Θα συνεχίσουν οι τράπεζες να αποτελούν την αιχμή του δόρατος για τις αγορές; Σε μεγάλο βαθμό αυτό εξαρτάται από τις εργασίες των πιστωτικών ιδρυμάτων για τις οποίες οι αρθρογράφοι της ECB στο blog της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, «ψυχαναιμιζονται» μαύρα σύννεφα και αυτό διότι θεωρούν πως οι παρατεταμένες περίοδοι αβεβαιότητας αποτρέπουν τις επιχειρήσεις από το δανεισμό.

Και εάν κάτι τέτοιο συμβαίνει, οι ελληνικές τράπεζες που για φέτος προγραμματίζουν διψήφιο ρυθμός πιστωτικής επέκτασης και του χρόνου αντίστοιχα μεγέθη πως άραγε θα μπορέσουν να ανταποκριθούν.

Υπό τον τίτλο περισσότερη αβεβαιότητα, λιγότερη χρηματοδότηση: πώς η πολιτική των ΗΠΑ επηρεάζει τη χρηματοδότηση επιχειρήσεων στην Ευρώπη οι αθρογράφοι Anastasia Allayioti, Giada Bozzelli, Paola Di Casola, Caterina Mendicino, Ana Skoblar και Sofia Velasco σκιαγραφούν το επικείμενο πρόβλημα.

Οι αντοχές των τραπεζών – Η εικόνα στην Ελλάδα

Οι τράπεζες σε όλο αυτό το διάστημα παραμένουν οι αγαπημένες επενδύσεις των διεθνών «παιχτών»:

-Yψηλά μερίσματα

-Μεγάλα έσοδα από τόκους παρά την πτώση των επιτοκίων

– Αυξημένη πιστωτική επέκταση κυρίως στις επιχειρήσεις

Στο ελληνικό χρηματιστήριο σε διάστημα έτους οι τράπεζες καταγράφουν άνοδο 91,7%.

Ιδιαίτερα σε ότι αφορά τις ελληνικές τράπεζες τα μεγέθη δίνουν ισχυρή προοπτική καθώς μέσα στο 2025 πρέπει να απορροφηθούν οι περισσότεροι πόροι του RRF ενώ έχει αρχίσει να κινείται και η λιανική τραπεζική.

Η επιχειρηματική πίστη πάντως σύμφωνα με όσα αναφέρονται στο blog της ECB θα κινηθεί με επιφυλάξεις εφόσον η ανησυχία συνεχιστεί.

Και οι μετρήσεις δίνουν δύο περίπου χρόνια για τον αντίχτυπο επομένως στο τέλος του 2026 και στις αρχές του 2027 είναι πιθανόν να δούμε το πρώτο φρένο.

Εκείνο που μπορεί να αναχαιτίσει την επίδραση στις ελληνικές τράπεζες είναι η μικρή έκθεση των ελληνικών επιχειρήσεων στις πολιτικές των ΗΠΑ δηλαδή στους δασμούς. Ως γνωστόν όμως υπάρχει έμμεση επίδραση καθώς ο πληθωρισμός από τέτοιες πολιτικές πλήττει τη βαριά βιομηχανία της χώρας μας που είναι ο τουρισμός.

Πως λοιπόν εν τέλει οι ελληνικές τράπεζες θα καταφέρουν να επιτύχουν τα μεγέθη τα οποία υπόσχονται σε ότι αφορά το δανεισμό των επιχειρήσεων; Kι αν τελικώς αυτός επιτευχθεί πόσο βέβαιο είναι πως δεν θα υπάρξει μια αύξηση των κόκκινων δανείων; Aυτός φαίνεται πως είναι και ο βασικός λόγος που οι τράπεζες στρέφονται κυρίως στη δανειοδότηση μεγαλύτερων επιχειρήσεων.
Καταγραφή ανησυχιών

Όπως αναφέρουν οι αρθρογράφοι, η αβεβαιότητα είναι μια βασική δύναμη που διαμορφώνει τις οικονομικές συνθήκες. Η αυξημένη αβεβαιότητα σχετικά με την οικονομική πολιτική στις Ηνωμένες Πολιτείες επηρεάζει σημαντικά τη χορήγηση δανείων σε επιχειρήσεις στην ευρωζώνη. Αυτό επηρεάζει τις επενδύσεις και μειώνει την αποτελεσματικότητα της νομισματικής πολιτικής.

Περίοδοι αυξημένης αβεβαιότητας οικονομικής πολιτικής ασκούν σημαντική πίεση στα οικονομικά αποτελέσματα. Μειώνουν την εμπιστοσύνη των επιχειρήσεων, καθυστερούν τις επενδυτικές αποφάσεις και περιορίζουν τις πιστωτικές συνθήκες. Όταν οι επιχειρήσεις δεν μπορούν να είναι βέβαιες πώς ή πότε θα εφαρμοστούν ή θα αλλάξουν κανονισμοί, δασμοί ή άλλες οικονομικές πολιτικές, τείνουν να υιοθετούν στάση «αναμονής». Ενώ περιμένουν μεγαλύτερη σαφήνεια, οι επιχειρήσεις αντιδρούν στην αυξημένη αβεβαιότητα για την οικονομική πολιτική αναβάλλοντας επενδυτικές αποφάσεις, ενώ οι τράπεζες περιορίζουν την προσφορά δανείων για να διαχειριστούν πιθανούς κινδύνους.

Αύξηση της αβεβαιότητας

Ο Δείκτης Αβεβαιότητας Οικονομικής Πολιτικής (Economic Policy Uncertainty Index – EPU), που μετρά τη συχνότητα χρήσης όρων σχετικών με την πολιτική σε μεγάλες εφημερίδες, έχει φτάσει σε ιστορικά υψηλά τα τελευταία χρόνια. Εκδηλώσεις όπως το Brexit, η πανδημία COVID-19 και ο πόλεμος στην Ουκρανία έχουν συμβάλει σε αυτές τις αυξήσεις της αβεβαιότητας.

Πιο πρόσφατα γεγονότα προσθέτουν περαιτέρω αστάθεια. Ο γεωπολιτικός κίνδυνος και οι αβεβαιότητες γύρω από την εμπορική πολιτική των ΗΠΑ έχουν οδηγήσει σε κορυφαία επίπεδα αβεβαιότητας οικονομικής πολιτικής (EPU), τόσο στις Ηνωμένες Πολιτείες όσο και στην ευρωζώνη. Την ίδια στιγμή, η μεταβλητότητα των χρηματοπιστωτικών αγορών παραμένει χαμηλή.

Ιστορικά, οι περίοδοι υψηλής αβεβαιότητας οικονομικής πολιτικής συνέπιπταν με πιο ευμετάβλητες χρηματοπιστωτικές αγορές. Ωστόσο, πρόσφατα δεδομένα δείχνουν μια απόκλιση: η αβεβαιότητα οικονομικής πολιτικής αυξάνεται ενώ η μεταβλητότητα της αγοράς παραμένει υποτονική. Αυτό μας οδήγησε να εξετάσουμε αν η αβεβαιότητα πολιτικής από μόνη της, χωρίς αναταραχή στις χρηματοπιστωτικές αγορές, διαταράσσει τη χορήγηση δανείων και τις επενδύσεις.

Η αβεβαιότητα πολιτικής επηρεάζει τη χορήγηση δανείων

Η ανάλυσή δείχνει ότι η αβεβαιότητα οικονομικής πολιτικής, είτε προέρχεται από την Ευρώπη είτε από τις ΗΠΑ, μπορεί να επηρεάσει σημαντικά τη χρηματοδότηση επιχειρήσεων στην ευρωζώνη. Οι αιχμές αβεβαιότητας που προέρχονται από νομισματικές, δημοσιονομικές, χρηματοπιστωτικές ή εμπορικές πολιτικές στις ΗΠΑ μεταφέρονται στην ευρωζώνη μέσω χρηματοπιστωτικών και εμπορικών δεσμών.

Ο αντίκτυπος της αβεβαιότητας είναι ακόμη πιο σοβαρός κατά τις περιόδους υψηλής μεταβλητότητας των χρηματοπιστωτικών αγορών. Όταν αυξάνεται η μεταβλητότητα, οι επενδυτές απαιτούν υψηλότερη αποζημίωση για τον κίνδυνο – γνωστή ως «πριμ κινδύνου μεταβλητότητας» – ενισχύοντας περαιτέρω τον αρνητικό αντίκτυπο της αβεβαιότητας πολιτικής.

Οι εκτιμήσεις μας δείχνουν ότι αυτή η ενισχυτική επίδραση προσθέτει σημαντικά στη μείωση της χορήγησης δανείων, κατά περίπου 0,3 ποσοστιαίες μονάδες. Μαζί, αυτά τα αποτελέσματα ενισχύουν το εύρημα ότι η αβεβαιότητα πολιτικής – ιδιαίτερα όταν συνοδεύεται από χρηματοοικονομική πίεση – μπορεί να εμποδίσει τη ροή πιστώσεων και να επιβραδύνει τη δραστηριότητα της οικονομίας ακριβώς τη στιγμή που χρειάζεται περισσότερο το μέτρο τόνωσης.

Αβεβαιότητα και προσφορά πιστώσεων από τις τράπεζες

Πρόσφατες εμπειρικές μελέτες δείχνουν ότι η αβεβαιότητα οικονομικής πολιτικής δεν περνά απαρατήρητη από τις τράπεζες, αλλά επηρεάζει άμεσα τη συμπεριφορά τους στη χορήγηση δανείων. Η μελέτη μας επιβεβαιώνει αυτά τα αποτελέσματα: συγκεκριμένα, διαπιστώνεται ότι όταν αυξάνεται η αβεβαιότητα για την οικονομική πολιτική των ΗΠΑ, οι τράπεζες της ευρωζώνης τείνουν να σφίγγουν τις πιστωτικές συνθήκες.

Η ανάλυση βασίζεται σε λεπτομερή δεδομένα δανείων από τη βάση Anacredit. Τα δεδομένα σε επίπεδο δανείου επιβεβαιώνουν ότι η αβεβαιότητα δεν αποτελεί μόνο πρόβλημα για τις επιχειρήσεις. Διαμορφώνει άμεσα τον τρόπο που οι τράπεζες χορηγούν δάνεια, κάτι που συμφωνεί με στοιχεία ερευνών τόσο στην ευρωζώνη όσο και στις ΗΠΑ, που δείχνουν επιδείνωση της αντίληψης κινδύνου και μείωση της ανοχής κινδύνου από τις τράπεζες.

Χρησιμοποιώντας λεπτομερή δεδομένα για νέα τραπεζικά δάνεια προς επιχειρήσεις, διαπιστώνεται ότι υψηλότερη αβεβαιότητα των ΗΠΑ οδηγεί τις τράπεζες της ευρωζώνης να μειώσουν την προσφορά πιστώσεων, ακόμη και όταν ληφθεί υπόψη η ζήτηση των επιχειρήσεων και οι υπάρχουσες σχέσεις δανεισμού.

Η επίδραση είναι ιδιαίτερα έντονη για τράπεζες που είναι περισσότερο εκτεθειμένες στο δολάριο ΗΠΑ. Αυτές οι τράπεζες μειώνουν την προσφορά δανείων προς επιχειρήσεις της ευρωζώνης περισσότερο από τις λιγότερο εκτεθειμένες τράπεζες. Τράπεζες που είναι περισσότερο εκτεθειμένες στην αβεβαιότητα για την οικονομική πολιτική των ΗΠΑ αυξάνουν επίσης τα επιτόκια στα νέα δάνεια και μειώνουν τη διάρκεια τους. Αυτές οι επιδράσεις είναι πιο έντονες για επιχειρήσεις που εμπορεύονται περισσότερο με τις ΗΠΑ.

Συνέπειες για τη νομισματική πολιτική

Γιατί έχει σημασία αυτό για τις κεντρικές τράπεζες; Η αυξημένη αβεβαιότητα οικονομικής πολιτικής, που προκύπτει, για παράδειγμα, από ξαφνικές αλλαγές στην εμπορική ή δημοσιονομική πολιτική των ΗΠΑ, αποδυναμώνει το κανάλι μετάδοσης τις νομισματικής πολιτικής.

Κατά τις περιόδους αυξημένης αβεβαιότητας οικονομικής πολιτικής, η αποτελεσματικότητα των μειώσεων επιτοκίων για την τόνωση τις οικονομίας μειώνεται σημαντικά. Για τις επενδύσεις, η επίδραση μιας μείωσης 100 μονάδων βάσης στο βραχυπρόθεσμο επιτόκιο είναι περίπου 20% χαμηλότερη. Αυτή η επίδραση είναι ιδιαίτερα έντονη μεταξύ των επιχειρήσεων με έντονες επενδύσεις. Συνεπώς, σε περιόδους υψηλής αβεβαιότητας, οι κεντρικές τράπεζες μπορεί να χρειαστεί να δράσουν πιο αποφασιστικά για να επιτύχουν το ίδιο επιδιωκόμενο αποτέλεσμα που θα είχαν υπό συνθήκες χαμηλής αβεβαιότητας.

Προοπτικές

Η αβεβαιότητα οικονομικής πολιτικής μπορεί να επηρεάσει σημαντικά τη δυναμική της πιστωτικής χορήγησης, τις επενδύσεις των επιχειρήσεων και την αποτελεσματικότητα της νομισματικής πολιτικής στην ευρωζώνη. Όταν αυξάνεται η αβεβαιότητα, οι επιχειρήσεις τείνουν να καθυστερούν ή να μειώνουν τις επενδύσεις τους.

Αυτό το φαινόμενο είναι ιδιαίτερα εμφανές μεταξύ των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται σε τομείς περισσότερο εκτεθειμένους στις ΗΠΑ. Ταυτόχρονα, οι τράπεζες – ιδιαίτερα αυτές με υψηλή έκθεση στις ΗΠΑ, περιορισμένη ρευστότητα ή υψηλά επίπεδα μη εξυπηρετούμενων δανείων – σφίγγουν τις πιστωτικές συνθήκες. Αυτό μειώνει τη χορήγηση δανείων.

Ως αποτέλεσμα, η αβεβαιότητα πολιτικής, ακόμη και όταν προέρχεται από τις ΗΠΑ, μπορεί να αποδυναμώσει την αποτελεσματικότητα της νομισματικής πολιτικής στην ευρωζώνη.

Διαβάστε ακόμη

Εφορία: Το 0,25% των οφειλετών κρατά στα χέρια του το 76% του χρέους

Ο Τραμπ προειδοποιεί για κύμα απολύσεων και περικοπών εάν συνεχιστεί το shutdown

Ασταμάτητο ράλι: Ο χρυσός ξεπέρασε σε αποδόσεις ακόμη και το bitcoin (γράφημα)

Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο Θέμα