Η Ιαπωνία είχε ανέκαθεν τη φήμη ενός τεχνολογικού κολοσσού, και όχι άδικα. Ξαφνικά βρέθηκε όμως να υστερεί ψηφιακά εξαιτίας μιας σειράς παραγόντων που συνδυαστικά προκάλεσαν ένα «τέλειο μείγμα» για να μείνει πίσω από τους ανταγωνιστές της.
Η κυβέρνηση παρουσίαζε χαμηλή ψηφιακή παιδεία, η βιομηχανία της χώρας παρέμεινε επικεντρωμένη στο hardware και δεν προσαρμόστηκε έγκαιρα στη μετάβαση σε λογισμικό και υπηρεσίες, ενώ οι μηχανικοί της στράφηκαν σε ξένες εταιρείες.
Η κουλτούρα αποφυγής ρίσκου, η ιεραρχική και αργή διαδικασία λήψης αποφάσεων, καθώς και η κυριαρχία του ηλικιωμένου πληθυσμού –που έδειχνε δυσπιστία απέναντι στις νέες τεχνολογίες– περιόρισαν τη ζήτηση για ψηφιακές υπηρεσίες.
Επιπλέον, η εμμονή σε παραδοσιακές πρακτικές, όπως η χρήση φαξ και σφραγίδων hanko, και η απουσία μιας ενιαίας εθνικής στρατηγικής ψηφιοποίησης, άφησαν τη χώρα «κολλημένη» σε αναχρονιστικές υποδομές τη στιγμή που άλλες ανεπτυγμένες οικονομίες προχωρούσαν κάνοντας άλματα.
Όπως αναφέρει το CNN, για δεκαετίες, η εικόνα της Ιαπωνίας συνδύαζε τη φουτουριστική λάμψη του Τόκιο με… αναχρονιστικά εργαλεία όπως φαξ, δισκέτες και προσωπικές σφραγίδες «hanko». Αυτή η εμμονή σε ξεπερασμένες τεχνολογίες δημιούργησε μια ψηφιακή καθυστέρηση που αποδείχθηκε κρίσιμη στην πανδημία Covid-19, όταν το κράτος αδυνατούσε να ανταποκριθεί γρήγορα με τα απαρχαιωμένα ψηφιακά του συστήματα.
Η Ιαπωνία, αν και παγκόσμιος πρωταγωνιστής στις δεκαετίες ’70 και ’80 σε hardware (Sony, Nintendo, Toyota), υστέρησε δραματικά στη μετάβαση σε λογισμικό και υπηρεσίες. Παράγοντες όπως η χαμηλή ψηφιακή παιδεία της κυβέρνησης, η έλλειψη ειδικευμένων τεχνολόγων, οι ξεχωριστές στρατηγικές των υπουργείων, η κουλτούρα αποφυγής ρίσκου και ο γηράσκων πληθυσμός ενίσχυσαν τη στασιμότητα. Λόγω της κατακόρυφης πτώσης του ποσοστού γεννήσεων στην Ιαπωνία, ο πληθυσμός των ηλικιωμένων είναι πολύ μεγαλύτερος από αυτόν των νέων. Αυτή η υπερβολικά μεγάλη αναλογία ηλικιωμένων σήμαινε μεγαλύτερη δυσπιστία απέναντι στις νέες τεχνολογίες, επιφυλακτικότητα απέναντι στην ψηφιακή απάτη, προτίμηση για παραδοσιακές μεθόδους όπως το hanko και «σχετικά μικρή ζήτηση ή πίεση για ψηφιακές υπηρεσίες».
Μικρές επιχειρήσεις και πολίτες δεν έβλεπαν λόγο να εγκαταλείψουν το φαξ, ενώ οι μεγάλες εταιρείες δίσταζαν να αναβαθμίσουν κρίσιμα συστήματα. Παράλληλα, η ψηφιοποίηση απαιτούσε αλλαγές σε χιλιάδες κανονισμούς – χωρίς πολιτική πίεση για μεταρρυθμίσεις.
Η πανδημία λειτούργησε ως καταλύτης: δημιουργήθηκε το 2021 η Υπηρεσία Ψηφιακού Μετασχηματισμού, που ξεκίνησε έργα όπως η «έξυπνη» κάρτα κοινωνικής ασφάλισης, το πέρασμα σε cloud υποδομές και η κατάργηση των δισκετών το 2023. Ωστόσο, παραμένουν πολιτισμικά εμπόδια, όπως η παράδοση του hanko και η εξάρτηση από το φαξ – η κατάργηση του οποίου προκάλεσε εκατοντάδες αντιδράσεις υπουργείων.
Οι μεγαλύτερες εταιρείες και ιδρύματα, όπως τράπεζες ή νοσοκομεία, θεώρησαν ότι μια τέτοια αλλαγή θα διαταράξει υπερβολικά τις καθημερινές υπηρεσίες τους. «Όσο μεγαλύτερος είναι ο οργανισμός, τόσο πιο δύσκολη είναι η αλλαγή, ειδικά όσον αφορά το λογισμικό», δήλωσε ο Coopersmith, ο οποίος έγραψε για τη σχέση της Ιαπωνίας με το φαξ σε ένα βιβλίο του 2015 σχετικά με τη συσκευή.
Αυτό δημιούργησε επίσης ένα νομικό πρόβλημα. Κάθε νέα τεχνολογία απαιτεί νέους νόμους – για παράδειγμα, πώς τα ηλεκτρικά σκούτερ οδήγησαν σε νέους κανονισμούς οδικής κυκλοφορίας ή πώς χώρες σε όλο τον κόσμο προσπαθούν τώρα να νομοθετήσουν κατά των deepfakes και των πνευματικών δικαιωμάτων της τεχνητής νοημοσύνης μετά την έκρηξη της τεχνητής νοημοσύνης. Η ψηφιοποίηση της Ιαπωνίας θα απαιτούσε την αλλαγή χιλιάδων κανονισμών, εκτιμά ο Coopersmith – και οι νομοθέτες απλά δεν είχαν κανένα κίνητρο να το κάνουν. Σε τελική ανάλυση, η ψηφιοποίηση δεν είναι ένα βασικό ζήτημα που επηρεάζει τις ψήφους στις εκλογές.
Το συνόψισε ως εξής: «Γιατί να θέλω να γίνω μέρος του ψηφιακού κόσμου αν δεν το χρειάζομαι;»
Το 2018, ο τότε υπουργός κυβερνοασφάλειας της Ιαπωνίας προκάλεσε οργή και δυσπιστία όταν ισχυρίστηκε ότι δεν είχε χρησιμοποιήσει ποτέ υπολογιστή, καθώς οι γραμματείς του έκαναν «αυτά τα πράγματα» – πριν ανακαλέσει τις δηλώσεις του λίγες μέρες αργότερα.
Και μόνο το 2019 η τελευταία εταιρεία στην Ιαπωνία που εξακολουθούσε να λειτουργεί με βομβητές τερμάτισε τελικά τις υπηρεσίες της – δεκαετίες μετά την κατάργηση της χρήσης των προσωπικών συσκευών ανταλλαγής μηνυμάτων από τα κινητά τηλέφωνα.
Η επικράτηση της παλαιάς τεχνολογίας δημιούργησε επίσης ατελείωτη γραφειοκρατία. Για να ανοίξει κάποιος έναν τραπεζικό λογαριασμό ή να εγγραφεί για στέγαση μπορεί να χρειαστεί μια σφραγίδα hanko, μαζί με έγγραφα προσωπικών στοιχείων που πρέπει να ζητήσει αυτοπροσώπως από τον τοπικό δήμο.
Τελικά, χρειάστηκε μια παγκόσμια πανδημία για να επιβληθεί η αλλαγή. Το τεχνολογικό χάσμα της Ιαπωνίας έγινε εμφανές όταν οι εθνικές και τοπικές αρχές βρέθηκαν σε αδιέξοδο, χωρίς τα ψηφιακά εργαλεία για την απλοποίηση των διαδικασιών τους.
Μόνο τον Μάιο του 2020, μήνες μετά την παγκόσμια εξάπλωση του ιού, το υπουργείο Υγείας της Ιαπωνίας δημιούργησε μια ηλεκτρονική πύλη για τα νοσοκομεία, ώστε να αναφέρουν τα κρούσματα αντί να βασίζονται σε χειρόγραφα φαξ, τηλεφωνήματα ή μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου.
Ακόμα και τότε, τα προβλήματα συνεχίστηκαν. Μια εφαρμογή ιχνηλάτησης επαφών είχε ένα σφάλμα συστήματος που διήρκεσε μήνες και δεν ενημέρωνε τους ανθρώπους για πιθανή έκθεση, σύμφωνα με την κρατική τηλεόραση NHK. Η προσαρμογή στην εξ αποστάσεως εργασία και εκπαίδευση ήταν δύσκολη, καθώς πολλοί δεν είχαν χρησιμοποιήσει ποτέ υπηρεσίες κοινής χρήσης αρχείων ή εργαλεία βίντεο όπως το Zoom.
Σε μια απίστευτη περίπτωση το 2022, μια ιαπωνική πόλη κατά λάθος μεταβίβασε το σύνολο του ταμείου ανακούφισης Covid – περίπου 46,3 εκατομμύρια γιεν (322.000 δολάρια) – στον τραπεζικό λογαριασμό ενός μόνο ατόμου. Η σύγχυση προήλθε από το γεγονός ότι η τράπεζα έλαβε τόσο μια δισκέτα με πληροφορίες όσο και ένα έντυπο αίτησης – αλλά όταν οι αρχές συνειδητοποίησαν το λάθος τους, ο άνδρας είχε ήδη χαλάσει τα περισσότερα από τα χρήματα, σύμφωνα με το NHK.
Για όσους είναι κάτω των 35 ετών, μια δισκέτα είναι μια μαγνητική ταινία μνήμης που είναι εγκιβωτισμένη σε πλαστικό και εισάγεται φυσικά σε έναν υπολογιστή. Κάθε δισκέτα αποθηκεύει συνήθως έως 1,44 MB δεδομένων – λιγότερο από μια φωτογραφία μέσης ανάλυσης στο iPhone σας.
Η κατάσταση έγινε τόσο άσχημη που, σε κάποιο σημείο, ο Takuya Hirai – ο οποίος το 2021 διορίστηκε στη νεοσύστατη θέση του Υπουργού Ψηφιακής Μεταμόρφωσης – χαρακτήρισε τον τρόπο με τον οποίο η χώρα αντιμετώπισε την πανδημία ως «ψηφιακή ήττα».
Εταιρείες στρέφονται πλέον σε εξωτερικούς συμβούλους για ψηφιακή αναβάθμιση, καθώς η μείωση του πληθυσμού καθιστά την αύξηση παραγωγικότητας ζήτημα «επιβίωσης». Οι ειδικοί εκτιμούν ότι η Ιαπωνία μπορεί να φτάσει τα δυτικά πρότυπα σε 5–10 χρόνια, αν η κυβέρνηση διατηρήσει σταθερή στρατηγική και προχωρήσει σε ρυθμιστικές αλλαγές.
Παρά τα εμπόδια, η διάθεση για αλλαγή αυξάνεται: περισσότερες επιχειρήσεις δέχονται ανέπαφες πληρωμές και προσφέρουν online υπηρεσίες, ενώ οι νεότερες γενιές πιέζουν για ταχύτερη ψηφιοποίηση.
Διαβάστε ακόμη
Ξεπερνούν τα $100 δισ. οι παγκόσμιες δαπάνες για πυρηνικά όπλα – Ποιες χώρες πρωταγωνιστούν (λίστα)
Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο Θέμα
Σχολίασε εδώ
Για να σχολιάσεις, χρησιμοποίησε ένα ψευδώνυμο.