Μεγάλες και επικίνδυνες διαστάσεις λαμβάνει το πρόβλημα της μείωσης των κρατικών εσόδων, προειδοποιεί η Alpha Bank στο νέο δελτίο οικονομικών εξελίξεών του τμήματος ανάλυσής της, επικεφαλής του οποίου είναι ο οικονομολόγος Μ. Μασουράκης.

Το πρόβλημα αυτό επηρεάζει καθοριστικά την συνέχιση της ομαλής λειτουργίας της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας και, ασφαλώς, την λειτουργία του κράτους και τη διατήρηση της δυνατότητας συνέχισης της προσφοράς των υπηρεσιών ασφάλειας, δικαιοσύνης, διοίκησης, υγείας και παιδείας, εκτεταμένων οικονομικών και κοινωνικών υποδομών, κοινωνικής ασφάλισης κ.ά., σημειώνει η τράπεζα.

Και τονίζει ότι αν επιβληθούν πράγματι απολύσεις δημοσίων υπαλλήλων (όχι μόνο των επίορκων αλλά και των κανονικών υπαλλήλων), ή αν κοπούν εκ νέου οι συντάξεις και οι παροχές υγείας (από τα πολύ χαμηλά επίπεδα στα οποία έχουν πράγματι περιέλθει), ή αν ακόμη περιοριστεί περαιτέρω η χρηματοδότηση της εκπαίδευσης και αν δεν υπάρχουν χρήματα στο κράτος για την ανακατασκευή των δρόμων, κ.ού.κ., αυτό δεν θα είναι έργο καμιάς Τρόικας. Θα είναι απλώς το αναπόφευκτο αποτέλεσμα της συνεχιζόμενης, και σε μεγάλο βαθμό αδικαιολόγητης, μείωσης των κρατικών εσόδων του κράτους.

Ειδικότερα, το 2012 σημειώθηκε μεγάλη πτώση κατά 3,6% των καθαρών εσόδων της Κεντρικής Κυβέρνησης (ΚΚ), παρά τα μέτρα ύψους άνω των 11,0 δισ. ευρώ που ελήφθησαν για την αύξησή τους. Μάλιστα, τα έσοδα αυτά μειώθηκαν κατά 9,0% και τον Ιαν.’13. Επίσης, το 2012 τα έσοδα από εισφορές στα ασφαλιστικά ταμεία μειώθηκαν κατά 7,2%.

Τέλος, μεγάλη πτώση των εσόδων κατά 45,4% σημειώθηκε τον Ιαν.’13 και στους φορείς του δημοσίου εκτός Κρατικού Προϋπολογισμού.

Ένα σημαντικό μέρος της πτώσης των ανωτέρω εσόδων οφείλεται στην πτώση των πρωτογενών δαπανών της γενικής κυβέρνησης, στο βαθμό που αυτές οι δαπάνες δημιουργούν εισοδήματα που φορολογούνται.

Η μείωση κρατικών δαπανών ευθύνεται για την πτώση των εσόδων

Η μείωση των κρατικών δαπανών σημαίνει μείωση εισοδημάτων και αντίστοιχων φόρων. Επίσης, η ύφεση και η πτώση των πωλήσεων επηρεάζει τις εισπράξεις από τους έμμεσους φόρους και ιδιαίτερα από τον ΦΠΑ και από τους Ειδικούς Φόρους καυσίμων, καπνού και άλλων. Τέλος, η πτώση των κερδών συμβάλλει στην πτώση των εισπράξεων από το φόρο εισοδήματος νομικών προσώπων, τα οποία έχουν ούτως ή άλλως ήδη καταποντιστεί στα 1,7 δισ. ευρώ.

Ωστόσο, όπως σημειώνει η Alpha, όλα τα ανωτέρω δεν δικαιολογούν τη μεγάλη πτώση των εσόδων σε σχέση με τους στόχους που είχαν τεθεί το 2011-2012, διότι στην πραγματικότητα οι παράγοντες αυτοί είχαν ληφθεί υπόψη κατά την κατάρτιση των στόχων. Για το λόγο αυτό και για να επιτευχθούν οι στόχοι για τα έσοδα είχαν επιβληθεί νέοι φόροι, οι οποίοι το 2012 ανέρχονταν στα 11,0 δισ. ευρώ, όπως προαναφέρθηκε.

Τα νέα φορολογικά μέτρα συμπεριελάμβαναν τη μείωση αφορολόγητου ορίου στα 5.000 ευρώ, την έκτακτη εισφορά 1,0%-4,0% στο σύνολο των εισοδημάτων, τον αντικειμενικό προσδιορισμό του φορολογητέου εισοδήματος, το φόρο επιτηδεύματος, τον ΕΕΤΗΔΕ, την αύξηση των φορολογικών συντελεστών στον ΦΠΑ και στους ειδικούς φόρους στα καύσιμα, κ.ά.. Αυτοί οι νέοι φόροι πληρώθηκαν πράγματι από τους συνεπείς φορολογούμενους (με εξαιρετικά επώδυνες συνέπειες για το διαθέσιμο εισόδημά τους), αλλά όχι και από τους αυξανόμενους συστηματικούς και νέους φοροφυγάδες. Γενικά, η εξέλιξη των φορολογικών εσόδων το 2012 και στις αρχές του 2013 οφείλεται στην περαιτέρω έξαρση της φοροδιαφυγής στην περίοδο αυτή, την οποία έχει ήδη διαπιστώσει με τα αποτελέσματα των ελέγχων του το Υπ. Οικονομικών.

Η τεράστια φοροδιαφυγή αντικατοπτρίζεται, επίσης στην αύξηση των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων του ιδιωτικού τομέα από φορολογικές υποθέσεις και από εισφορές στα ασφαλιστικά ταμεία προς το δημόσιο το 2012 και κατά τον Ιανουάριο του 2013.

Πέραν πάσης αμφιβολίας, λοιπόν, η Ελλάδα αντιμετωπίζει σήμερα μεγάλο πρόβλημα είσπραξης των κρατικών εσόδων, φόρων και εισφορών,  καταλήγει η Alpha Bank. Στη σημερινή συγκυρία, όπου η χώρα δεν έχει τη δυνατότητα δανεισμού από το εξωτερικό, τυχόν μειώσεις εσόδων συνεπάγονται αναγκαστικά απολύσεις και μεγάλη μείωση των μισθών των δημοσίων υπαλλήλων, και επίσης, δραστική μείωση των συντάξεων που χρηματοδοτούνται από το κράτος και υπο-χρηματοδότηση των άλλων υπηρεσιών που προαναφέρθηκαν.

Πώς πρέπει να γίνει η αναμόρφωση του φορολογικού συστήματος

Για τους ανωτέρω λόγους, η οποιαδήποτε πρόταση αναμόρφωσης και αναδιάρθρωσης του φορολογικού συστήματος της χώρας, από όπου κι’ αν προέρχεται, θα πρέπει να περιλαμβάνει πολιτικές οι οποίες να αντιμετωπίζουν και να διορθώνουν τα σημαντικά μειονεκτήματα του ισχύοντος φορολογικού συστήματος που οδηγούν στην ταχεία πτώση των εσόδων του κράτους, σημειώνει η τράπεζα. Θα πρέπει να είναι σχεδιασμένα έτσι ώστε να διευκολύνουν την αντιστροφή της πτωτικής πορείας αυτών των εσόδων από φόρους και εισφορές.

Γενικά, μέτρα που μειώνουν τα φορολογικά έσοδα θα ήταν καταστροφικά στην τρέχουσα, εξαιρετικά κρίσιμη για τη χώρα, περίοδο. Επίσης, το ίδιο καταστροφική είναι και η κάλυψη που παρέχεται από πολλές πλευρές σε αυτούς που δεν πληρώνουν τις φορολογικές τους υποχρεώσεις, ακόμη και από τον ΦΠΑ που τον έχουν ήδη εισπράξει. Από την άλλη πλευρά τα μέτρα αυτά θα πρέπει να συμβάλλουν ουσιαστικά στην πάταξη της φοροδιαφυγής από όπου και αν προέρχεται, όχι μόνο για την αύξηση των κρατικών εσόδων, αλλά κυρίως για την αποκατάσταση της απολύτως αναγκαίας φορολογικής δικαιοσύνης.

Ένα μέρος των πολιτών υφίσταται σήμερα μια πολύ μεγάλη φορολογική επιβάρυνση (ιδιαίτερα το 2012), ενώ ένα άλλο μέρος του πληθυσμού της χώρας απολαμβάνει τις υπηρεσίες που του προσφέρει το κράτος χωρίς να συνεισφέρει στην παραγωγή αυτών των υπηρεσιών, τονίζουν οι αναλυτές.

Επιπλέον, τα νέα φορολογικά σχήματα δεν θα πρέπει να θέτουν εμπόδια στην ανάπτυξη της οικονομίας που είναι ο μόνος μηχανισμός που υπάρχει σήμερα για αύξηση της απασχόλησης και για την ταχεία μείωση της πολύ υψηλής ανεργίας, αλλά και για την αύξηση των κρατικών εσόδων χωρίς υπερβολική φορολογική επιβάρυνση των συνεπών φορολογουμένων. Τα νέα μέτρα θα πρέπει να διευρύνουν την φορολογική βάση στη χώρα και όχι να την περιορίζουν.

Η άποψη της Alpha Bank για τις προτάσεις περί κατάργησης του “χαρατσιού”

Ειδικότερα, όσον αφορά στις προτάσεις για κατάργηση του ΕΕΤΗΔΕ (το αποκαλούμενο «χαράτσι»), σημειώνεται ότι ο ΕΕΤΗΔΕ ήταν ο μόνος φόρος στον οποίο δεν υπήρξε φοροδιαφυγή το 2012. Ως αποτέλεσμα, εισπράχθηκαν σημαντικά έσοδα από το φόρο αυτό, ύψους 2,86 δισ. ευρώ το 2012, έναντι 0,49 δισ. ευρώ το 2010. Τα έσοδα αυτά το 2012 επιτεύχθηκαν παρά το ότι τα νοικοκυριά που είχαν πραγματική αδυναμία να πληρώσουν τον φόρο δεν τον πλήρωσαν. Αντίθετα, ο ΕΕΤΗΔΕ πληρώθηκε αυτούσιος ακόμη και από νοικοκυριά με μεγάλη ασυνέπεια στην εκπλήρωση των άλλων φορολογικών τους υποχρεώσεων.

Η κυβέρνηση προωθεί την κατάργηση του ΕΕΤΗΔΕ με στόχο την αντικατάστασή του με έναν ενιαίο φόρο ακινήτων (όχι μόνο των ηλεκτροδοτούμενων), η οποία θα συνίσταται στην επιβολή του σε μεγάλη φορολογική βάση (με αφορολόγητη αντικειμενική αξία κάτω των 100.000 ευρώ και με σχετικά χαμηλούς συντελεστές, επί της κατάλληλα επικαιροποιημένης αντικειμενικής αξίας του ακινήτου). Στην περίπτωση που ο νέος ενιαίος φόρος ακινήτων προσιδιάζει στον ΕΕΤΗΔΕ, όσον αφορά στους συντελεστές, και εφαρμοσθεί σε φορολογική βάση ισοδύναμη με αυτήν του ΕΕΤΗΔΕ, μπορούν να εξασφαλισθούν και τα αναγκαία έσοδα ύψους 3,0 δισ. ευρώ – χωρίς να ασκούνται περαιτέρω καταστροφικές συνέπειες στη λειτουργία της αγοράς ακινήτων. Διαφορετικά δεν υπάρχουν εγγυήσεις για την απαιτούμενη αύξηση των εσόδων, σημειώνει η Alpha.

Η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ για το χαράτσι θα φέρει απόλυση 100.000 δημοσίων υπαλλήλων

Από την αξιωματική αντιπολίτευση, ωστόσο, προτείνεται η κατάργηση του ΕΕΤΗΔΕ και η αντικατάστασή του με κάποιο φόρο μεγάλης ακίνητης περιουσίας (ΦΜΑΠ) με αφορολόγητο όριο τα ακίνητα αντικειμενικής αξίας έως 300.000 ευρώ ανά άτομο και, προφανώς, με την επιβολή υψηλών συντελεστών φορολογίας στα ακίνητα άνω των 300.000 ευρώ. Μια τέτοια αλλαγή πολιτικής στη φορολογία ακίνητης περιουσίας θα έχει αναπόφευκτα ως συνέπεια την πτώση των εσόδων από τον φόρο ακίνητης περιουσίας σε επίπεδα κάτω των 0,65 δισ. ευρώ (που θα σημαίνει απώλεια κρατικών εσόδων ύψους τουλάχιστον 2,0 δισ. ευρώ, η οποία αντιστοιχεί σε αναγκαστική απόλυση τουλάχιστον 100.000 δημοσίων υπαλλήλων), εκτιμά η Alpha.

Πέραν, όμως, τούτου θα οδηγήσει σε περαιτέρω πτώση των συναλλαγών και των επενδύσεων σε ακίνητα. Επομένως, η απαλλοτριωτική φορολόγηση των ακινήτων θέτει αξεπέραστα εμπόδια στην ανάκαμψη των συναλλαγών και των επενδύσεων σε αυτή την πολύ σημαντική για την Ελλάδα αγορά και συμβάλλει στην περαιτέρω εμβάθυνση της ύφεσης στην οικονομία και σε περαιτέρω αύξηση της ανεργίας.

Η ελληνική οικονομία χρειάζεται και τα “μπετά” και τα “μυαλά”

Γενικά, η ανάπτυξη της οικονομίας στα επόμενα δύο ή τρία έτη δεν είναι δυνατή χωρίς την ανάκαμψη των συναλλαγών (με προσέλκυση και ξένων κεφαλαίων) και των επενδύσεων στην αγορά ακινήτων. Η αντίληψη ότι δεν χρειαζόμαστε πια «τα μπετά» για την ανάκαμψη της οικονομίας είναι απολύτως λανθασμένη και εξαιρετικά επικίνδυνη, τουλάχιστον όσον αφορά την περίοδο 2013-2015, τονίζει η τράπεζα. Χωρίς την εισροή εγχώριων και ξένων κεφαλαίων που μπορεί να προσελκύσει στα επόμενα έτη ιδιαίτερα η αγορά ακινήτων, σε συνδυασμό με την ανάκαμψη και ανάπτυξη και των άλλων κλάδων στους οποίους η χώρα κατέχει συγκριτικά πλεονεκτήματα, η ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας θα είναι σχεδόν αδύνατη. Χρειάζονται, συνεπώς, επενδύσεις και «στα μπετά» και «στα μυαλά», σημειώνει.

Μεγαλύτερη απώλεια φορολογικών εσόδων θα προκαλέσει η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ για μεταρρύθμιση του Φόρου Εισοδήματος Φυσικών Προσώπων

Σημειώνεται επίσης η πρόταση της αξιωματικής αντιπολίτευσης για μια «νέα» μεταρρύθμιση του Φόρου Εισοδήματος Φυσικών Προσώπων (ΦΕΦΠ). Αυτή θα περιλαμβάνει την φορολόγηση κάθε πηγής εισοδήματος στη φορολογία φυσικών προσώπων με την ίδια φορολογική κλίμακα, με προοδευτικά αυξανόμενους συντελεστές, αλλά με ελάφρυνση των χαμηλών και μεσαίων εισοδημάτων. Η ελάφρυνση συνίσταται στην αύξηση του ατομικού αφορολόγητου ορίου εισοδήματος σε 12.000 ευρώ, με προσαύξησή του κατά 2.000 ευρώ για το 1ο και το 2ο παιδί και κατά 3.000 για το κάθε επόμενο παιδί και σε άλλες σημαντικές ελαφρύνσεις που εξασφαλίζουν ότι οι φορολογούμενοι με εισοδήματα έως περίπου 16.000 ευρώ δεν θα πληρώνουν καθόλου φόρο.

Η πρόταση αυτή συνιστά στην ουσία επαναφορά σε ισχύ του ν. 3842/23.4.2010, που υπήρξε ο μοιραίος νόμος που οδήγησε στον καταποντισμό των καθαρών εσόδων του Τ.Π. το 2011, στη δραστική υποβάθμιση της πιστοληπτικής διαβάθμισης του δημοσίου χρέους της χώρας και κατά συνέπεια στην κατακόρυφη επιδείνωση της κρίσης στην Ελληνική οικονομία μετά τον Σεπτέμβριο του 2011, επισημαίνει η Alpha.

Σημειώνεται ότι η εφαρμογή σημαντικά αυξημένων ποσών αφορολόγητων εισοδημάτων από το 2015 είναι πολύ πιο προωθημένη από την εφαρμογή των ίδιων ποσών το 2010, διότι τα μέσα εισοδήματα το 2015 θα είναι μειωμένα κατά τουλάχιστον 25% κατά μέσο όρο σε σχέση με το 2010. Αυτό συνεπάγεται ότι η τυχόν εφαρμογή ενός τέτοιου εγχειρήματος θα οδηγήσει σε πολύ μεγαλύτερες απώλειες φορολογικών εσόδων από εκείνες που προέκυψαν με την εφαρμογή του ν. 3842/2010.

Καταστροφικές οι συνέπειες από την τυχόν κατάργηση της αυτοτελούς φορολόγησης ενοικίων και τόκων

Η φορολόγηση όλων των εισοδημάτων με την ενιαία κλίμακα, σημαίνει ότι τα εισοδήματα από ακίνητα (ενοίκια) και από τόκους (για τους οποίους θα υπάρξει κάποια εξαίρεση «μέχρι ένα ύψος»), θα φορολογούνται όχι αυτοτελώς, όπως συμβαίνει σήμερα, αλλά με την κλίμακα του φόρου εισοδήματος, όπως αυτή θα προσδιοριστεί. Αυτό θα σημαίνει ότι για τα σχετικά υψηλά εισοδήματα, τα ενοίκια και οι τόκοι θα φορολογούνται με τον οριακό συντελεστή 45% (ή 49% μαζί με την «έκτακτη εισφορά»). Όσον αφορά στα ενοίκια, η επαναφορά τους στην κλίμακα του φόρου εισοδήματος, όπως προβλεπόταν και στο ν.3842/2010, σε συνδυασμό με την προαναφερθείσα υπερ-φορολόγηση της ακίνητης περιουσίας με αντικειμενική αξία άνω των 300 χιλ. ευρώ, συνεπάγεται την ουσιαστική απαγόρευση της ενοικίασης ακινήτων στην επίσημη οικονομία και, κατά συνέπεια, τον καταποντισμό των φορολογικών εσόδων και την εξάλειψη κάθε είδους απόδοσης των επενδύσεων σε ακίνητα, επισημαίνεται.

Η καθήλωση, ως εκ τούτου, κάθε είδους δραστηριότητας στην αγορά ακινήτων θα είναι οριστική με αρνητικές επιπτώσεις στην προσπάθεια της χώρας για έξοδο από τη μεγαλύτερη ύφεση της ιστορίας της. Διότι ποιος πολίτης θα αποταμιεύσει για να αγοράσει ένα σπίτι εάν πρέπει, να πληρώνει ενοίκιο για να μένει μέσα, υπό τη μορφή ενός μη ανταποδοτικού φόρου στην κατοχή του ακινήτου, όπως κάνει εκείνος που δεν απέκτησε σπίτι και μένει στο νοίκι, ή, εάν θέλει να το νοικιάσει για να συμπληρώνει το εισόδημά του στα γερατειά, να εμφανίζεται το κράτος και ουσιαστικά να του δημεύει το ενοίκιο με την φορολογία στην κατοχή του ακινήτου.

Επίσης, τυχόν απόπειρα κατάργησης της αυτοτελούς φορολόγησης των τόκων επί των καταθέσεων θα έχει εξοντωτικές συνέπειες μόνο για τους συνεπείς φορολογούμενους που δηλώνουν σχετικά υψηλά εισοδήματα. Το χειρότερο, βεβαίως, είναι ότι έτσι θα επιβραβευθεί η μεγάλη φοροδιαφυγή. Για τους δηλώνοντες χαμηλά εισοδήματα, που δεν είναι χαμηλόμισθοι και χαμηλοσυνταξιούχοι, η φορολόγηση των τόκων με την φορολογική κλίμακα δεν θα έχει καμία ουσιαστική επίπτωση.

Σε κάθε περίπτωση, μια τέτοια φορολογική διαστρέβλωση θα έχει ως συνέπεια την διάβρωση της καταθετικής βάσης των εγχώριων τραπεζών και την καθήλωση σε χαμηλά επίπεδα λειτουργίας του τραπεζικού συστήματος της χώρας, με την απώλεια καταθέσεων και ενός επιπλέον σημαντικού μέρους των σημερινών φορολογικών εσόδων από την φορολογία των τόκων και από τη φορολογία εισοδήματος, εκτιμά η Alpha. Διότι ποιος πολίτης θα δεχθεί να διατηρεί καταθέσεις στις ελληνικές τράπεζες όταν οι τόκοι τους θα φορολογούνται με 45% ή και περισσότερο;

Τέλος, έχουν ανακοινωθεί προτάσεις για αύξηση της φορολογικής επιβάρυνσης των επιχειρήσεων, ιδιαίτερα δε των μεγάλων επιχειρήσεων, και των μετόχων και στελεχών αυτών των επιχειρήσεων. Οι προτάσεις αυτές στη σημερινή συγκυρία της παντελούς απουσίας κερδών και εγχώριων ή ξένων επενδύσεων στον εγχώριο επιχειρηματικό τομέα και της αγωνιώδους προσπάθειας των επιχειρήσεων για εξασφάλιση των αναγκαίων για την επιβίωσή τους επιχειρηματικών και δανειακών κεφαλαίων, είναι εντελώς ανεδαφικές, αναφέρει η μελέτη.

“Πολιτικός κίνδυνος” οι αδιευκρίνιστες φορολογικές προτάσεις

Η ύπαρξη αυτών των, σε μεγάλο βαθμό, αδιευκρίνιστων προτάσεων- προθέσεων, συνεπάγεται την ουσιαστική αδυναμία οιασδήποτε εκτίμησης για το τι πραγματικά πρόκειται να εφαρμοστεί όσον αφορά στο ύψος της φορολογικής επιβάρυνσης των επιχειρήσεων στα επόμενα έτη. Αυτό αποτελεί βασικό στοιχείο του «πολιτικού κινδύνου» με τον οποίο επιβαρύνεται ακόμη η χώρα μας στην τρέχουσα περίοδο και αποτελεί το μεγαλύτερο εμπόδιο για την εισροή ξένων επιχειρηματικών κεφαλαίων που τόσο μεγάλη ανάγκη έχει σήμερα η Ελλάδα, καταλήγει η Alpha.