Του Παναγιώτη Γκρουμούτη
Οι εναλλακτικές μορφές τοποθέτησης χρημάτων ουδέποτε έπαψαν να ασκούν μια ιδιαίτερη γοητεία σε συγκεκριμένο κομμάτι επενδυτών.
Ορισμένες επιλογές, δε, κατά πολλούς ακόμα και εξεζητημένες, έχει αποδειχθεί στην πάροδο των χρόνων ότι μπορούν όχι μόνο να διασφαλίσουν σε δύσκολους καιρούς τα κεφάλαια των ενδιαφερομένων, αλλά να αποτελέσουν και εξαιρετικές επενδυτικές επιλογές με ενίοτε τεράστια περιθώρια κέρδους. Τα τελευταία χρόνια μάλιστα οι συγκεκριμένες επενδύσεις έχουν φτάσει σε σημείο ώστε η αποτίμησή τους να ποικίλλει σε συνδυασμό με αρκετούς παράγοντες. Ουσιαστικά, δε, μπορεί κανείς να ισχυριστεί ότι υπάρχει πια ένα είδος χρηματιστηρίου, ένας κοινά αποδεκτός τρόπος εκτίμησης και διαμόρφωσης της αξίας κάθε τέτοιας επενδυτικής επιλογής, περίπου με τον ίδιο τρόπο με τον οποίο απεικονίζονται οι εκάστοτε αξίες στις μετοχικές αγορές. Με δεδομένη τη μακρά περίοδο αναταραχών στις μετοχικές αγορές, που κορυφώθηκαν τις τελευταίες εβδομάδες με επίκεντρο την Κίνα και την ευρύτερη περιοχή της Ασίας – Ειρηνικού, είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον να δει κανείς πώς διαμορφώθηκε αντιστοίχως η κατάσταση σε μερικές από τις πιο διαδεδομένες εναλλακτικές επενδύσεις διεθνώς. Δηλαδή πώς διαμόρφωσαν τιμές και αξίες επενδυτικά εργαλεία όπως τα ακριβά συλλεκτικά μπουκάλια κρασιού, οι συλλογές σπάνιων γραμματοσήμων, ο χρυσός, αλλά και οι συλλογές vintage αυτοκινήτων περασμένων δεκαετιών.
ΧΡΥΣΟΣ
O χρυσός θεωρείται εδώ και δεκαετίες το ασφαλές επενδυτικό λιμάνι σε περιόδους αναταραχών στις χρηματαγορές. Μόνο που τα τελευταία χρόνια, και δη τους τελευταίους μήνες, δείχνει να έχει χάσει μεγάλο μέρος της λάμψης του. Η αξία του χρυσού ανέκαθεν είχε διακυμάνσεις. Για του λόγου το αληθές, η αξία του πολύτιμου μετάλλου σχεδόν οκταπλασιάστηκε έως το 2011. Η τιμή ανά ουγγιά σκαρφάλωσε από τα 250 στα 1.900 δολάρια. Εκτοτε ωστόσο υποχωρεί σε γενικές γραμμές, με τη μέση τιμή να ορίζεται στα επίπεδα των 1.100 δολαρίων την ουγγιά.
Οι περισσότεροι ιδιώτες επενδυτές που στράφηκαν στον χρυσό το έπραξαν αμέσως μετά το σκάσιμο της φούσκας στον NASDAQ και στις εταιρείες νέας τεχνολογίας (η περιβόητη φούσκα των dotcom) το 2000. Οι περισσότεροι δηλώνουν δύσπιστοι με τις επενδύσεις σε άυλες μορφές και πιστοί στη μαγεία του χρυσού. Θέλουν να αγοράζουν κάτι που να μπορούν να κρατήσουν στο χέρι τους, έστω κι αν ουδέποτε σχεδόν το πράττουν, αφού οι πλάκες χρυσού παραμένουν κλειδωμένες σε χρηματοκιβώτια τραπεζών ή, ακόμα χειρότερα, στα υπόγεια των κεντρικών τραπεζών.
Στα συν της επένδυσης σε χρυσό, τουλάχιστον στη Βρετανία και τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης, το γεγονός ότι οι αγοραπωλησίες χρυσού εξαιρούνται του ΦΠΑ, ενώ ειδικά για τη Βρετανία οι αγοραπωλησίες χρυσών νομισμάτων εξαιρούνται και του φόρου εισοδήματος. Από την άλλη βέβαια υπάρχει η διαφορά, το spread μεταξύ των τιμών αγοράς και πώλησης του μετάλλου, ουσιαστικά η προμήθεια των ενδιάμεσων. Με δυο λόγια, υπολογίστε ότι αν θελήσετε να πουλήσετε όποια ποσότητα χρυσού διαθέτετε θα πάρετε τελικά περίπου 2% λιγότερα χρήματα από την εκάστοτε τρέχουσα τιμή πώλησής του.
Υπάρχουν φυσικά και οι εναλλακτικές, με κυρίαρχη την επένδυση στα αποκαλούμενα ETF, δηλαδή σε διαπραγματευόμενα funds με αναφορά στις τιμές του χρυσού. Με δυο λόγια, ποντάρει κανείς στις διακυμάνσεις των τιμών του χρυσού χωρίς καν να έχει αγοράσει ούτε μία ουγγιά από το μέταλλο. Επίσης, μπορεί να επενδύσει σε funds που παρακολουθούν τις διακυμάνσεις της τιμής μετοχών εταιρειών εξόρυξης ή εμπορίας χρυσού.
■ Οι ειδικοί εκτιμούν ότι ο χρυσός είναι μεν ακόμα το πιο διαδεδομένο επενδυτικό λιμάνι, αλλά δεν προσφέρει τη δεδομένη χρονική στιγμή εγγυήσεις για σημαντικές αποδόσεις.
ΚΛΑΣΙΚΑ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΑ
Η συγκεκριμένη επενδυτική επιλογή είναι πραγματικά για λίγους και εκλεκτούς. Για εκείνους που συχνά ακούνε την καρδιά τους περισσότερο από τη λογική… Και είναι αρκετοί αυτοί, αφού για χατίρι τους έχει δημιουργηθεί ακόμα και σχετικός δείκτης που παρακολουθεί το ιστορικό και τις διακυμάνσεις των τιμών των 50 πιο σπάνιων και πλέον συλλεκτικών αυτοκινήτων που βρίσκονται σήμερα στην αγορά. Ο λόγος για τον δείκτη HAGI Top Index που έχει δημιουργήσει η βρετανική Λέσχη Ιστορικών Αυτοκινήτων (Historic Automobile Group International). Ο δείκτης έχει ενισχυθεί μέχρι στιγμής φέτος κατά 10% σε ετήσια βάση, ενώ έχει σχεδόν τριπλασιαστεί σε απόδοση σε σχέση με το ξέσπασμα της παγκόσμιας κρίσης το 2008. Μεταξύ άλλων, η απόδοσή του διαμορφώνεται από τις αγοραπωλησίες, το ύψος των τιμών και τις ανακατατάξεις σε μια ομάδα ιστορικών αυτοκινήτων Ferrari, Porsche, Mercedes-Benz και Jaguar XK και E-type.
Ενδεικτικό παράδειγμα μιας τυπικής αγοραπωλησίας είναι αυτή που αφορούσε στη διπλή αγορά, από τον ιδρυτή της Λέσχης Ιστορικών Αυτοκινήτων Φίλιπ Πόρτερ, μιας Jaguar E-Type Roadster του 1961, που εμφανίστηκε στην κινηματογραφική ταινία «The Italian Job» του 1969, και μιας Jaguar Fixed Head Coupe του 1960. Ο κ. Πόρτερ πλήρωσε συνολικά για τα δύο αυτοκίνητα το ποσό των 3.150 λιρών, πλην όμως το μακρινό 1976. Σήμερα η αξία της E-Type Roadster του 1961 υπολογίζεται στις 250.000 λίρες, ενώ η Fixed Head Coupe του 1960 είναι ασφαλισμένη για 2 εκατ. λίρες!
■ Οι ειδικοί τονίζουν ότι η επένδυση σε κλασικά αυτοκίνητα συνήθως τονώνει περισσότερο το εγώ παρά την τσέπη του επενδυτή.
ΓΡΑΜΜΑΤΟΣΗΜΑ
Φέτος συμπληρώνονται 175 χρόνια από την εισαγωγή του πιο σπάνιου και ως εκ τούτου πιο ακριβού γραμματόσημου, του Penny Black, και μαζί την επίσημη γέννηση του φιλοτελισμού. Η συλλογή γραμματοσήμων έχει μετατραπεί σε σοβαρό χόμπι, προσελκύοντας πάνω από 60 εκατομμύρια λάτρεις σε όλο τον κόσμο. Μια τέτοια αγορά αυτονόητο ήταν ότι θα έπαιρνε γρήγορα τη μορφή επενδυτικής εναλλακτικής. Και έτσι οι περισσότεροι συλλέκτες μετατράπηκαν -πολλοί χωρίς καν να το έχουν σκοπό- σε επενδυτές και μανιώδεις τζογαδόρους των γραμματοσήμων. Πρόκειται για ανθρώπους που ασχολούνται με μια αγορά η οποία ενίοτε μπορεί να αποφέρει εκατομμύρια.
Για του λόγου το αληθές και σύμφωνα με τον κορυφαίο ενδιάμεσο/ανεξάρτητο έμπορο γραμματοσήμων στον κόσμο, τον οίκο Stanley Gibbons, η τιμή του δείκτη GB250, ο οποίος παρακολουθεί τις τιμές των κορυφαίων 250 γραμματοσήμων που έχουν ποτέ εκδοθεί στη Βρετανία, έχει αυξηθεί 166% τα τελευταία δέκα χρόνια και 2% μόνο τους τελευταίους 12 μήνες!
Ο Κιθ Χεντλ, διευθύνων σύμβουλος της Stanley Gibbons, δηλώνει ότι το μεγαλύτερο πλεονέκτημα στη διαμόρφωση συλλογών γραμματοσήμων είναι η ολοένα αυξανόμενη διεθνής αγορά, με χώρες όπως η Κίνα και η Ινδία να διατηρούν ισχυρή τη ζήτηση για νέες συλλογές – επομένως και τις τιμές σε υψηλά επίπεδα. Μόνο οι Κινέζοι αντιπροσωπεύουν σήμερα το 1/3 των συλλεκτών διεθνώς.
Ο ίδιος παραδέχεται, πάντως, ότι ο φιλοτελισμός ως επένδυση μπορεί αρχικά να είναι επίπονος, διότι η γκάμα επιλογών είναι πραγματικά… συντριπτική. Αν πάντως πρέπει να ξεκινήσει κανείς από κάπου, τότε ο κανόνας είναι από μια συλλογή εστιάζοντας στα γραμματόσημα συγκεκριμένου τύπου, συγκεκριμένης χώρας, συγκεκριμένης χρονικής διάρκειας ή αντικειμένου. Το να ξεκινήσει κανείς μια συλλογή αγοράζοντας γραμματόσημα άσχετα μεταξύ τους μπορεί να καταστεί χαοτικό!
Οσο για το τι μπορεί να αποφέρει ένα και μόνο γραμματόσημο, η περίπτωση του Penny Black, σε άριστη κατάσταση, όπου εμφανίζεται ο αριθμός σειράς της έκδοσης, μπορεί να πουληθεί σε τιμή έως και 30.000 λίρες. Αντιθέτως, αν το γραμματόσημο είναι σε κακή κατάσταση, μετά βίας θα απέφερε 20 λίρες!
Για την ιστορία, το συγκεκριμένο γραμματόσημο εκδόθηκε για πρώτη φορά στις 6 Μαΐου του 1840, αλλά ελάχιστα διατηρούνται σε συλλεκτική κατάσταση.
Αυτό φυσικά δεν σημαίνει ότι με ένα γεμάτο γραμματόσημα άλμπουμ της μαμάς ή της γιαγιάς σας, ξεχασμένο σε κάποιο συρτάρι ή στη σοφίτα, γίνατε ξαφνικά πλούσιοι. Τα πιο πολύτιμα και ακριβά είναι τα γραμματόσημα που εκτυπώθηκαν με κάποιο λάθος, είτε στα γράμματα, είτε στα σχέδια ή ακόμα και στο σχήμα. Το παγκόσμιο ρεκόρ για το πιο ακριβό γραμματόσημο που πουλήθηκε ποτέ κρατάει ένα σουηδικό γραμματόσημο του 1855 με την επωνυμία Tre Skilling Banco, που άλλαξε ιδιοκτήτη το 1996 αντί 1,3 εκατ. λιρών. Ηταν τόσο ακριβό γιατί στο τυπογραφείο ήταν το μόνο της σειράς του που κατά λάθος χρωματίστηκε κίτρινο αντί για πράσινο!
■ Ετυμηγορία ειδικών: ο απλός φιλοτελισμός δεν θα σας πάει πουθενά. Αν βρείτε όμως τα top γραμματόσημα, μπορεί να γίνετε ακόμα και εκατομμυριούχοι…
ΚΡΑΣΙΑ
Η αλήθεια είναι ότι τα τελευταία χρόνια όσοι επένδυσαν, συστηματικά ή μη, σε σπάνια κρασιά και επιλεγμένα αποστάγματα κάθε άλλο παρά ευτυχείς δήλωναν, τουλάχιστον αναφορικά με την υλική αποτίμηση των επιλογών τους. Με δυο λόγια, έχαναν συνεχώς χρήματα μέχρι τα μέσα του 2014, όταν οι συσχετισμοί άλλαξαν. Στη διεθνή αγορά υπάρχει τουλάχιστον ένας σχετικός δείκτης που θεωρείται φάρος για την πορεία του κλάδου. Ο λόγος για τον δείκτη Liv-ex Fine Wine 100 Index, που παρακολουθεί τις διακυμάνσεις των τιμών στις αγοραπωλησίες των 100 πιο περιζήτητων κρασιών ανά τον κόσμο, συλλεκτικών και μη. Ο δείκτης υποχωρούσε συνεχώς από το 2001 έως το 2014. Ανέκαμψε όμως σε ποσοστό 3,4% τον φετινό Ιούνιο και έκτοτε έχει ανατιμηθεί σχεδόν άλλο τόσο, παραμένοντας πάντως σε τέτοια επίπεδα που οι ειδικοί θεωρούν ότι ακόμη είναι καλή περίοδος για να τοποθετηθεί κανείς στην αγορά κρασιού. Θεωρούν μάλιστα ότι από το 2008 και το ξέσπασμα της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης έχουν αυξηθεί οι επιλογές για τους ενδιαφερόμενους επενδυτές, καθώς αρκετοί πλούσιοι συλλέκτες είναι πλέον εξαναγκασμένοι να αποχωριστούν έτοιμες και πανάκριβες συλλογές σε τιμές ευκαιρίας, γεγονός που, τουλάχιστον όσον αφορά σε συλλέκτες από την Κίνα και γενικότερα την Ασία, επαναλαμβάνεται και τώρα. Σχετικά με τις ιδανικές -σε σχέση αξίας/τιμής- επιλογές, οι ειδικοί συμφωνούν ότι οι παραδοσιακές μάρκες των κρασιών πρώτης επιλογής από την ευρύτερη περιοχή του Μπορντό στη Γαλλία είναι κλασικές.
Για πιο υψηλά βαλάντια, τα πιο περιζήτητα κρασιά αυτή την εποχή για συλλέκτες είναι τα αποκαλούμενα Premier Cru Haut Brion, Lafite Rothschild, Latour, Margaux και Mouton Rothschild, ακολουθούμενα από τις δημιουργίες των λιγότερο προβεβλημένων παραγωγών, όπως τα Mission Haut-Brion, Montrose, Cos d’Estournel και Leoville Las Cases. Ενδεικτική της διακύμανσης της τιμής αυτών των επιλογών είναι η περίπτωση της ετικέτας Mission Haut-Brion 2005. Σύμφωνα με Αμερικανούς ειδικούς της αγοράς, στις ΗΠΑ φέτος τον Ιούνιο μια κούτα των 12 μπουκαλιών αυτής της ετικέτας έχει ανατιμηθεί τουλάχιστον κατά 50% σε σχέση με τον Ιούνιο του 2014 και πλέον κοστίζει 6.800 δολάρια ή αλλιώς 568 δολάρια το μπουκάλι. Πέραν αυτών, τα τελευταία χρόνια έχει δημιουργηθεί και μια άλλη εναλλακτική για όσους θέλουν να επενδύσουν στην αγορά κρασιών: η επένδυση σε ομολογιακές εκδόσεις οινοποιείων που ποντάρουν σε συγκεκριμένες σοδειές και στη μελλοντική αποτίμηση συγκεκριμένων ποικιλιών. Για παράδειγμα, το οινοποιείο Hambledon Vineyard στο Χάμσαϊρ της Αγγλίας προσφέρει στο επενδυτικό κοινό μια ομολογιακή έκδοση πενταετούς διάρκειας ωρίμανσης με την επωνυμία English Fizz Mini Bond, στοχεύοντας στην άντληση κεφαλαίων 3,5 εκατ. λιρών για την επέκταση των εγκαταστάσεών του. Το συγκεκριμένο οινοποιείο προσφέρει σε κάθε ενδιαφερόμενο επενδυτή-ομολογιούχο (με μίνιμουμ επένδυση της τάξης των 10.000 λιρών) ετήσια απόδοση 8%.
■ Οι ειδικοί αποφαίνονται ότι «η επένδυση σε κρασιά έχει σαφώς καλύτερη γεύση από το χαρτί των μετοχών, αλλά όποιος βιάζεται να αποκομίσει κέρδη θα μείνει με την όρεξη»!