Από «τεστ αλήθειας» με όρους και προδιαγραφές που επιβάλλει πλέον η Ευρωπαϊκή Ενωση, θα περνάει κάθε εξαγγελία για παροχές και νέα μέτρα στήριξης. Νομοσχέδιο του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών μεταφέρει στην ελληνική νομοθεσία τους νέους δημοσιονομικούς κανόνες που ισχύουν πανευρωπαϊκά.

Η Ε.Ε. βάζει φρένο στην άκρατη παροχολογία και σε λαϊκίστικες οικονομικές εξαγγελίες χωρίς αντίκρισμα, αλλάζοντας τους όρους με τους οποίους παίζεται το πολιτικό παιχνίδι στην Ευρώπη.

Οι νέοι δημοσιονομικοί κανόνες, όμως, γίνονται νόμος και στη χώρα μας. Και δεν περιορίζουν απλώς τα ελλείμματα, αλλά θέτουν εκ των προτέρων συγκεκριμένα όρια στο ύψος των ετήσιων κρατικών δαπανών, αλλάζοντας ριζικά τον τρόπο χάραξης της οικονομικής πολιτικής και στη χώρα μας.

Η αλλαγή αυτή είναι η βαθύτερη ίσως που έχει εφαρμόσει ποτέ η Ευρωπαϊκή Ενωση στα θέματα κρατικών δαπανών:

■ Πρώτα το Σύμφωνο Σταθερότητας (που αντικατέστησε τη Συνθήκη τη Μάαστριχτ πριν από δύο δεκαετίες) απαγόρευσε στα κράτη-μέλη τις παροχές που οδηγούν σε υπερβολικά ελλείμματα.
■ Στη συνέχεια, στις εποχές των μνημονίων, επέτρεψε να δίνονται έκτακτες παροχές, αν και εφόσον προκύψει υπέρβαση του στόχου για πρωτογενή πλεονάσματα («υπερπλεόνασμα»).
■ Τώρα βάζει όριο ετήσιας αύξησης κρατικών δαπανών, οι οποίες δεν θα πρέπει να αυξάνονται πάνω από έναν συγκεκριμένο όριο κάθε χρόνο, ανεξαρτήτως του πρωτογενούς πλεονάσματος που επιτυγχάνει η χώρα. Παράλληλα, το δημοσιονομικό έλλειμμα πρέπει να παραμένει χαμηλότερο από το 3% του ΑΕΠ και το πρωτογενές ισοζύγιο να είναι πλεονασματικό.

Νέα αρχιτεκτονική ελέγχου

Με τη νομοθέτηση αυτή, ο στόχος του υπουργείου Οικονομικών είναι σαφής: να γίνουν ξεκάθαροι σε όλους οι κανόνες αύξησης των κρατικών δαπανών, να υπάρχει προβλεψιμότητα στις δαπάνες κάθε υπουργείου και να μην ανακύπτουν ποτέ εκπλήξεις.
Το καινοτόμο στοιχείο είναι ότι το βασικό μέτρο δημοσιονομικής πειθαρχίας δεν είναι πλέον το κρατικό έλλειμμα, ούτε το τυχόν πλεόνασμα, αλλά ο «κανόνας καθαρών δαπανών».

Με το νέο καθεστώς, κάθε χρόνο το υπουργείο Οικονομικών θα συντάσσει έναν πολυετή δημοσιονομικό προγραμματισμό, με πρόβλεψη δαπανών τετραετίας, επεκτείνοντας ουσιαστικά το Μεσοπρόθεσμο Δημοσιονομικό Σχέδιο (ΜΔΣ) κατά έναν χρόνο.

Για την περίοδο 2025-2028 οι στόχοι είναι σαφείς:

■ 3,7% αύξηση δαπανών για το 2025
■ 3,6% για το 2026
■ 3,1% για το 2027
■ 3% για το 2028.

Για το 2029, η αύξηση αναμένεται στην περιοχή του 3%-3,2%. Σε απόλυτα μεγέθη, στην περίπτωση της Ελλάδας οι ποσοτικοί αυτοί στόχοι μεταφράζονται σε 3-4 δισεκατομμύρια αύξηση κρατικών δαπανών από χρόνο σε χρόνο, όπου πρέπει να χωρέσουν όλες οι νέες ανάγκες του κράτους και οι εξαγγελίες μέτρων στήριξης, αυξήσεις μισθών ή συντάξεων κ.λπ.

Μόλις γίνουν αποδεκτοί οι στόχοι από το Συμβούλιο της Ε.Ε., καθίστανται δεσμευτικοί τόσο για τον ετήσιο όσο και για τον πολυετή δημοσιονομικό προγραμματισμό της χώρας.

«Αυτόματα» κυρώσεις και αντίμετρα

Η νέα δημοσιονομική αρχιτεκτονική προβλέπει κανόνες και για την περίπτωση παραβίασης των ορίων δαπανών: σε περίπτωση υπέρβασης των ορίων, ο ευρωπαϊκός κανονισμός που γίνεται νόμος του κράτους προβλέπει κυρώσεις και αντίμετρα, δηλαδή αυξήσεις φόρων και περικοπές δαπανών που θα ακυρώνουν την απόκλιση αμέσως μόλις διαπιστωθεί.

Ουσιαστικά δημιουργείται ένας μηχανισμός με αυτοματισμούς δημοσιονομικών διορθώσεων που θα ενεργοποιούνται τάχιστα. Πέραν των ορίων, η κυβέρνηση δεν μπορεί να ξοδέψει ούτε ευρώ παραπάνω, εκτός αν βρει να περικόψει από αλλού κρατικές δαπάνες ή επιβάλλει μόνιμους φόρους που θα καλύψουν την απόκλιση.

Η εξέλιξη αυτή σηματοδοτεί μια εποχή όπου πλειοδοσίες μέτρων θα φέρνουν αντίθετα αποτελέσματα, δηλαδή λιτότητα και περικοπές. Η δημοσιονομική πολιτική θα κινείται εντός προκαθορισμένων ορίων, εξασφαλίζοντας μακροπρόθεσμη σταθερότητα. Για τους πολίτες αυτό σημαίνει ότι οι παροχές θα είναι λιγότερες, αλλά μόνιμες και βιώσιμες, ενώ η χώρα θα συνεχίσει την πορεία προς τη δημοσιονομική εξομάλυνση.

Πώς προκύπτει 1,5 δισ. για παροχές

Παρά τους περιορισμούς, ο νέος νόμος δημιουργεί χώρο για παρεμβάσεις προς όφελος των πολιτών, εφόσον τηρούνται οι παραπάνω όροι. Για το 2026, εκτιμάται ότι θα υπάρχει επιπλέον δημοσιονομικός χώρος ύψους 1,5 δισ. ευρώ, που μπορεί να αυξηθεί αν φανεί ότι πάει καλά η οικονομία τους επόμενους μήνες. Θα διατεθεί για μειώσεις συντελεστών στη φορολογική κλίμακα για τη μεσαία τάξη, ελαφρύνσεις στους ιδιοκτήτες ακινήτων, πιθανή μείωση των τεκμηρίων διαβίωσης και μείωση των ασφαλιστικών εισφορών.

Αυτό το ποσό προκύπτει από μια σύνθετη εξίσωση:

■ Το περιθώριο αύξησης δαπανών 3,6% για το 2026 μεταφράζεται σε 3,6 δισ. ευρώ, αλλά προκύπτουν και επιπλέον 700-750 εκατ. ευρώ από την καλύτερη απόδοση στην αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής το 2024. Συνολικά, δημιουργείται ένα ποσό 4,4 δισ. ευρώ.
■ Από αυτά, το 1 δισ. ευρώ αφορά την αύξηση των τακτικών δαπανών, 1,2 δισ. την αύξηση των συντάξεων, 500 εκατ. τις αμυντικές δαπάνες και 600 εκατ. ευρώ μέτρα που έχουν ήδη εξαγγελθεί. Απομένει 1 δισ. ευρώ, το οποίο προσαυξάνεται κατά 500 εκατ. με την απόφαση για ενεργοποίηση της ρήτρας διαφυγής για τις αμυντικές δαπάνες.

Μεγαλύτερες παροχές με μείωση χρέους

Οι νέοι ευρωπαϊκοί κανόνες μετατοπίζουν το κέντρο βάρους από τα πρωτογενή πλεονάσματα στον ρυθμό αύξησης των δαπανών. Ενώ ειδικά για χώρες με υψηλό χρέος, όπως η Ελλάδα, απαιτείται ετήσια μείωση του δημοσίου χρέους τουλάχιστον 1% του ΑΕΠ και τα υπερπλεονάσματα κατευθύνονται κατά προτεραιότητα στη μείωση χρέους αντί σε παροχές.

Αυτό σημαίνει ότι, ακόμη και με τεράστιο πρωτογενές πλεόνασμα, μόνο ένα μικρό μέρος μπορεί να διατεθεί για κοινωνικές παροχές, αφού το μεγαλύτερο μέρος θα κατευθύνεται αυτομάτως στην αποπληρωμή του χρέους.

Για παράδειγμα, το 2024 (πρώτο έτος εφαρμογής των νέων κανόνων) η Ελλάδα είχε πρωτογενές πλεόνασμα 11,4 δισ. ευρώ, αλλά τα 10 δισ. πήγαν για το χρέος και μόνο 1,1 δισ. για παροχές.

Με αυτή τη λογική, στο εξής οι πιο γενναίες παροχές θα συνδέονται άμεσα με την ταχύτερη μείωση του χρέους. Η προεξόφληση του πρώτου μνημονίου κατά 30 δισ. ευρώ, κατά δέκα χρόνια νωρίτερα (2031 αντί 2041), θα δημιουργήσει κέρδη από τόκους 150 εκατ. έως 1 δισ. ευρώ ετησίως, παρέχοντας χώρο για μόνιμες παροχές ή επενδύσεις σε τομείς όπως η υγεία, η παιδεία και η πρόνοια, που θα ωφελούν ακόμα περισσότερους πολίτες.

Διαβάστε ακόμη

Σήμα για θερινό ράλι τιμών ρεύματος στην ΝΑ Ευρώπη – Η Κομισιόν ενεργοποιεί task force για τις στρεβλώσεις στην αγορά

Στα σκαριά 10 νέα κτίρια φοιτητικών εστιών από την Premia

Βίκυ Κλήμη (Grandmama): Η σημασία της επέκτασης στην Ινδία και η επένδυση στην ΑΙ (pics)

Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο Θέμα