Παρά τις έντονες διαφωνίες για την επανενεργοποίηση, ολοένα περισσότεροι οικονομολόγοι φαίνεται να λοξοκοιτάνε προς αυτόν ή προς όποια σύγχρονη μετεξέλιξή του που θα θέτει φραγμούς στο άυλο χρήμα και στην ασυδοσία των κεντρικών τραπεζών

Του Παναγιώτη Γκρουμούτη

Οταν οι καιροί είναι δύσκολοι, οι νέες οικονομικές θεωρίες ακούγονται καλύτερες, πιο ελκυστικές. Παραδόξως, όμως, ακούγονται και κάποιες παλαιότερες θεωρίες. Ο «χρυσός κανόνας» είναι μία από τις προγενέστερες ιδέες για τη διαχείριση και την κυκλοφορία χρημάτων, αλλά το πιο δύσκολο πλέον είναι να πειστούν τα σύγχρονα γεράκια του χρήματος να πιστέψουν ξανά σε μια τέτοια θεωρία.

Συνοπτικά, ο περίφημος «κανόνας του χρυσού», που ίσχυε επί δεκαετίες, όριζε ότι το συνολικό ποσό των μετρητών που κυκλοφορεί σε μια χώρα περιοριζόταν από το απόθεμα χρυσού που υπάρχει στα ταμεία της. Η εν λόγω πολιτική επιλογή εγκαταλείφθηκε εδώ και χρόνια, αλλά μετά το 2008 η παγκόσμια οικονομική και νομισματική κρίση άλλαξε άρδην την εικόνα και έκανε πολλούς να αμφισβητήσουν ακόμα και την πολιτική κρατών όπως οι ΗΠΑ και η Ιαπωνία να επεκτείνουν τις αρμοδιότητες των κεντρικών τραπεζών τους σε μια προσπάθεια να ανατροφοδοτήσουν την ανάπτυξη.

Στην παρούσα φάση της διεθνούς οικονομίας, πάντως, οι αναλυτές εκτιμούν ότι μπορεί «η απόλυτη λύση να είναι η πάση θυσία τόνωση της ζήτησης με φθηνό χρήμα, έστω και με ακραίες λύσεις όπως η ‘‘θεωρία του ελικοπτέρου’’ (Helicopter Money), η πιο εφικτή πάντως είναι η εκμετάλλευση της δυναμικής που έχουν αυτή την περίοδο εναλλακτικές τοποθετήσεις, όπως το ράλι του χρυσού. Αυτό που μέχρι χθες ακουγόταν ως ρισκαδόρικο και περιθωριακό, σήμερα τείνει να γίνει η επικρατούσα τάση», δηλώνει χαρακτηριστικά ο επικεφαλής οικονομικός σύμβουλος της Barclays Capital Τζέσι Χάρβιτς. Ο ίδιος παραδέχεται ότι η επαναφορά του «κανόνα του χρυσού», που κυριάρχησε έως τα τέλη της δεκαετίας του ’70 για να ατονήσει στη συνέχεια και να εγκαταλειφθεί, είναι μεν πισωγύρισμα και κακή ιδέα, πλην όμως είναι κάτι «για το οποίο θα μιλάμε εφεξής όλο και περισσότερο»!

Οι αναλυτές ανατριχιάζουν -στην πλειονότητά τους- στην ιδέα της επανενεργοποίησης του περιβόητου αυτού κανόνα. Εκτιμούν ότι θα αφαιρέσει από τις κεντρικές τράπεζες -με πρώτη τη Fed- από το τελευταίο τους εργαλείο, τον έλεγχο της χρηματοδότησης της αγοράς. Λένε ότι, αν ίσχυε ακόμα ο «κανόνας του χρυσού», τότε ούτε η Fed, oύτε η ΕΚΤ θα μπορούσαν ποτέ να προχωρήσουν στα προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης που εφάρμοσαν. Στον αντίποδα, οι θιασώτες αυτής της θεωρίας, όσοι τουλάχιστον το παραδέχονται δημοσίως, αντιτείνουν ότι με την αυστηρή νομισματική πολιτική δεν θα υπήρχε το σημερινό πρόβλημα της μόχλευσης των κεφαλαίων που οδήγησε στην παγκόσμια κρίση της τελευταίας οκταετίας!

Οι προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ και το μέλλον της αγοράς

Μεγάλο ρόλο στο κατά πόσο τελικά θα οδηγηθούμε εκ νέου σε ένα είδος ελεγχόμενης νομισματικής πολιτικής ενδέχεται να παίξουν και οι αμερικανικές προεδρικές εκλογές. Οι περισσότεροι υποστηρικτές του χρυσού -ή κάποιου άλλου σταθερού νομισματικού κανόνα- ανήκουν στο Ρεπουμπλικανικό Κόμμα. Είναι ενδεικτικό το γεγονός ότι ήδη από το ξεκίνημα της προεκλογικής του καμπάνιας ο Ρεπουμπλικανός Τεντ Κρουζ, ο οποίος πλέον έχει αποσυρθεί από την κούρσα, είχε δηλώσει δημοσίως: «Η Fed θα πρέπει να πάψει να απομυζά τους χυμούς της οικονομίας μας και απλώς να επικεντρωθεί σε υγιείς μορφές χρηματοδότησης και στη νομισματική σταθερότητα, ιδανικά δεμένα σε χρυσό».

Και μετά, ήρθε η ώρα του Ντόναλντ Τραμπ. «Συνηθίσαμε να έχουμε μια εξαιρετικά σταθερή χώρα διότι βασίστηκε στο πρότυπο του χρυσού», δήλωσε ο εκκεντρικός Ρεπουμπλικανός υποψήφιος στο κανάλι WMUR στο Νιου Χάμσαϊρ τον Μάρτιο του περασμένου έτους. Ωστόσο προειδοποίησε: «Θα ήταν δύσκολο να επανέλθει τώρα ο κανόνας,γιατί δεν έχουμε τον χρυσό. Αλλα μέρη είναι αυτά που έχουν χρυσό», συμπλήρωσε φωτογραφίζοντας την Κίνα και τη Ρωσία! «Υπάρχει μια αυξανόμενη τάση στην εκλογική βάση και στην ηγεσία των Ρεπουμπλικανών που εκτιμά ότι μια οικονομική πολιτική που θα βασίζεται σε κανόνες ή σε χρυσό πρότυπο θα ήταν επωφελής για τη χώρα»,αναφέρει η τράπεζα Barclays σε ένα από τα τελευταία της reports. Πέραν των όποιων πολιτικών ιδεών, πάντως, ολοένα περισσότεροι οικονομολόγοι φαίνεται να λοξοκοιτάνε προς την αναθέρμανση του κανόνα του χρυσού ή όποιας σύγχρονης μετεξέλιξής του θα θέτει φραγμούς στο άυλο (fiat) χρήμα και στην ασυδοσία των κεντρικών τραπεζών. Για παράδειγμα, ο κ. Τζορτζ Γκίλντερ, ιδρυτής του Gilder Technology Group και βασικός οικονομικός σύμβουλος του πρώην προέδρου Ρόναλντ Ρίγκαν, δηλώνει ότι τα τρισεκατομμύρια δολάρια που κυκλοφορούν διεθνώς είναι «κατάχρηση της εξουσίας των τραπεζών που απομυζά την πραγματική οικονομία».

Ο ίδιος δηλώνει επίσης ότι κακώς η Δύση κατηγορεί την Κίνα πως ποδηγετεί το νόμισμά της, ενώ η κινεζική κυβέρνηση απλώς προσπαθεί να μην αφήσει ανεξέλεγκτο το γουάν να φτάσει σε επίπεδα που δεν θα αντιστοιχούν στο πραγματικό βάθος της οικονομίας της. Και κρούει τον κώδωνα του κινδύνου λέγοντας ότι σύντομα θα έρθει η… Αποκάλυψη για τη Δύση, καθώς οι Κινέζοι λαμβάνουν από τώρα τα μέτρα τους!

Το μπάσιμο της Κίνας και η εξαγορά του θησαυροφυλακίου της Βarclays

Η είδηση ότι η σινοβρετανική ICBC Standard Bank Plc επεκτείνει την παρουσία της στην αγορά πολύτιμων μετάλλων του Λονδίνου με τη συμφωνία της να αγοράσει ένα από τα μεγαλύτερα θησαυροφυλάκια της Ευρώπης από την Barclays Plc «έγραψε πρωτοσέλιδα» στον διεθνή Τύπο τις προηγούμενες ημέρες και επανέφερε στην επικαιρότητα τα σενάρια περί αναθέρμανσης της παγκόσμιας αγοράς πολύτιμων μετάλλων, και δη αυτής του χρυσού. Η ICBC Standard, η οποία σχηματίστηκε το περασμένο έτος όταν η Industrial and Commercial Bank of China Ltd, η μεγαλύτερη τράπεζα της Κίνας, εξαγόρασε μερίδιο πλειοψηφίας στο τμήμα επιχειρηματικών χρηματοδοτήσεων της Standard Bank Plc, επιβεβαίωσε την είδηση τονίζοντας ότι μέσα στον Ιούλιο αναμένεται να εγκριθεί και τυπικά η εξαγορά και μεταφορά στα χαρτοφυλάκιά της του συνόλου των συμβάσεων με τρίτους πελάτες της Barclays Plc, καθώς και του συνόλου των αποθεματικών της τράπεζας στο τμήμα διαχείρισης μετάλλων και πολύτιμων λίθων. Η τελευταία καταμέτρηση των υπό διαχείριση assets στο θησαυροφυλάκιο της Barclays, που ξεκίνησε τη λειτουργία του το 2012, ανέφερε περί τους 2.000 τόνους χρυσού και άλλων πολύτιμων μετάλλων όπως ασήμι, πλατίνα και παλλάδιο. Οπως είναι αναμενόμενο, ούτε οι Κινέζοι, ούτε οι Βρετανοί έδωσαν οικονομικές λεπτομέρειες της συμφωνίας.

Η εμπλοκή της κορυφαίας κινεζικής τράπεζας στην αγορά χρυσού του Λονδίνου, εκεί δηλαδή όπου κάθε χρόνο εκκαθαρίζονται συναλλαγές αξίας περίπου 5 τρισ. δολαρίων, εκπέμπει μηνύματα προς πάσα κατεύθυνση. Το ίδιο κάνει και η αποχώρηση της Barclays από την αγορά μετάλλων, καθώς η βρετανική τράπεζα αναδιοργανώνεται και αδυνατεί να διατηρεί θέσεις σε μια τόσο κοστοβόρα αγορά. Την ίδια ώρα, τα δολάρια της ΙCBC Standard τής εξασφάλισαν αρχικά μια θέση στο σύστημα εκκαθάρισης και μια παράλληλη ταξινόμηση ως ειδικός διαπραγματευτής από τη Βρετανική Ενωση Διαπραγματευτών (London Bullion Market Association). «Αυτό μας δίνει τη δυνατότητα να εφαρμόσουμε καλύτερα τη στρατηγική μας και να γίνουμε μία από τις μεγαλύτερες τράπεζες στην αγορά πολύτιμων μετάλλων», σχολίασε ο κ. Μαρκ Μπανκόμπε, επικεφαλής του Τμήματος Παραγώγων και Εμπορευμάτων στην ICBC Standard Bank, «μεταγραφή» και ο ίδιος από την ελβετική UBS. Ο οποίος συμπλήρωσε το προφανές: «Η απόκτηση ενός έτοιμου και ισχυρού θησαυροφυλακίου πολύτιμων μετάλλων, όπως αυτό της Barclays, μας επιτρέπει να επεκτείνουμε τις υπηρεσίες μας στην εκκαθάριση και την επεξεργασία».

Οταν η αγορά αλλάζει…

Η έλευση των Κινέζων δεν είναι η μόνη αλλαγή που έρχεται στην αγορά πολύτιμων μετάλλων του Λονδίνου, όπου το σύστημα over-the-counter των συναλλαγών ήταν σε μεγάλο βαθμό αμετάβλητο για αιώνες. Η Βρετανική Ενωση Διαπραγματευτών (LBMA) ζήτησε ήδη από τις εταιρείες-μέλη της να υποβάλουν προσφορά για να δημιουργήσουν μια νέα πλατφόρμα συναλλαγών και να καταθέσουν σχετικές προτάσεις, ενώ το Διεθνές Συμβούλιο Χρυσού (World Gold Council), το απόλυτο εποπτικό όργανο της παγκόσμιας αγοράς πολύτιμων μετάλλων, λέγεται ότι είναι σε διερευνητικές συνομιλίες με το Χρηματιστήριο Μετάλλων του Λονδίνου και μια ομάδα τραπεζών προκειμένου να προσφέρουν συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης. Οι εν λόγω τράπεζες δεν μπορούν πλέον παρά να προσκαλέσουν στην κοινοπραξία τους την κινεζική ICBC… Και όλα αυτά ενώ βρίσκεται σε εξέλιξη μια συντονισμένη έρευνα των αμερικανικών αρχών και της Ευρωπαϊκής Ενωσης σε τουλάχιστον δέκα τράπεζες -συμπεριλαμβανομένων της Barclays, της JP Morgan Chase & Co. και της Deutsche Bank AG- με την κατηγορία ότι επί σειρά ετών χειραγωγούσαν τις τιμές σε ασήμι και χρυσό. Η εξέλιξη αυτή ήταν που αποτέλεσε και την αφορμή για την επίσπευση της αποχώρησης της Barclays από το trading μετάλλων και οδήγησε τον διευθύνοντα σύμβουλο Τζες Στάλεϊ να δηλώσει ήδη από τον περασμένο Ιανουάριο ότι η τράπεζα αξιολογεί διάφορες επιλογές για να απαλλαγεί από «ανεπιθύμητα στοιχεία ενεργητικού», συνολικής αξίας 51 δισ. λιρών (73 δισ. δολαρίων). Ερώτημα παραμένει τι θα πράξουν οι HSBC Holdings Plc και JP Morgan Chase & Co., οι οποίες, μεταξύ άλλων, λειτουργούν θησαυροφυλάκια χρυσού στο Λονδίνο…

Το στοίχημα της Berenberg

Δεν είναι μόνο οι Κινέζοι που αποφάσισαν να δραστηριοποιηθούν πιο ενεργά στον χώρο των πολύτιμων μετάλλων. Μεγαλοεπενδυτές όπως ο Τζορτζ Σόρος αλλά και επενδυτικοί κολοσσοί όπως η Joh. Berenberg Gossler & Co σχεδιάζουν να αυξήσουν τις συμμετοχές τους σε συμβόλαια χρυσού και άλλων πολύτιμων μετάλλων, στοιχηματίζοντας ότι η ζήτηση θα αυξηθεί όσο χρονικά θα αίρεται η αβεβαιότητα που περιβάλλει σήμερα την έκβαση των εκλογών στις ΗΠΑ και την ψηφοφορία για την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ενωση. Ενδεικτική είναι η άποψη του επικεφαλής επενδύσεων της εταιρείας, του κ. Μάνφρεντ Σλούμπεργκερ, ο οποίος αναμένει ο χρυσός, το ασήμι και η πλατίνα να ανακάμψουν έως και 40% τα επόμενα δύο χρόνια, σε ένα επίπεδο που είχαν προσεγγίσει για τελευταία φορά τον Οκτώβριο του 2012. Γι’ αυτό τον λόγο η Berenberg σχεδιάζει να διπλασιάσει το μερίδιο των πολύτιμων μετάλλων στο επενδυτικό χαρτοφυλάκιό της σε περίπου 10% τις επόμενες εβδομάδες. Η εταιρεία διαχειρίζεται περίπου 45 δισ. δολάρια σε περιουσιακά στοιχεία δικά της και τρίτων πελατών της.

«Οι επενδυτές που συνήθιζαν να επενδύουν στην ασφάλεια των γερμανικών κρατικών ομολόγων ενδεχομένως να δελεαστούν να επενδύσουν σε ένα συμβόλαιο χρυσού ή ακόμα και στην απευθείας αγορά ράβδων χρυσού μέσω τραπεζικών θησαυροφυλακίων. Και σε αυτή την περίπτωση θα έχουν περιθώριο παρκαρίσματος κεφαλαίων για μια περίοδο έως και δέκα ετών, απολαμβάνοντας παράλληλα πιθανές υπεραποδόσεις, την ίδια ώρα που οι κρατικές εκδόσεις -με πρώτες τις γερμανικές- δεν προσφέρουν καμία απόδοση! Ο κ. Σλούμπεργκερ δηλώνει βέβαιος ότι τα πολύτιμα μέταλλα θα είναι ο πρώτος τομέας που θα επωφεληθεί από ένα ενδεχόμενο Brexit ή μια πιθανή εκλογική νίκη του Ντόναλντ Τραμπ».

Και ο Τζορτζ Σόρος μυρίστηκε κέρδος στον χρυσό

Οι τιμές των μεγαλύτερων παραγωγών χρυσού στον κόσμο διπλασιάστηκαν φέτος. Ομοίως αλματώδη αύξηση, στα επίπεδα του 20%, κατέγραψαν σε ετήσια ανάγνωση και οι τιμές του χρυσού, την ώρα που οι εξορυκτικές εταιρείες πέτυχαν σημαντική μείωση του κόστους παραγωγής αλλά και του δανεισμού τους. Η εξέλιξη αυτή δεν θα μπορούσε να αφήσει ασυγκίνητους παίκτες της αγοράς όπως ο δισεκατομμυριούχος Τζορτζ Σόρος, ο οποίος πρόσφατα εξαγόρασε ποσοστό 1,7% του μετοχικού κεφαλαίου (αξίας 264 εκατ. δολαρίων) της κορυφαίας μεταλλευτικής Barrick Gold Corp. Ο ίδιος αιτιολόγησε την επιλογή του λέγοντας ότι δεν θα μπορούσε να αγνοήσει το γεγονός πως ο δείκτης του Bloomberg των 14 μεγαλύτερων μεταλλευτικών εταιρειών (bullion miners) αυξήθηκε κατά 76% φέτος σε ετήσια βάση.

 

ΤΑ ΚΑΤΑ
Οι αναλυτές εκτιμούν ότι θα ακρωτηριάσει τις κεντρικές τράπεζες -με πρώτη τη Fed από το τελευταίο τους εργαλείο, τον έλεγχο της χρηματοδότησης της αγοράς. Εάν ίσχυε 
ακόμα ο «κανόνας του χρυσού», τότε ούτε η Fed oύτε η ΕΚΤ θα μπορούσαν ποτέ να προχωρήσουν στα προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης που εφάρμοσαν

ΤΑ ΥΠΕΡ
Οι θιασώτες του κανόνα υποστηρίζουν ότι με την αυστηρή νομισματική πολιτική δεν θα υπήρχε το πρόβλημα της μόχλευσης των κεφαλαίων που οδήγησε στην παγκόσμια κρίση της τελευταίας οκταετίας