Η χρήση των smart card data εξελίσσεται σε κρίσιμο σύμμαχο για τον καλύτερο σχεδιασμό των δικτύων αστικών μεταφορών και την αντιμετώπιση της επιβατικής συμφόρησης στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς. Πρόκειται για ένα ζήτημα που επιτείνεται διεθνώς, καθώς η ραγδαία αστικοποίηση και η συνεχώς αυξανόμενη τουριστική κίνηση οδηγούν τα μέσα σε υπερφόρτωση, δημιουργώντας καθημερινές δυσκολίες στους χρήστες. Με βάση τις προβλέψεις, έως το 2050 επτά στους δέκα ανθρώπους θα ζουν σε πόλεις, γεγονός που καθιστά την ανάγκη αποτελεσματικότερης διαχείρισης του μεταφορικού συστήματος ακόμη πιο επιτακτική.

Οι συνέπειες της συμφόρησης είναι γνώριμες σε όσους μετακινούνται καθημερινά: καθυστερήσεις, έλλειψη καθισμάτων, αίσθημα ανασφάλειας μέσα σε πυκνό πλήθος, ακόμη και μείωση της ποιότητας ζωής. Επιπλέον, η εμπειρία αυτή επηρεάζει άμεσα την επιλογή τρόπου μετακίνησης, ενθαρρύνοντας πολλούς να στραφούν στο Ι.Χ., κάτι που επιβαρύνει περαιτέρω την κυκλοφορία και το περιβάλλον.

Η κατανόηση αυτής της πραγματικότητας απαιτεί ανάλυση σε πολλά επίπεδα: από την ατομική συμπεριφορά μέχρι τις κρατικές πολιτικές και την ικανότητα των υφιστάμενων υποδομών να ανταποκριθούν στη ζήτηση. Η παραδοσιακή μεθοδολογία βασιζόταν κυρίως σε ερωτηματολόγια, όμως από τα μέσα της δεκαετίας του ’90 η είσοδος των «έξυπνων καρτών» έχει αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο μετριέται η ζήτηση στα ΜΜΜ. Κάθε επικύρωση εισιτηρίου καταγράφει τη διαδρομή, τον χρόνο και τον τύπο του εισιτηρίου, προσφέροντας μια αξιόπιστη και χαμηλού κόστους πηγή δεδομένων.

Τα δεδομένα αυτά είναι διαθέσιμα στα περισσότερα συστήματα μεταφορών, συμπεριλαμβανομένης της Αθήνας και, σε ορισμένο βαθμό, της Θεσσαλονίκης με την έναρξη λειτουργίας του μετρό. Ο συνδυασμός των στοιχείων ζήτησης με χαρακτηριστικά προσφοράς –όπως ο αριθμός διαθέσιμων θέσεων– επιτρέπει τον υπολογισμό της πυκνότητας επιβατών σε διαφορετικές ώρες και σημεία του δικτύου.

Γιατί είναι τόσο σημαντική η ανάλυση συγκεκριμένων επιβατικών ομάδων;

Επειδή επιτρέπει την κατανόηση των διαφορετικών προτύπων μετακίνησης και τη διαμόρφωση πολιτικών χαμηλότερου κόστους που βελτιώνουν τη λειτουργία των συγκοινωνιών. Μέχρι σήμερα, η συνηθέστερη απάντηση στη συμφόρηση ήταν η επέκταση των υποδομών. Ωστόσο, έργα όπως το μετρό ή ο προαστιακός απαιτούν χρόνια μελέτης, δισεκατομμύρια ευρώ και δεν μπορούν να επεκτείνονται επ’ άπειρον μέσα σε περιορισμένο χώρο.

Αντιθέτως, η διαχείριση της ζήτησης στοχεύει σε συγκεκριμένες παρεμβάσεις, προσαρμοσμένες στις ανάγκες συγκεκριμένων ομάδων.

Μαθητές

Οι μαθητές αποτελούν μια ιδιαίτερη κατηγορία χρηστών. Οι μετακινήσεις τους είναι καθημερινές, αφορούν σταθερές διαδρομές και επηρεάζουν συχνά και τις μετακινήσεις των γονιών τους. Στην Αττική και την Κεντρική Μακεδονία φοιτούν συνολικά περίπου 390.000 μαθητές, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για το 2022-2023. Η ανάλυση των διαδρομών τους μέσω smart card data μπορεί να καθοδηγήσει πολιτικές όπως:

  • Αναθεώρηση και επανασχεδιασμός σχολικών γραμμών σε περιοχές με υψηλή συμφόρηση.
  • Λειτουργία υπηρεσιών «on demand» μεταφορών σε αραιοκατοικημένες περιοχές.
  • Παροχή κινήτρων για την προώθηση της χρήσης ΜΜΜ από μαθητές σε γειτονιές όπου η ζήτηση είναι χαμηλή, με παράλληλη βελτίωση της ασφάλειας των διαδρομών.

Επισκέπτες και τουρίστες

Αντιθέτως, οι τουρίστες αποτελούν μια ομάδα με έντονες εποχικές διακυμάνσεις και συμπεριφορές που επηρεάζονται από εξωγενείς παράγοντες, όπως υγειονομικές κρίσεις ή φυσικά φαινόμενα. Σε πολλές ελληνικές περιφέρειες, ιδίως στα νησιά και στην Κεντρική Μακεδονία, η τουριστική κίνηση κορυφώνεται σε δύο μήνες του έτους, φτάνοντας έως και το 50% των συνολικών διανυκτερεύσεων. Αυτό δημιουργεί έντονες πιέσεις στο σύστημα μεταφορών κατά την τουριστική περίοδο.

Η ανάλυση των μετακινήσεων αυτών μπορεί να οδηγήσει σε λύσεις όπως:

  • Εισιτήρια ειδικά σχεδιασμένα για τουρίστες, τα οποία συνδυάζουν μετακίνηση και πρόσβαση σε αξιοθέατα.
  • Εφαρμογές «κινητικότητας ως υπηρεσία» που διευκολύνουν τη μετάβαση σε σημεία χωρίς εύκολη πρόσβαση με ΜΜΜ.
  • Προώθηση λιγότερο δημοφιλών αξιοθέατων για την αποσυμφόρηση του κέντρου.

Προς ένα πιο δίκαιο και αποτελεσματικό σύστημα μεταφορών

Τα δεδομένα των έξυπνων καρτών δεν είναι απλώς μια τεχνική καινοτομία. Είναι ένα εργαλείο που μπορεί να συμβάλει σε πολιτικές μετακινήσεων πιο βιώσιμες, οικονομικά αποδοτικές και κοινωνικά δίκαιες. Η αξιοποίησή τους επιτρέπει τη μετάβαση από τις γενικές λύσεις στις στοχευμένες παρεμβάσεις, λαμβάνοντας υπόψη τις πραγματικές συνήθειες και ανάγκες των πολιτών.

Η πρόκληση πλέον δεν είναι η συλλογή δεδομένων, αλλά η θέληση και η ικανότητα των πόλεων να τα αξιοποιήσουν με τρόπο που θα κάνει τη μετακίνηση καλύτερη για όλους.

Διαβάστε ακόμη

El Petrol: Στην Coral πέρασαν οι εγκαταστάσεις της στο Πέραμα (pics)

«Μπαράζ» νέων επενδύσεων από τους ελληνικούς ομίλους πληροφορικής (pics)

Moody’s: Η Ελλάδα ανάμεσα στις λίγες χώρες που μειώνουν το χρέος το 2026 (διαγράμματα)

Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο Θέμα