Του Κωστή Πλάντζου
Μεγαλύτερη επιβράβευση και περισσότερους λαχνούς στους καταναλωτές που δαπανούν περισσότερα κάθε μήνα με χρήση πιστωτικής κάρτας και άλλων ηλεκτρονικών μέσω πληρωμής, περιλαμβάνουν οι αλλαγές που επέρχονται στη φορολοταρία. Καθώς μάλιστα τα κίνητρα διάδοσης της χρήσης πλαστικού χρήματος φαίνεται πως εξάντλησαν την αρχική δυναμική τους, στο οικονομικό επιτελείο εξετάζουν και άλλες εισηγήσεις για έτρα επιβράβευσης προς τους καταναλωτές, που φτάνουν μέχρι και την επιστροφή μέρους του ΦΠΑ που επιβαρύνθηκαν στις συναλλαγές τους.
Οι αλλαγές στη λοταρία των αποδείξεων έχουν στόχο να δώσουν μεγαλύτερο κίνητρο να χρησιμοποιούν τις κάρτες για όσους ξοδεύουν περισσότερα, αλλά να γίνει συνήθεια σε καθημερινές συναλλαγές ακόμα και για πληρωμή πολύ μικρών ποσών. Επιπλέον επιτρέπεται να κερδίζει κάποιος τα 1.000 ευρώ που κληρώνονται μέχρι δύο φορές μέσα στην ίδια χρονιά, ώστε να έχει και κίνητρο να συνεχίζει να χρησιμοποιεί την κάρτα του.
Συγκεκριμένα:
1. Ως τώρα για μηνιαίες συναλλαγές αξίας ως 100 ευρώ, αντιστοιχούσε 1 λαχνός σε κάθε 1 ευρώ. Για υψηλότερες δαπάνες η αναλογία επιβράβευσης με λαχνούς μειώνεται. Πλέον όμως η αναλογία 1:1 θα ισχύει και για αξία συναλλαγών μέχρι και για 200 ευρώ το μήνα.
2. Για να αποφευχθεί όμως να κερδίζουν περισσότερους λαχνούς όσοι χρησιμοποιούν μία μόνον φορά για μία μεγάλη συναλλαγή την κάρτα τους, η απόδοση λαχνών για συναλλαγές άνω των 1.000 ευρώ μειώνεται πλέον και, αντί 1 λαχνό ανά 4 ευρώ, θα αποδίδεται 1 λαχνός ανά 6 ευρώ.
3. Για τον ίδιο λόγο, μπαίνει και πλαφόν δαπανών 50.000 ευρώ μέσα σε ένα μήνα, πέρα του οποίου οι συναλλαγές δεν αποδίδουν επιπλέον λαχνούς.
4. Αν οι φορολογούμενοι κερδίσουν και 3η φορά την ίδια χρονιά στη λοταρία, το έπαθλο των χιλίων ευρώ θα αποδίδεται στους αναπληρωματικούς επιλαχόντες.
Η νέα κλίμακα των λαχνών
Με βάση την απόφαση της ΑΑΔΕ, μετά τα πρώτα 200 ευρώ όπου αποδίδεται ένας (1) λαχνός για κάθε ένα (1) ευρώ συναλλαγής, το ποσοστό μειώνεται ως εξής.
– Για τα επόμενα τριακόσια ευρώ (άθροισμα από 201 μέχρι 500 ευρώ) αποδίδεται ένας (1) λαχνός για κάθε δύο (2) ευρώ.
– Για τα επόμενα 500 ευρώ (δηλαδή δαπάνες 501 – 1.000 ευρώ), αποδίδεται ένας (1) λαχνός για κάθε τρία (3) ευρώ.
– Για πάνω από 1.001 ευρώ, αποδίδεται ένας (1) λαχνός για κάθε έξι (6) ευρώ, με ανώτατο όριο συναλλαγών που λαμβάνονται υπόψη για τις ανάγκες του προγράμματος των δημοσίων κληρώσεων, το ποσό των πενήντα χιλιάδων (50.000) ευρώ.
Επιστροφή 20% για όσους πληρώνουν με κάρτες
Ωστόσο στο οικονομικό επιτελείο διαπιστώνουν ότι τα capital controls και η φορολοταρία εξάντλησαν την δυναμική τους για την διάδοση του πλαστικού χρήματος και περιορισμό της χρήσης μετρητών. Για το λόγο αυτό έχουν γίνει εισηγήσεις για νομοθέτηση της επιστροφής μέρους ή ολόκληρου του ΦΠΑ, σε όσους κάνουν χρήση τραπεζικών καρτών και e- banking.
Στόχος είναι η περαιτέρω διείσδυση του πλαστικού χρήματος, με προφανή σκοπό την είσπραξη μεγαλύτερων κρατικών εσόδων. Στην τελευταία Έκθεσή του, ο Διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος επικαλείται ειδική μελέτη που δείχνει ότι για κάθε 1% αύξηση στην διείσδυση των πληρωμών με κάρτες, αυξάνεται κατά 1% και η εισπραξιμότητα των φόρων από το κράτος. Ένα μέρος από την αύξηση των εισπράξεων, όπως υποστηρίζουν οι εισηγητές του μέτρου, μπορεί να (ανα-) χρηματοδοτήσει την παροχή των κινήτρων αυτών.
Κλαδικά και γεωγραφικά κριτήρια
Τρία χρόνια μετά την ψήφιση των μέτρων διάδοσης των τραπεζικών μέσων πληρωμής (ν.4446/2016), η ιδέα για αύξηση από 10% σε 15%-30% του ποσοστού του εισοδήματος που πρέπει να δαπανούν υποχρεωτικά με πλαστικό χρήμα οι φορολογούμενοι έχει «σκαλώσει» ως αντιδημοφιλής, όπως και η μείωση του ορίου πληρωμών με μετρητά από 500 σε 200 ευρώ.
Ωστόσο στο οικονομικό επιτελείο σημάδια κόπωση των μέτρων που ως τώρα έχουν ληφθεί. Μέχρι το 2015 και πριν την επιβολή των capital controls, μόνον το 6% της ετήσιας ιδιωτικής κατανάλωσης γινόταν με πλαστικό χρήμα. Το 2018 έφτασε σε 21% και αυξάνεται, αλλά με σαφώς πιο μειούμενους ρυθμούς πλέον. Ωστόσο σε άλλες χώρες της ΕΕ φτάνει ή ξεπερνάει και το 30%.
Το ενδιαφέρον στρέφεται έτσι –πιλοτικά τουλάχιστον- στον τομέα της εστίασης και ειδικά στα νησιά του Αιγαίου που ευνοούνται από την τουριστική κίνηση. Με δεδομένο ότι το επίπεδο χρήσης καρτών στην Ελλάδα παραμένει χαμηλό, αναμένεται μεγαλύτερο δημοσιονομικό όφελος από τη περαιτέρω εξάπλωση της χρήσης των ηλεκτρονικών πληρωμών σε αυτόν τον κλάδο. Οι ειηγητές του μέτρου υποστηρίζουν ότι, βάσει της μελέτης, το δημόσιο θα κέρδιζε:
– 3,3 δισ. ευρώ αν η Ελλάδα έφθανε το μέσο επίπεδο χρήσης καρτών της ΕΕ
– 3,9 δισ. ευρώ εάν το μερίδιο χρήσης καρτών στον κλάδο της εστίασης έφθανε το μερίδιο του κλάδου στην ιδιωτική κατανάλωση
– 930 εκατ. ευρώ εάν η χρήση καρτών στη νησιωτική Ελλάδα προσέγγιζε το μερίδιο των περιοχών αυτών στο ΑΕΠ.
Η επιστροφή φόρων με κάρτες θα μπορούσε έτσι να (αυτό-) χρηματοδοτηθεί από τα 3,9 δισ. που θα προέκυπταν με αύξηση της χρήσης καρτών σε ταβέρνες και εστιατόρια, ή τα 930 εκατ. ευρώ αύξησης εσόδων με διάδοση των e- πληρωμών ειδικά στα νησιά.
Η επιστροφή φόρων θα μπορούσε να καλύψει εμμέσως την αύξηση του ΦΠΑ στα νησιά του Αιγαίου όπου ήδη έγινε, αν και το σύνολο του πολιτικού κόσμου θέλει να ακυρωθεί. Μπορεί όμως εμμέσως να χρηματοδοτηθεί, ως κίνητρο για πληρωμές με κάρτες σε επιχειρήσεις εστίασης στα νησιά όπου αυξήθηκε ήδη ή πρόκειται να αυξηθεί ο ΦΠΑ.
Σύμφωνα με μελέτη του ΙΟΒΕ (2018) τα ετήσια έσοδα ΦΠΑ θα ήταν κατά πολύ υψηλότερα αν η Ελλάδα έφθανε το μέσο επίπεδο χρήσης καρτών της ΕΕ. Παρά την επιβολή περιορισμών στην ανάληψη μετρητών το 2015, η Ελλάδα παραμένει στην 7η χαμηλότερη θέση στην ΕΕ σε ό,τι αφορά την αξία συναλλαγών με κάρτα ως ποσοστό της ιδιωτικής κατανάλωσης (20,1% στην Ελλάδα το 2017 έναντι μέσου όρου 34,9% στην ΕΕ-28).
Ωστόσο η παροχή κινήτρων για χρήση καρτών σε κλάδους όπως ηλεκτρολόγους και υδραυλικούς δεν θεωρείται αποδοτική, λόγω του μεγάλου περιθωρίου για παζάρι «χωρίς απόδειξη» (μέχρι και 50%) το οποίο δεν μπορεί να καλύψει χρηματοδοτικά κανένα φορολογικό κίνητρο.