Βγάζουν πάλι τα ψαλίδια για μισθούς και συντάξεις

Της Μαίρης Λαμπαδίτη

Ραντεβού για τον Σεπτέμβριο μας έδωσαν οι πιστωτές, εκτοξεύοντας απειλές για νέες περικοπές μισθών και συντάξεων και αξιώνοντας τη διευκόλυνση των μαζικών απολύσεων, την ίδια στιγμή που χύνουν κροκοδείλια δάκρυα για τα ανυποχώρητα ποσοστά της ανεργίας. Ακόμα και το ενδεχόμενο να μπει και πάλι στην πρέσα ο κατώτατος μισθός είναι ανοιχτό, ενώ οι τροϊκανοί απειλούν και με νέες περικοπές στις συντάξεις και τα εφάπαξ ως «τιμωρία» για κάθε μικρή η μεγάλη αστοχία στην εφαρμογή του μνημονίου.

Νέα μείωση μισθών 7% βλέπει το ΔΝΤ

Νέες θυσίες ζητούν από τους εξαθλιωμένους μισθωτούς του ιδιωτικού τομέα ώστε συνολικά την περίοδο 2010- 2014 η υποτίμηση των μισθών να φτάσει το 20%. Μάλιστα, η Ε.Ε. στην έκθεσή της επεσήμανε ότι από το δεύτερο εξάμηνο του 2012 ο ρυθμός μείωσης των μισθών σημειώνει επιβράδυνση. Το ΔΝΤ προβλέπει ότι το 2013 η μείωση θα συνεχιστεί κατά 7%, ενώ το 2014 μισθοί και ημερομίσθια θα μειωθούν κατά 1,5%. Η πικρή αλήθεια είναι ότι τροϊκανοί, πολυεθνικές και Ελληνες επιχειρηματίες αφήνουν πάντα ανοιχτό στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων το ενδεχόμενο περαιτέρω μείωσης των κλαδικών αλλά και του κατώτατου μισθού. Τους τελευταίους μήνες, σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, τέθηκε και θέμα πλήρους κατάργησης της μετενέργειας (σήμερα ισχύει για τρεις μήνες), καθώς και μείωσης των κλαδικών μισθών. Πρότειναν δηλαδή ως εισαγωγικός μισθός να ορίζεται ο κατώτατος των 586 ευρώ συν τα επιδόματα. Βαράνε στο ψαχνό πλέον, αφού ό,τι απέμεινε από το… λίπος των αποδοχών στον ιδιωτικό τομέα το εξαφάνισαν πέρυσι.. Το α’ εξάμηνο του 2013, πάντως, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΣΕΠΕ, καταγράφηκαν μειώσεις μισθών 13,49% κατά μέσο όρο, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις οι μειώσεις μισθών έφτασαν στα επίπεδα του 25% και του 35%.

Ξανά στην πρέσα ο κατώτατος μισθός

Ανοιχτό παραμένει το ενδεχόμενο ο κατώτατος μισθός να ξαναμπεί στην πρέσα, παρότι βρίσκεται ήδη στο 29,4% του μέσου μισθού, στο χαμηλότερο δηλαδή επίπεδο εντός της Ευρωπαϊκής Ενωσης, μαζί με την Τσεχία. Μελέτη του Εθνικού Ινστιτούτου Εργασίας και Ανθρώπινου Δυναμικού (ΕΙΕΑΔ) του υπουργείου Εργασίας αποδεικνύει ότι ο κατώτατος μισθός δεν επηρεάζει (τουλάχιστον καθοριστικά ή άμεσα) την ανταγωνιστικότητα όσο άλλες δυνάμεις και άλλες πολιτικές. Το ύψος του κατώτατου μισθού, ως αναλογία του μέσου μισθού μιας χώρας, και το επίπεδο του μοναδιαίου κόστους εργασίας της χώρας δεν συνδέονται μεταξύ τους, κάτι που αποδεικνύεται και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Στο ίδιο μήκος κύματος, αλλά ακόμα πιο προωθημένη, είναι η μελέτη του ΙΝΕ/ΓΣΕΕ που θα παρουσιαστεί στη Διεθνή Εκθεση Θεσσαλονίκης και η οποία εκτιμά ότι η έξοδος από τον φαύλο κύκλο της ύφεσης θα επιτευχθεί μόνο με αύξηση του κατώτατου μισθού.

Απελευθέρωση του ορίου των απολύσεων

Το ΔΝΤ αναγνωρίζει ότι οι αλλαγές στο δίκαιο των συλλογικών συμβάσεων και του κατώτατου μισθού έδωσαν κίνητρα στις επιχειρήσεις για την πρόσληψη νέων και παραδέχεται ότι η μείωση των αποζημιώσεων οδήγησε σε μείωση του κόστους εργασίας. Από τον Σεπτέμβριο, πάντως, θεωρείται σίγουρο ότι θα αλλάξει το νομικό πλαίσιο για τις ομαδικές απολύσεις ώστε να μην απαιτείται έγκριση του εκάστοτε υπουργού Εργασίας, αλλαγή που θα διευκολύνει κυρίως τις απολύσεις στις τράπεζες που θα προέλθουν αναπόφευκτα από τις συνενώσεις ή και καταργήσεις τραπεζικών καταστημάτων. Σήμερα, βάσει νόμου, το όριο απολύσεων για επιχειρήσεις που απασχολούν πάνω από 150 εργαζομένους είναι 5% τον μήνα και μέχρι 30 εργαζομένους, ενώ κάθε απόλυση πάνω από το όριο αυτό εμπίπτει στους περιορισμούς της νομοθεσίας περί ομαδικών απολύσεων. Η οδηγία της τρόικας για εναρμόνιση του πλαισίου με το αντίστοιχο ευρωπαϊκό αναμένεται να αυξήσει στην πράξη στο 10% το μηναίο όριο απολύσεων στις μεγάλες επιχειρήσεις. Σημειώνουμε ότι στο 10% ανέρχεται το όριο ομαδικών απολύσεων στην Κύπρο, στη Δανία και το Βέλγιο, ενώ στη Γερμανία το επιτρεπόμενο ποσοστό ομαδικών απολύσεων κυμαίνεται από 10% έως 25%, ανάλογα με το μέγεθος της επιχείρησης.

Εκτός από την απελευθέρωση του ορίου των απολύσεων, το ΔΝΤ απαιτεί και επέκταση της φθηνής, προσωρινής απασχόλησης, σύμφωνα με τους κανονισμούς που ισχύουν στην υπόλοιπη Ευρώπη για την προσέλκυση επενδύσεων.

Θυμίζουμε ότι κατά καιρούς οι Ελληνες εργοδότες έχουν ζητήσει να εφαρμόζονται δίμηνες συμβάσεις προσωρινής απασχόλησης προκειμένου να καλύπτονται οι εποχικές τους ανάγκες χωρίς περαιτέρω δεσμεύσεις.

Πιλοτικά από το 2014 το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα

Κροκοδείλια δάκρυα χύνουν οι δανειστές για την έκρηξη της ανεργίας, την οποία οι ίδιοι προκάλεσαν με τα προγράμματα σκληρής λιτότητας, εγκαλώντας μας (έκθεση Ε.Ε.) γιατί δεν επισπεύδουμε τα προγράμματα για την ελάφρυνση των 400.000 οικογενειών χωρίς έστω έναν εργαζόμενο (που τα δικά τους γραφειοκρατικά γρανάζια είχαν μπλοκάρει) και την εφαρμογή του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος. Επισημαίνεται μάλιστα στις εκθέσεις των δανειστών ότι οι μακροχρόνια άνεργοι, δηλαδή όσοι βρίσκονται εκτός αγοράς εργασίας πάνω από 12 μήνες, έχουν φθάσει τους 880.000, ήτοι 15% του εργατικού δυναμικού της χώρας. Πιλοτική εφαρμογή του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος θα γίνει, σύμφωνα με το μνημόνιο, το 2014 σε δύο περιοχές (πιθανόν στη νησιωτική και την ηπειρωτική Ελλάδα) σε μακροχρόνια άνεργους και ηλικιωμένους που δεν κατοχυρώνουν δικαίωμα συνταξιοδότησης και σε μόνιμη βάση από το 2015 και μετά.

Στο στόχαστρο επικουρικά και εφάπαξ

Στην έκθεση, πάντως, εμφανίζεται ανοιχτό το ενδεχόμενο νέων περικοπών στις συντάξεις και τα εφάπαξ ως «τιμωρία» για κάθε μικρή η μεγάλη αστοχία στην εφαρμογή του μνημονίου, αν δεν προχωρήσουν δηλαδή οι διαρθρωτικές αλλαγές και δεν συρρικνωθεί η φοροδιαφυγή. Ειδικότερα, στην κοινωνική ασφάλιση δίνεται έμφαση στην ολοκλήρωση των αναλογιστικών μελετών για όλα τα Ταμεία μέχρι τον Νοέμβριο του 2013 προκειμένου να προχωρήσει η μείωση των εργοδοτικών ασφαλιστικών εισφορών κατά 3,9 μονάδες μέχρι το 2016 και να διευρυνθεί η ασφαλιστική βάση. Στο στόχαστρο μπαίνουν τόσο τα επικουρικά ταμεία όσο και τα ταμεία εφάπαξ. Οι μελέτες θα δείξουν το μέγεθος των νέων μειώσεων που αναμένεται να επιβληθούν από το 2014 και μετά. Σε πρώτη φάση, προεξοφλείται μείωση 10%, χωρίς να έχει διευκρινιστεί αν θα αφορά μόνο τους νέους συνταξιούχους ή και τους παλαιότερους. Για τρίτη φορά είναι πιθανόν να μειωθεί το εφάπαξ των δημοσίων υπαλλήλων έως και 20%, καθώς αλλάζει από το 2014 ο τρόπος υπολογισμού του βοηθήματος στο σύνολο των ταμείων πρόνοιας. Ουσιαστικά, το καταβαλλόμενο εφάπαξ δεν θα είναι σταθερό, αλλά θα μπορεί να παρουσιάζει μεγάλες διακυμάνσεις ανάλογα με το έτος εξόδου στη σύνταξη.

Η μαύρη τρύπα των Ταμείων προβλέπεται ότι θα ξεπεράσει τα 2 δισ. ευρώ το 2014 (σήμερα η απόκλιση στα εκτός Δημοσίου φτάνει τα 1,3 δισ., ενώ στον ΕΟΠΥΥ το 1,5 δισ. ευρώ). Η μαύρη τρύπα, η συνεχιζόμενη υστέρηση εσόδων και το φιάσκο της ρύθμισης οφειλών δημιουργούν ένα εκρηκτικό μίγμα που αναμένεται να σκάσει το φθινόπωρο. Το ΔΝΤ κάνει λόγο για «ολοκλήρωση της μεταρρύθμισης του συνταξιοδοτικού συστήματος» με στόχο την εξασφάλιση της βιωσιμότητάς του. Να σημειώσουμε ότι αναβολή έξι μηνών πήρε και η εφαρμογή του ενιαίου εισπρακτικού μηχανισμού των εισφορών υπό την ομπρέλα του ΙΚΑ. Οσο η ύφεση και οι καθυστερήσεις επιτείνουν τη δεινή οικονομική κατάσταση των Ταμείων τόσο πιο άμεσος είναι ο κίνδυνος για λήψη νέων μέτρων από τον Σεπτέμβριο.