Του Κωστή Πλάντζου
Φρένο στον παραλογισμό του νέου συστήματος «πόθεν έσχες» που επιβλήθηκε από 1ης Ιανουαρίου 2014 και έχει πλήξει την κτηματαγορά ετοιμάζεται να βάλει η κυβέρνηση. Με τον υπερβολικό και βίαιο τρόπο με τον οποίο επανήλθε, το μέτρο έχει ακυρώσει ακόμα και τις όποιες αγοραπωλησίες ακινήτων βρίσκονταν στα σκαριά. Το πρόβλημα εντόπισε από την πρώτη στιγμή που ανέλαβε και ο υπουργός Οικονομικών Γκίκας Χαρδούβελης και γι’ αυτό εξετάζει σχέδιο για ελαστικότερο «πόθεν έσχες» στην αγορά κατοικίας.
Η λύση που δίνουν στο οικονομικό επιτελείο, μέχρι τουλάχιστον να μειωθούν οι αντικειμενικές τιμές που έχουν «παγώσει» έως το 2017, είναι το «πόθεν έσχες» να εφαρμόζεται μόνο επί της πραγματικής αξίας του ακινήτου στην οποία γίνεται το συμβόλαιο και όχι στην εξωπραγματικά υψηλή αντικειμενική που υπολογίζει η Εφορία.
Η επαναφορά του «πόθεν έσχες» στην αγορά ακινήτων έγινε από φέτος με σπασμωδικό και λάθος τρόπο, γεγονός που επιδείνωσε την ήδη κακή κατάσταση που έχει προκαλέσει στην οικονομία και την κοινωνία η κρίση. Μάλιστα όχι μόνο επεκτάθηκε ακόμη και στην απόκτηση α’ κατοικίας, για την οποία δεν ίσχυε ποτέ στο παρελθόν, αλλά το χειρότερο όλων είναι πως υπολογίζεται πλέον και στην αντικειμενική αξία του μεταβιβαζόμενου ακινήτου, η οποία υπό τις σημερινές συνθήκες είναι πολύ υψηλότερη της πραγματικής.
Έτσι η κτηματαγορά έχει βαλτώσει, καθώς εφαρμόζονται οι αντικειμενικές αξίες των ακινήτων του 2007. Τι σημαίνει αυτό πρακτικά; Εστω ότι κάποιος ετοιμάζεται να αγοράσει ένα ακίνητο, το οποίο ο ιδιοκτήτης το πουλάει είτε γιατί δεν αντέχει πλέον να πληρώνει χαράτσια είτε γιατί έχει μεγάλη ανάγκη για να ξεχρεώσει. Αρκετά ακίνητα πωλούνται πολύ κάτω από την πραγματική τους αξία. Αν, λοιπόν, ένα διαμέρισμα πωλείται 50.000 ευρώ, η Εφορία μπορεί να υπολογίσει αντικειμενική αξία 150.000 ευρώ. Κι ενώ έχει μειωθεί ο φόρος του αγοραστή και είναι στο 3%, η Εφορία του ζητάει να αποδείξει και να δικαιολογήσει στο «πόθεν έσχες» πού βρήκε τα 150.000 ευρώ ενώ στην πραγματικότητα έχει δώσει μόλις 50.000 ευρώ! Αποτέλεσμα αυτού είναι ότι ακόμη και οι λογιστές αποτρέπουν τους υποψήφιους αγοραστές να αγοράσουν οτιδήποτε, προκειμένου να μην μπλέξουν σε ελέγχους για λεφτά που «δεν υπάρχουν» παρά μόνο στη φαντασία της Εφορίας. Ακόμα και αν επικαλεστεί κάποιος δάνειο από τράπεζα, η τράπεζα έχει υποχρέωση να «καρφώνει» τους δανειολήπτες στο ΣΔΟΕ για έλεγχο!
Κοινωνικό πρόβλημα
Ετσι, το μέτρο κατάφερε να διαλύσει όχι μόνο τη χειμαζόμενη κτηματαγορά και όλους τους κλάδους που περιμένουν να ζήσουν από τα συμβόλαια αγοραπωλησίας (μεσίτες, συμβολαιογράφοι κ.ά.), αλλά και χιλιάδες νοικοκυριά που ασφυκτιούν υπό το βάρος των φόρων και πασχίζουν πουλώντας όσο-όσο να ξεφορτωθούν τα ακίνητα που δεν τους προσφέρουν εισόδημα αλλά τους φορτώνουν φόρους.
Πάντως, ακόμη και αν χαλαρώσει το «πόθεν έσχες», όπως το ξέρουμε τουλάχιστον, ο αγοραστής θα ελέγχεται με έμμεσες τεχνικές ελέγχου για το πραγματικό εισόδημά του και αν αποκαλυφθεί ότι πλήρωσε υψηλότερο τίμημα αλλά το απέκρυψε από την Εφορία, θα φορολογείται και για τα επιπλέον χρήματα που άλλαξαν χέρι «κάτω από το τραπέζι» και την κάτω από την αντικειμενική τιμή του ακινήτου.
Με τις έμμεσες τεχνικές ελέγχου, αν επιλεγεί για έλεγχο ο αγοραστής, διασταυρώνεται πού βρήκε και πού πήγαν τα χρήματα τα οποία δηλώνει. Ετσι, παρότι το «πόθεν έσχες» είχε καταργηθεί από 17/12/2010 μέχρι 31/12/2013, θα ελέγχεται αναδρομικά και για τυχόν κρυφά εισοδήματα της περασμένης δεκαετίας. Από την άλλη, στο υπουργείο Οικονομικών υπάρχουν εισηγήσεις για πλήρη κατάργηση του «πόθεν έσχες» για την α’ κατοικία, κάτι που δεν θα δεχτεί εύκολα η τρόικα. Αντιθέτως η τελευταία φαίνεται να συμφωνεί στο να γίνεται δεκτή η τιμή στα συμβόλαια και μετά να ελέγχεται με άλλους τρόπους ο αγοραστής για τυχόν αδήλωτα εισοδήματα. Κυβέρνηση και τρόικα απορρίπτουν όμως ως στρεβλές άλλες εισηγήσεις που διατυπώθηκαν, όπως ο αγοραστής να καλείται να δικαιολογήσει στο «πόθεν έσχες» μέρος μόνο της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου (π.χ. το 70% αντί του 100%), έως ότου να διορθωθούν οι τιμές της Εφορίας το 2017.