Ελλάδα για να επιτύχει το Πρόγραμμα, κατά τη διάρκειά του και πέρα από αυτό.

Τα ως τώρα μέτρα που συμφωνήθηκαν περιλαμβάνουν τη χρηματοδότηση για την επαναγορά ομολόγων, μείωση των επιτοκίων των δανείων της ΕΕ και σημαντική επιμήκυνση του χρόνου πληρωμής (ωρίμασης) του χρέους. Χωρίς τα μέτρα, το χρέος θα έφτανε στο 150% του ΑΕΠ το 2020.

ΑΠΟΚΡΑΤΙΚΟΠΟΙΗΣΕΙΣ

Οι στόχοι για έσοδα 3,2 δισ. το 2012 δεν επετεύχθησαν. Αυτό αποδίδεται στην ακυβερνησία λόγω των απανωτών εκλογών αλλά και στο ότι παρέμεινε για καιρό «ακέφαλο» το ΤΑΙΠΕΔ, μετά την παραίτηση Μητρόπουλου. Ωστόσο διαπιστώνεται πρόοδος: διεκόπη η κρατική επιχορήγηση καταργήθηκε η «χρυσή μετοχή», ξεκίνησαν διαδικασίες για ΔΕΠΑ και ΟΠΑΠ, ετοιμάστηκε ένα χαρτοφυλάκιο 3.000 ακινήτων και παίρνουν σειρά συντόμως για αποκρατικοποίηση 40 κρατικά ακίνητα.

Παρόλα αυτά οι συντάκτες τονίζουν ότι παραμένουν ισχυρές πολιτικές αντιστάσεις και ότι στο κοινοβούλιο πέρασε διάταξη που επιτρέπει στην Επιτροπή Οικονομικών της Βουλής να δίνει συστάσεις πριν από κάθε διαδικασία αποκρατικοποίησης.

ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Προβλέπεται περαιτέρω ύφεση 4,25% το 2013, από 6% το 2012. Η επίπτωση των μέτρων λιτότητας εκτιμάται πως θα έχουν φέτος  μεγαλύτερη επίπτωση από πριν. Ο «πολλαπλασιαστής» των μέτρων που λαμβάνονται έχει πέσει πλέον σχεδόν στη μονάδα, αντί για έως και 1,75 που υπολογιζόταν έως πρότινος, λόγω της πολιτικής κρίσης που εκδηλώθηκε στη χώρα και των φόβων για έξοδο από την ευρωζώνη, που έπληξαν την εμπιστοσύνη.

Και πάλι όμως, τα πράγματα είναι καλύτερα από όσο αν δεν είχε δοθεί η επιμήκυνση. Χωρίς την επιμήκυνση ως το 2016, το 2013 το ΑΕΠ θα μειωνόταν τουλάχιστον 1,5 ποσοστιαία μονάδα πιο πολύ.

Το βασικό σενάριο  βιωσιμότητος του ελληνικού χρέους βασίζεται σε σταθερά πρωτογενή δημοσιονομικά πλεονάσματα πάνω από 4,5% ετησίως, από το 2016 και μετά. Οι ελεγκτές θεωρούν εφικτό κάτι τέτοιο, φέρνοντας σαν παραδείγματα χώρες που πέτυχαν συνεχή πλεονάσματα άνω του 4% του ΑΕΠ, όπως το Βέλγιο (1987-2008), τη Δανία (2003-2008), τη Φιλανδία (1998-2004), την Ουγγαρία (1995-2001), την Ιρλανδία (1988-2004), την Ιταλία (1994-2001) αλλά και την ίδια την Ελλάδα (1994-2000).

ΜΙΣΘΟΙ

Ζήτημα κατάργησης όλων των επιδομάτων και για τους ήδη εργαζόμενους (όχι απλώς τους «μελλοντικούς») θέτει ανοιχτά το ΔΝΤ. Επισημαίνει ότι «οι ελληνικές αρχές δεν κατήργησαν ακόμη πλήρως τις ωριμάνσεις για τους ήδη εργαζόμενους».

Η απόφαση αυτή θα επανεξεταστεί στις αρχές του 2014, με βάση τις εξελίξεις στην αγορά εργασίας.

Το ΔΝΤ θεωρεί πως το ελάχιστο μισθολογικό κόστος (minimum wage) της εργασίας παραμένει υψηλό, εν σχέση με τους διεθνείς ανταγωνιστές της χώρας. Με στοιχεία Ιουνίου 2012 το υπολογίζει στα περίπου 650 ευρώ για τον άγαμο ή σχεδόν έως 1.000 ευρώ μαζί με τα βασικά επιδόματα (γάμου, ωριμάνσεις κλπ). Το πιο σημαντικό όμως ίσως είναι  με ποιους μας συγκρίνει: εξαιρώντας τη Γαλλία, τις κάτω χώρες και το Ηνωμένο Βασίλειο που (μαζί με την Ιρλανδία!) το ελάχιστο μισθολογικό κόστος (κατώτατος μισθός) φτάνει τα 1300 ή 1500 ευρώ, στις άλλες χώρες είναι παραπλήσιο και στην Ισπανία ή τη Σλοβενία φτάνει στα 700, ενώ στη Μάλτα είναι 650.

Μόνο στην Πορτογαλία είναι 400 ευρώ και ουσιαστικά συστήνεται στην Ελλάδα να την πλησιάσει, καθώς συγκρίνεται και με άλλες χώρες που έχουν πολύ χαμηλότερους μισθούς, όπως τη Σλοβακία, την Ουγγαρία, την Τσεχία την Εσθονία ή τη Λετονία όπου κυμαίνεται από 350-380 ευρώ –για να αφήσουμε «απ’έξω» τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία που δεν ανήκουν στην ευρωζώνη και οι βασικοί μισθοί κυμαίνονται κάτω 200 ευρώ το μήνα.

Τα εισοδήματα (μισθοί και κοινωνικές μεταβιβάσεις) μειώθηκαν ήδη ως ποσοστό του ΑΕΠ κατά 7% στην τριετία  2010-2012. Με βάση (100%) το 2010, μειώθηκαν σε 92% το 2012, όσο ήταν και το 2004. Με το πρόγραμμα θα μειωθεί άλλο τόσο, περίπου στο 85,5% το 2019-2020, όσο ήταν το 2002-2003.

ΤΡΑΠΕΖΕΣ

Το περιθώριο για την ολοκλήρωση της ανακεφαλαιοποίησης για τις 4 συστημικές τράπεζες παρατάθηκε από τον Σεπτέμβριο του 2012 για τα τέλη Απριλίου του 2013.
Για τις μη συστημικές τράπεζες αναφέρεται ότι φαίνεται πως θα αντιμετωπίσουν  μεγάλες προκλήσεις εξαιτίας του αυξημένου κόστους χρηματοδότησης και της ύφεσης στην αγορά. Για αυτό θα αναγκαστούν είτε να ανακεφαλοποιηθούν με ιδιωτικά κεφάλαια ή να συγχωνευθούν με άλλες σημαντικές τράπεζες, πριν τον Απρίλιο του 2013. Μέχρι τότε θα παραμένουν σε αυξημένη επιτήρηση.

Τα επόμενα βήματα (α΄τρίμ. 2013):
-Διαγωνισμός πώλησης για το Νέο Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο.
-Ολοκλήρωση ενοποίησης ΕΤΕ-Eurobank
-Ολοκλήρωση της απόφασης για τον αναβαλλόμενο φόρο: το θέμα βρίσκεται υπό μελέτη από τις αρχές (σσ: και σε συζητήσεις με την Eurostat).

ΦΟΡΟΙ

Οι απώλειες του κράτους από φοροδιαφυγή είναι τεράστιες. Για να μην μειωθούν περαιτέρω μισθοί και συντάξεις οι αρχές θα πρέπει να βρουν έσοδα από την φοροδιαφυγή
Η παραοικονομία υπολογίζεται στο 25% του ΑΕΠ. Είναι ιδιαίτερα συχνή δε στους αυτοαπασχολουμένους, γιατρούς, δικηγόρους, μηχανικούς και λογιστές. Εμπειρικές εκτιμήσεις δείχνουν ότι το πραγματικό εισόδημα των εν λόγω φορολογουμένων είναι μεταξύ 1 ¼ -2 ½ φορές μεγαλύτερα από τα δηλωθέντα τους εισοδήματα, με αποτέλεσμα να υπολογίζονται σε περίπου 6% του ΑΕΠ τα «κρυφά» εισοδήματα και οι πιθανές απώλειες του φόρου εισοδήματος σε 1-1,75%του ΑΕΠ το 2012.

Η απάτη με ΦΠΑ είναι επίσης διαδεδομένη, καθώς εντοπίστηκαν 450.000 εικονικά τιμολόγια το 2009.

Σύμφωνα με την έκθεση, τα ληξιπρόθεσμα χρέη ανήλθαν σε  53 δισ. στο τέλος Σεπτεμβρίου 2012. Στο πλαίσιο αυτό, η αρχική εστίαση των προσπαθειών μεταρρύθμισης κινείται σε πέντε τομείς «κλειδιά»:  στους μεγάλους φορολογούμενους, στους υψηλού πλούτου οφειλέτες, στις διασταυρώσεις και στην εφαρμογή νέων πρωτοβουλιών κατά της φοροδιαφυγής.