Μέτρα στα πρότυπα της Ευρώπης -και όχι «έκτακτης ανάγκης» όπως εκείνα που έχουν υιοθετήσει άλλες χώρες (πλαφόν στα ενοίκια, πάγωμα συμβολαίων ή κρατικό καθορισμό τιμών)- μελετά η κυβέρνηση για να σβήσει τη «φωτιά» των ενοικίων και να ανακόψει τη στεγαστική κρίση.

Το πρόβλημα δεν περιορίζεται πλέον σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, αλλά εξαπλώνεται σε όλες τις μεγάλες πόλεις, με την τουριστική ανάπτυξη και τις βραχυχρόνιες μισθώσεις τύπου Airbnb να επιδεινώνουν την κατάσταση και να εκτοπίζουν μόνιμους κατοίκους από ολόκληρες γειτονιές. Το οικονομικό επιτελείο εξετάζει ευρωπαϊκά μοντέλα που έχουν εφαρμοστεί με επιτυχία, αναζητώντας λύσεις που θα συγκρατήσουν το κόστος στέγασης χωρίς να πλήξουν την ελεύθερη αγορά. Πάνω στο τραπέζι βρίσκονται διάφορα σενάρια, ακόμη και η επιβολή πλαφόν σε περιοχές όπου οι τιμές έχουν φτάσει στο κόκκινο. Ωστόσο, η επιλογή αυτή δεν φαίνεται να προχωρά καθώς θεωρείται νομικά και πολιτικά δύσκολη. «Αν το κράτος ορίσει ανώτατη τιμή, περιορίζει την ελευθερία των συμβάσεων και παρεμβαίνει στον μηχανισμό της αγοράς», επισημαίνουν αρμόδιοι κύκλοι.

Η εικόνα για τα νοικοκυριά είναι ασφυκτική. Η στέγαση έχει εξελιχθεί στον πιο ακριβό «λογαριασμό» της καθημερινότητας και σε βασική αιτία οικονομικής πίεσης. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, ο μέσος ενοικιαστής στην Ελλάδα δαπανά πλέον πάνω από το 35% του εισοδήματός του για στέγη έναντι 19,2% στην Ε.Ε. Για χιλιάδες εργαζόμενους, το ενοίκιο απορροφά σχεδόν τον μισό μισθό, αφήνοντας ελάχιστο περιθώριο για διαβίωση. Οι τιμές αυξάνονται με ρυθμό άνω του 6% ετησίως, ενώ η ψαλίδα μεταξύ εισοδημάτων και κόστους στέγασης ανοίγει διαρκώς.

Τα ευρωπαϊκά μοντέλα

Η κυβέρνηση, βλέποντας την αγορά να κινείται χωρίς φρένο, μελετά την προσαρμογή μέτρων που έχουν ήδη αποδώσει στην Ευρώπη. Στο Παρίσι, στη Βαρκελώνη και στο Βερολίνο εφαρμόζονται μηχανισμοί «ενοικίου αναφοράς». Οι δήμοι συλλέγουν στοιχεία για τα πραγματικά ενοίκια ανά περιοχή, μέγεθος και παλαιότητα κατοικίας και καθορίζουν ένα μέσο ποσό που λειτουργεί ως οροφή για τις τιμές. Στη Γαλλία, το ενοίκιο δεν μπορεί να ξεπερνά τον μέσο όρο, ενώ στη Γερμανία οι αυξήσεις σε υπάρχουσες μισθώσεις δεν επιτρέπεται να υπερβαίνουν το τοπικό επίπεδο. Ετσι αποτρέπονται οι ακραίες αυξήσεις χωρίς να παγώνει η αγορά. Ο δείκτης αυτός ανανεώνεται κάθε χρόνο ώστε να αντικατοπτρίζει τις πραγματικές συνθήκες.

Η Γερμανία έχει θεσπίσει αυστηρούς κανόνες που συνδέουν το ύψος των ενοικίων με τις τοπικές τιμές. Σε νέες μισθώσεις, το ενοίκιο δεν μπορεί να υπερβαίνει το 10% σε σχέση με παρόμοια ακίνητα στην ίδια περιοχή, ενώ σε υπάρχουσες συμβάσεις οι αυξήσεις δεν ξεπερνούν το 15% μέσα σε τρία χρόνια. Στο Βερολίνο εφαρμόστηκε προσωρινό «πάγωμα ενοικίων» για να περιοριστεί η κερδοσκοπία, μέτρο που έφερε αποτελέσματα, αλλά κρίθηκε δύσκολο να διατηρηθεί μακροπρόθεσμα. Στη Γαλλία, το μοντέλο Encadrement des Loyers ισχύει ήδη σε Παρίσι, Λιόν και Λιλ, θέτοντας ανώτατα όρια ανάλογα με την περιοχή και την παλαιότητα του ακινήτου. Οι τοπικές αρχές πραγματοποιούν ελέγχους και επιβάλλουν πρόστιμα σε ιδιοκτήτες που υπερβαίνουν τα όρια. Σύμφωνα με στοιχεία του Δήμου Παρισιού, οι τιμές μειώθηκαν κατά 5% έως 13% σε ορισμένες κατηγορίες κατοικιών, αποδεικνύοντας ότι ακόμη και μια ήπια ρύθμιση μπορεί να έχει αποτέλεσμα.

Αντίστοιχα, η Ιρλανδία έχει περιορίσει τις αυξήσεις στα ήδη κατοικούμενα σπίτια στο 2% ετησίως, ενώ από το 2026 οι νέες μισθώσεις θα μπορούν να αυξάνονται περισσότερο ώστε να ενισχυθούν οι επενδύσεις. Στην Ισπανία, ειδικά στην Καταλονία, ισχύουν δείκτες αναφοράς σε 140 δήμους, με στόχο οι τιμές να μην ξεπερνούν συγκεκριμένα όρια. Η Πορτογαλία έχει θεσπίσει ανώτατο όριο 2% για νέες συμβάσεις που διαδέχονται παλαιές μισθώσεις, ενώ στην Ιταλία τα ενοίκια καθορίζονται με συμφωνίες μεταξύ ιδιοκτητών, ενοικιαστών και δημοτικών αρχών, λαμβάνοντας υπόψη την περιοχή, την κατάσταση του κτιρίου και την ενεργειακή του απόδοση.

Οι εισηγήσεις

Η Ελλάδα δεν διαθέτει ακόμη μηχανισμό ελέγχου ή «ενοικίου αναφοράς». Το οικονομικό επιτελείο αποφεύγει μια κρατική παρέμβαση που θα θεωρηθεί αντικίνητρο για τους ιδιοκτήτες, αλλά προωθεί ένα πλέγμα κινήτρων και περιορισμών που θα αυξήσει την προσφορά και θα συγκρατήσει τις τιμές.

Το σχέδιο περιλαμβάνει την επέκταση των περιορισμών στις βραχυχρόνιες μισθώσεις, με νέους κόφτες όχι μόνο στο κέντρο της Αθήνας και στη Θεσσαλονίκη, αλλά και -με προσεκτικά βήματα- σε άλλους νησιωτικούς και χερσαίους τουριστικούς προορισμούς, όπως τα Χανιά. Κάποιες πιο «τολμηρές» εισηγήσεις μιλούν ακόμη και για θέσπιση τοπικών πλαφόν και ποσοστώσεων ανά δήμο ώστε να περιοριστεί η περαιτέρω εκτίναξη των τιμών σε περιοχές όπου η τουριστική πίεση «πιέζει» τη μόνιμη κατοικία.

Παράλληλα, προετοιμάζεται νέο πρόγραμμα ανακαίνισης και ενεργειακής αναβάθμισης παλαιών ακινήτων μέσω ΕΣΠΑ με στόχο να επανέλθουν στην αγορά χιλιάδες κλειστά σπίτια. Στο ίδιο πλαίσιο εντάσσεται και η αξιοποίηση περίπου 20.000 ακινήτων των τραπεζών, καθώς και των σχολαζουσών κληρονομιών, δηλαδή ακινήτων που παραμένουν ανεκμετάλλευτα λόγω νομικών εκκρεμοτήτων ή έλλειψης διαχειριστή.

Σε επόμενο στάδιο, θα επεκταθεί το πρόγραμμα «Ανακαινίζω – Νοικιάζω», που δίνει οικονομικά κίνητρα σε ιδιοκτήτες να διαθέσουν τα ακίνητά τους σε μακροχρόνια μίσθωση, καθώς και η «Κοινωνική Αντιπαροχή», που προβλέπει συνεργασία Δημοσίου και ιδιωτών για την κατασκευή προσιτών κατοικιών σε δημόσια οικόπεδα ή ανενεργά κτίρια. Οι πρώτες κοινωνικές κατοικίες αναμένεται να παραδοθούν στα τέλη του 2026, ενώ το δεύτερο κύμα διαμερισμάτων από ιδιωτικές επενδύσεις θα ολοκληρωθεί έως το 2028. Από αυτά, τουλάχιστον το 30% θα παραμείνει στην κυριότητα του Δημοσίου και θα διατίθεται με χαμηλό μίσθωμα σε νέους και οικογένειες.

Διαβάστε ακόμη

Γιώργος Προκοπίου: «Χωρίς ρεαλισμό δεν υπάρχει πράσινη μετάβαση – Η Κίνα προχωρά, η Ευρώπη κάνει κύκλους»

Νέα Δημοκρατία: Σχεδόν 123.000 οι εγγραφές για τις εσωκομματικές εκλογές

KOK: Σαφάρι ελέγχων με κάμερες σε 600 λεωφορεία – Ποιες παραβάσεις «πιάνουν»

Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο Θέμα