Εάν κανείς κρίνει από το αποτέλεσμα των πρόσφατων εκλογών της Ιταλίας και τα όσα ακολούθησαν από τη στιγμή που  αυτό έγινε γνωστό, οι αγορές θα έπρεπε κανονικά να έχουν παραδοθεί στον πανικό. Το αποτέλεσμα της κάλπης ξεπέρασε ακόμα και αυτό που οι μεγάλοι επενδυτικοί οίκοι χαρακτήριζαν ως το χειρότερο πιθανό σενάριο για την Ιταλία, μία χώρα με δημόσιο χρέος ύψους 2 τρισ. ευρώ.

Ο μεταρρυθμιστής Mario Monti, που  με την  τεχνοκρατική του κυβέρνηση  είχε φέρει έναν αναστεναγμό ανακούφισης τόσο στις Βρυξέλλες και τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, όσο και στις αγορές, έλαβε μόλις το 10% των ψήφων.

Αντίθετα, ο Silvio Berlusconi, με τις υποσχέσεις του να ακυρώσει τα μέτρα λιτότητας και να επιστρέψει τους φόρους, πήρε το 30%, και ο Beppe Grillo, που πήγε ένα βήμα παραπέρα, υποσχόμενος πλήρη ρήξη με το πολιτικό κατεστημένο της χώρας, έλαβε το 25% των ψήφων.

Οι υποβαθμίσεις δεν άργησαν να έρθουν. Ο οίκος Fitch υποβάθμισε την Παρασκευή την πιστοληπτική ικανότητα της Ιταλίας, επικαλούμενος την πολιτική αβεβαιότητα.

Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, ο Mario Draghi θόλωσε τα νερά με την τελευταία συνέντευξη τύπου του, καθώς οι δημοσιογράφοι επιχειρούσαν να ρίξουν λίγο φως στο πρόγραμμα αγοράς απεριόριστων ομολόγων, το OMT. Την ώρα που πολλοί είναι εκείνοι που πιστεύουν ότι η Ιταλία θα χρειαστεί αργά ή γρήγορα να το χρησιμοποιήσει, ο κεντρικός τραπεζίτης έδειξε ότι τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Το πρόγραμμα έχει κανόνες, ξεκαθάρισε. Αλλά η Ιταλία δεν έχει κυβέρνηση η οποία να μπορεί να δεσμευτεί για την τήρησή τους…

Κανείς θα περίμενε ότι όλα αυτά θα ήταν αρκετά για να ξεσπάσει ένα πραγματικό ξεπούλημα όχι μόνο στα ιταλικά ομόλογα και μετοχές, αλλά και στις αγορές της υπόλοιπης περιφέρειας, και ενδεχομένως ολόκληρης της Ευρώπης.

Αλλά έπειτα από μία αρχική αναστάτωση, φαίνεται ότι οι αγορές έχουν επιστρέψει σε καθεστώς «business as usual». Η Ρώμη κάθε άλλο παρά καίγεται.
Η πορεία των ομολόγων μιλά από μόνη της. Το κόστος δανεισμού της Ιταλίας στην 5ετία διαμορφώνεται περίπου στο 3,5%, δηλαδή πολύ μακριά από τα υψηλά του περασμένου καλοκαιριού, στο 6%.

Η απόδοση του ιταλικού 10ετούς ομολόγου έκλεισε την περασμένη εβδομάδα στο 4,6%, έχοντας σημειώσει άνοδο μόλις 5 μονάδων  βάσης τον τελευταίο μήνα. Το περασμένο καλοκαίρι είχε ξεπεράσει ακόμα και το 6%, με πολλούς να πιστεύουν, τότε, ότι θα κινούνταν προς τα επικίνδυνα επίπεδα του 7%, που όπως έχει δείξει η ιστορία, σπρώχνουν μια χώρα στην αγκαλιά της τρόικας.

O αναλυτής της Standard & Poor’s, Peter Rigby, επιχειρεί με τελευταία του μελέτη να εξηγήσει αυτό το παράδοξο φαινόμενο. «Το βασικό σενάριο των προσδοκιών μας είναι ότι ανεξάρτητα από τη σύνθεση της κυβέρνησης, η δημοσιονομική προσαρμογή δεν θα παρεκκλίνει από το σημερινό δρόμο, με δεδομένο το υψηλό δημόσιο χρέος της Ιταλίας», λέει.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Standard &Poor’s, το ιταλικό δημόσιο χρέος θα κλείσει στο 127% του ΑΕΠ για το 2012 και θα  ακολουθήσει πτωτική πορεία, προς το 118% του ΑΕΠ, έως το 2015.

Επομένως, οποιαδήποτε κυβέρνηση σχηματιστεί, θα αντιληφθεί ότι οι μεταρρυθμίσεις και η λιτότητα είναι μονόδρομος, πιστεύει η S&P.

Την ίδια άποψη έχει και ο Mario Draghi. «Έπειτα από κάποια αναταραχή μετά τις εκλογές, οι αγορές έχουν λίγο – πολύ επιστρέψει στα επίπεδα όπου βρίσκονταν προηγουμένως», διαπίστωσε στη συνέντευξη τύπου της 7ης Μαρτίου. Και πρόσθεσε: «Το μεγαλύτερο μέρος της δημοσιονομικής προσαρμογής που πραγματοποιούνταν στην Ιταλία θα συνεχιστεί, στον αυτόματο πιλότο».

Η επικεφαλής του ιταλικού οργανισμού διαχείρισης δημοσίου χρέους, Maria Cannata, πιστεύει ότι έχει τις δυνάμεις της αγοράς με το μέρος της. Οι διαχειριστές των χαρτοφυλακίων δεν έχουν πια την πολυτέλεια να αρκεστούν στα ομόλογα χαμηλών αποδόσεων, όπως έκαναν τα τελευταία δύο χρόνια. Με τις εντάσεις της κρίσης να έχουν αποκλιμακωθεί, οι πελάτες τους απαιτούν καλύτερες αποδόσεις, και έτσι τα μεγάλα χαρτοφυλάκια αγοράζουν τα ιταλικά ομόλογα, παρά την πολιτική αβεβαιότητα.

«Η αγορά δεν είχε κάποια υπερβολική αντίδραση στο αβέβαιο πολιτικό αποτέλεσμα των ιταλικών εκλογών. Τώρα, έπειτα από δύο χρόνια στα οποία τα funds επένδυαν μαζικά στα ομόλογα πολύ χαμηλών αποδόσεων, αυτό δεν μπορεί να συνεχιστεί πια για πολύ. Γιατί αυτή η επενδυτική πολιτική δεν μπορεί να ικανοποιήσει τους πελάτες τους», εξηγεί με δηλώσεις της στο Bloomberg.

Τα ιταλικά ομόλογα έχουν δώσει αποδόσεις 20% τον τελευταίο χρόνο, σε ένα διάστημα που όποιος επένδυσε στα ασφαλέστερα γερμανικά ομόλογα, έβγαλε απόδοση μόλις 4,5%.

Όσο για τα «χτυπήματα» των οίκων αξιολόγησης, οι αγορές έχουν μάθει εδώ και καιρό να τα αγνοούν. Τα στατιστικά στοιχεία των αποδόσεων των ομολόγων δείχνουν ότι οι αγορές αγνοούν το 56% των αλλαγών στις αξιολογήσεις της Moody’s και το 50% σε εκείνες της Standard & Poor’s.

Κορίνα Σαμάρκου