Eπανάληψη της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008, αυτή τη φορά στις αναδυόμενες οικονομίες, μπορεί να προκαλέσει η αναμενόμενη αύξηση των αμερικανικών επιτοκίων δανεισμού, προειδοποίησε χθες το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Ωστόσο όπως προειδοποιεί η νέα κρίση θα έχει παγκόσμιες προεκτάσεις.
Σύμφωνα με το Ταμείο μάλιστα Κίνα, Τουρκία, Χιλή και Βραζιλία είναι οι πλέον ευάλωτες χώρες έναντι της αύξησης των επιτοκίων, καθώς η έκθεσή τους στις ΗΠΑ είναι αρκετά μεγάλη. «Το σοκ στον εταιρικό κλάδο γρήγορα θα μεταδοθεί στο χρηματοπιστωτικό κλάδο και στις τράπεζες» εκτιμά χαρακτηριστικά το ΔΝΤ.
Ως εκ τούτου τις καλεί να προετοιμαστούν για πιθανό κύμα εταιρικών χρεοκοπιών και να παρακολουθούν στενά τις μεγάλες εταιρείες που έχουν σημαντική δανειακή έκθεση, ιδίως όταν αυτές έχουν σχέση με τράπεζες. Στη χειρότερη περίπτωση το κύμα χρεοκοπιών θα μπορούσε να εξελιχθεί σε φαύλο κύκλο, με τις εταιρικές χρεοκοπίες να πλήττουν τις τράπεζες, οι οποίες θα αρχίσουν να περιορίζουν τον δανεισμό, επιδεινώνοντας έτσι την οικονομική δραστηριότητα η οποία θα προκαλέσει ακόμη περισσότερες χρεοκοπίες κ.ο.κ.
Σημειώνεται ότι τους επόμενους μήνες η Federal Reserve αναμένεται να αυξήσει τα επιτόκια της, τα οποία από το 2009 παραμένουν στο 0% – 0,25%. Τα – επί αρκετά χρόνια – χαμηλά επιτόκια ώθησαν στα ύψη τον εταιρικό δανεισμό των αναδυόμενων χωρών, με αποτέλεσμα τη μεγάλη εξάρτησή τους από την αμερικανική νομισματική πολιτική. Τώρα το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους για τις εταιρείες που έχουν δανειστεί σε δολάρια θα αυξηθούν.
Μάλιστα η έκθεση υπολογίζει ότι τα χρέη των εταιρειών εκτός χρηματοπιστωτικού τομέα στις αναδυόμενες οικονομίες τετραπλασιάστηκαν από το 2004 ως το 2014, στα 18 τρισ. δολάρια από 4 τρισ. δολάρια. Αυτό το «πάρτι» δανεισμού έχει εκτινάξει το εταιρικό χρέος ως προς το ΑΕΠ στο 75%, όταν πριν το 2004 ήταν μικρότερο από 50%.
Το πρόβλημα γίνεται οξύτερο από το γεγονός ότι στην παρούσα φάση οι αναδυόμενες οικονομίες δεν βρίσκονται σε φάση ανάπτυξης όπως το 2008, αλλά σε φάση επιβράδυνσης. Με το εταιρικό χρέος στις αναδυόμενες να είναι σήμερα κατά μέσο όρο 26% μεγαλύτερο, με τη φυγή κεφαλαίων που αναμένεται να προκαλέσει η αύξηση των επιτοκίων και τις τιμές των εμπορευμάτων να έχουν μειωθεί κατακόρυφα, η αύξηση του κόστους εξυπηρέτησης του χρέους δεν φαντάζει ως η καλύτερη επιλογή. Αν προστεθεί σε αυτούς τους παράγοντες και η σημαντική υποβάθμιση πολλών νομισμάτων αναπτυσσόμενων οικονομιών έναντι του δολαρίου τον τελευταίο χρόνο, τότε υπάρχουν όλα τα στοιχεία για την τέλεια καταιγίδα στις αναπτυσσόμενες οικονομίες και, εν συνεχεία, στις ανεπτυγμένες. Για αυτό τον λόγο το ΔΝΤ έχει καλέσει επανειλημμένως τη Fed να καθυστερήσει μέχρι το 2016 την αύξηση των επιτοκίων δανεισμού.
«Τα σοκ στον εταιρικό τομέα θα μπορούσαν γρήγορα να επεκταθούν στον χρηματοπιστωτικό τομέα και να προκαλέσουν την εμφάνιση ενός φαύλου κύκλου, καθώς οι τράπεζες θα περιορίσουν τον δανεισμό. Η μείωση του δανεισμού θα περιορίσει στη συνέχεια τη μέση ζήτηση και την αξία των περιουσιακών στοιχείων (που κατατίθενται) ως εγγύηση (για την παροχή δανείων), περιορίζοντας ακόμη περισσότερο την πρόσβαση σε πιστώσεις και συνεπώς την οικονομική δραστηριότητα, η οποία με τη σειρά της θα αυξήσει τις ζημίες στον χρηματοπιστωτικό τομέα». Ετσι περιγράφουν οι οικονομολόγοι του ΔΝΤ τον φαύλο κύκλο που θα μπορούσε να προκληθεί από την αύξηση των αμερικανικών επιτοκίων δανεισμού, ιδίως αν αυτή γίνει απότομα. Μάλιστα, σύμφωνα με το ΔΝΤ, η σημαντική αύξηση του εταιρικού δανεισμού, κυρίως σε Κίνα, Τουρκία, Χιλή, Βραζιλία, προκλήθηκε εξαιτίας της χαλάρωσης της νομισματικής πολιτικής και του μαζικού τυπώματος νέου χρήματος στην οποία προχώρησαν οι μεγάλες κεντρικές τράπεζες του πλανήτη, Fed, ΤτΑ, ΕΚΤ, Τράπεζα της Ιαπωνίας, στην προσπάθειά τους να αναζωογονήσουν τις οικονομίες τους μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση και την ύφεση του 2008-2009. Σε περιφερειακό επίπεδο πιο χτυπητή είναι η αύξηση του δανεισμού στην Κίνα και στη Λατινική Αμερική όπου το συνολικό χρέος των εταιρειών ανέρχεται σε 120% του ΑΕΠ και σε 110% του ΑΕΠ αντίστοιχα. Μάλιστα προκύπτει και ακόμη μία ανησυχητική λεπτομέρεια, δηλαδή ότι πολλές από τις εταιρείες που έχουν συσσωρεύσει σημαντικά χρέη προέρχονται από τομείς της οικονομίας που είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι στις κυκλικές διακυμάνσεις, όπως ο κατασκευαστικός τομέας, ο εξορυκτικός και η πετρελαϊκή βιομηχανία. Το ΔΝΤ συνιστά στις αναπτυσσόμενες χώρες να παρακολουθούν πολύ προσεκτικά τις μεγάλες εταιρείες που έχουν συσσωρεύσει χρέη και αυτές που έχουν δεσμούς με τράπεζες.
