Του Κώστα Μελά,
διδάκτορα (Ph.D) του τμήματος Αστικής και Περιφερειακής Ανάπτυξης του Παντείου Πανεπιστημίου με ειδίκευση στα Διεθνή Νομισματικά
Οι εξελίξεις στο διεθνές οικονομικό περιβάλλον και ιδιαίτερα στο άμεσο οικονομικό περιβάλλον στο οποίο είναι ενταγμένη η ελληνική οικονομία, αποτελούν σημαντικά σημάδια για το κατά πόσον οι οικονομικοί στόχοι τους οποίους έχει θέσει για το 2013 η ελληνική κυβέρνηση διευκολύνονται ή όχι. Είναι γνωστόν ότι εκτός από την επενδυτική ζήτηση και το εξωτερικό εμπόριο, η χρηματοδότηση της οικονομίας αποτελεί βασικό στόχο του οικονομικού προγράμματος της κυβέρνησης. Ο στόχος αυτός επηρεάζεται (θετικά ή αρνητικά) εμφανώς από τις αντίστοιχες ευρωπαϊκές και διεθνείς εξελίξεις. Έχει λοιπόν μεγάλη σημασία να περιγράψουμε πως εξελίσσεται η χρηματοδότηση της οικονομίας και οι προοπτικές της στο ευρωπαϊκό επίπεδο. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία, οι ροές των δανείων των ΝΧΙ προς το μη χρηματοπιστωτικό ιδιωτικό τομέα στη ζώνη του ευρώ έχουν μετριαστεί από τα μέσα του 2011.
Αυτή η συγκράτηση είναι γενικευμένη σε όλη τη ζώνη του ευρώ, με εξαίρεση τη Γερμανία (όπου η εξέλιξη των δανείων παρέμεινε συγκρατημένη σε όλη τη διάρκεια αυτής της περιόδου). Στην Ισπανία, οι ροές των δανείων έχουν γίνει ολοένα πιο αρνητικές. Στην Ιταλία ήταν σημαντικά θετικές το 2010-11, αλλά έγιναν αρνητικές το 2012, ενώ στη Γαλλία ήταν σαφώς θετικές, αλλά έχουν αμβλυνθεί αισθητά από τα μέσα του 2011. Στην Ελλάδα, οι συνολικές χορηγήσεις προς τον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας μειώνονται το 2011 και το 2012. Επίσης, και οι χορηγήσεις προς τις επιχειρήσεις ακολούθησαν την ίδια πορεία.
Η διαφορετική εξέλιξη των δανείων στις διάφορες χώρες της ζώνης του ευρώ αντανακλούν κυρίως τις διαφορές μεταξύ των χωρών αυτών σε ό,τι αφορά τις προοπτικές των οικονομιών και των αγορών κατοικιών τους, τα επίπεδα απροθυμίας ανάληψης κινδύνων και τα προγράμματα κυβερνητικής στήριξης, καθώς και τους ισολογισμούς του τραπεζικού και του μη χρηματοπιστωτικού ιδιωτικού τομέα. Ένα σημαντικό στοιχείο που σημειώνει η ΕΚΤ είναι η παρατηρούμενη απόκλιση από τις αρχές του 2012 στους ετήσιους ρυθμούς αύξησης χρήματος και πιστώσεων η οποία διευρύνθηκε και τον Οκτώβριο. Ενώ μια εξαιρετικά υψηλή εισροή καταγράφηκε στο M3 τον Οκτώβριο, οι πιστώσεις προς τον ιδιωτικό τομέα εξακολούθησαν να συρρικνώνονται.
Τα δάνεια προς το μη χρηματοπιστωτικό ιδιωτικό τομέα παραμένουν συνολικά υποτονικά. Οι τράπεζες βρίσκονται μόλις στα δυο τρίτα της διαδικασίας απομόχλευσης καθώς αναμένεται περαιτέρω συρρίκνωση του δανειακού τους χαρτοφυλακίου κατά 123 δισ. ευρώ το 2013. Ο δείκτης της σχέσης δανείων προς καταθέσεις θα έχει μειωθεί στα τέλη του 2012 σε περίπου 111% σε σχέση με το υψηλό προ-κρίσης επίπεδο του 124% το 2006. Η διαδικασία αυτή θα συνεχισθεί καθώς η σχέση ενδέχεται να φθάσει στο 104% το 2016. Ως εκ τούτου, τα δανειακά χαρτοφυλάκια παραμένουν υπό πίεση.
Σε ορισμένες χώρες, οι απαραίτητες προσαρμογές των ισολογισμών κυβερνήσεων, πιστωτικών ιδρυμάτων, νοικοκυριών και μη χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων αποτελούν προϋπόθεση για την πλήρη εξομάλυνση των συνθηκών χρηματοδότησης των τραπεζών και για μονιμότερη ανάκαμψη του συνολικού ύψους των χορηγήσεων.
Σε αυτό το όχι ευνοϊκό περιβάλλον για τις χρηματοδοτήσεις της πραγματικής οικονομίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η ελληνική κυβέρνηση καλείται να βελτιώσει την ρευστότητα της ελληνικής οικονομίας. Δύσκολο εγχείρημα.