Καθώς η Ευρώπη αλλάζει γεωπολιτικό προσανατολισμό και μετακινεί τεράστιους χρηματοδοτικούς πόρους προς την εθνική άμυνα, το τραπεζικό σύστημα -ευρωπαϊκό και ελληνικό- βρίσκεται μπροστά σε μια ιστορική συγκυρία. Η εποχή όπου η πιστωτική επέκταση στηριζόταν σχεδόν αποκλειστικά στο Ταμείο Ανάκαμψης (RRF) φτάνει στο τέλος της. Και μαζί της δημιουργείται το μεγάλο ερώτημα: πώς θα συνεχίσουν οι τράπεζες να στηρίζουν τη χρηματοδότηση της οικονομίας και να διατηρούν τα αναγκαία έσοδα όταν ο κύκλος του RRF ολοκληρωθεί;

Η απάντηση έχει ήδη διατυπωθεί στις Βρυξέλλες, στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες και όλο και πιο ανοιχτά στα διοικητικά συμβούλια των τραπεζών: η αμυντική χρηματοδότηση θα αποτελέσει τον νέο ευρωπαϊκό υπερμοχλό ανάπτυξης.

Το RRF κλείνει τον κύκλο του

Η Ελλάδα έχει ήδη αποδείξει ότι μπορεί να αξιοποιήσει τα ευρωπαϊκά εργαλεία αποτελεσματικά. Μετά την προκαταρκτική έγκριση για το έκτο αίτημα πληρωμής ύψους 2,1 δισ. ευρώ, η χώρα έχει λάβει συνολικά 23,4 δισ. ευρώ, δηλαδή το 65% του συνολικού πακέτου των 36 δισ. ευρώ. Εχει ολοκληρώσει το 48% των οροσήμων, γεγονός που την κατατάσσει ανάμεσα στις οκτώ πιο επιτυχημένες χώρες στην Ε.Ε. σε όρους υλοποίησης.

Στο σκέλος των δανείων, η πρόοδος είναι εντυπωσιακή: έχουν υπογραφεί 532 συμβάσεις, χρηματοδοτώντας έργα ύψους 17,6 δισ. ευρώ, εκ των οποίων:

■ 7,7 δισ. δάνεια RRF
■ 5,8 δισ. τραπεζικά δάνεια
■ 4,1 δισ. ιδιωτική συμμετοχή

Τα δάνεια RRF αντιπροσωπεύουν το 10% των νέων τραπεζικών δανείων δύο ετών – ένα ποσοστό σχεδόν ιστορικά πρωτοφανές. Παράλληλα, συνολικά 11,4 δισ. ευρώ έχουν ήδη εκταμιευτεί.

Οι τράπεζες γνωρίζουν ότι έως το 2026 θα έχει απορροφηθεί περίπου το 75% των διαθέσιμων πόρων και το RRF δεν αναμένεται να έχει άλλη συνέχεια. Αρα, όλο και πιο πιεστικά αναδύεται το ερώτημα: ποιος θα είναι ο επόμενος μηχανισμός που θα κρατήσει ζωντανή την πιστωτική επέκταση και μαζί τα έσοδα των τραπεζών και την ανάπτυξη της χώρας;

Αμυνα: ο νέος χρηματοδοτικός γίγαντας

Η γεωπολιτική κρίση, η ανάγκη στρατηγικής αυτονομίας και η ανεπάρκεια της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας έφεραν την Ε.Ε. σε μια ιστορική στροφή. Η άμυνα, για πρώτη φορά, μετατρέπεται σε οικονομικό εργαλείο, αναπτυξιακό μοχλό και μηχανισμό πανευρωπαϊκής χρηματοδότησης.

Στο νέο αυτό πλαίσιο έχουν ενεργοποιηθεί ή δημιουργούνται:

1. Το ReArm Europe Readiness 2030 που προβλέπει έως 800 δισ. ευρώ πρόσθετων αμυντικών δαπανών εντός της επόμενης πενταετίας. Μιλάμε για έναν χρηματοδοτικό ορίζοντα σχεδόν διπλάσιο του RRF.

2. Το SAFE: ένα σημαντικό νέο εργαλείο ύψους 150 δισ. ευρώ. Το Συμβούλιο ενέκρινε τον Μάιο του 2025 το SAFE, έναν μηχανισμό δανεισμού με εγγυήσεις του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού.
Καλύπτει 150 δισ. ευρώ μακροπρόθεσμων δανείων για κοινές προμήθειες αμυντικών συστημάτων, επενδύσεις σε κρίσιμες υποδομές, πανευρωπαϊκά εξοπλιστικά προγράμματα και απαιτεί συμμετοχή τουλάχιστον δύο κρατών, διασφαλίζοντας μεγάλο όγκο κοινοπρακτικών δανείων.

3. Το European Defence Fund (EDF), με συνολικό ύψος 8,8 δισ. ευρώ για την περίοδο 2021-2027, αποτελεί το βασικό εργαλείο R&D για την ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία.

4. Το EDIP, που αποτελεί ένα νέο πρόγραμμα επιχορηγήσεων, ύψους 1,5 δισ. ευρώ, μόνο για την περίοδο 2025-2027.

5. Τη δημοσιονομική χαλάρωση για την άμυνα. Η Ε.Ε. έχει ήδη ανακοινώσει ενεργοποίηση ειδικής escape clause στο Σύμφωνο Σταθερότητας, επιτρέποντας αυξημένες στρατιωτικές δαπάνες χωρίς υπέρβαση δημοσιονομικών ορίων.

Γιατί οι τράπεζες στρέφονται στρατηγικά στην άμυνα

Οι τράπεζες γνωρίζουν ότι το RRF ολοκληρώνει τον κύκλο του, η πιστωτική επέκταση πρέπει να συνεχιστεί, οι αποδόσεις πρέπει να διατηρηθούν και η Ε.Ε. ανοίγει μια τεράστια νέα αγορά 800 δισ. ευρώ. Η άμυνα χαρακτηρίζεται εντός τραπεζικών κύκλων ως το νέο «RRF plus».

Πώς θα συμμετάσχουν οι ελληνικές τράπεζες;

Οι τράπεζες θα βοηθήσουν τη μόχλευση των αμυντικών κεφαλαίων της Ευρώπης με τρεις τρόπους:

■ Με άμεση χρηματοδότηση ελληνικών εταιρειών άμυνας, ναυτιλίας και τεχνολογίας.
■ Με συμμετοχή σε μεγάλες ευρωπαϊκές κοινοπρακτικές χρηματοδοτήσεις όπου η Ελλάδα έχει συμφέροντα.
■ Με μόχλευση των πόρων των προγραμμάτων SAFE, EDF και EDIP με ομοειδή σχήματα, όπως συνέβη στο RRF.

Για τις τράπεζες αυτό σημαίνει:
■ Διασφάλιση νέου κύκλου εσόδων.
■ Είσοδο σε μια αγορά με εγγυημένη ευρωπαϊκή ροή πόρων.
■ Ενίσχυση των ελληνικών επιχειρήσεων σε στρατηγικούς κλάδους.

Η μεγάλη ελληνική ευκαιρία

Η αμυντική στροφή της Ε.Ε. ευνοεί ξεκάθαρα την Ελλάδα. Δύο κλάδοι ξεχωρίζουν:

1. Η ναυτιλία και ο ναυτιλιακός εξοπλισμός

Με 111.000 πελάτες παγκοσμίως -οι μισοί ευρωπαϊκών συμφερόντων- ο κλάδος εισέρχεται στο επίκεντρο της ευρωπαϊκής αμυντικής στρατηγικής.
Η ανάγκη για ευρωπαϊκά πλοία, νέα ναυπηγεία, τεχνολογία εξοπλισμού, εκπαίδευση προσωπικού, πράσινη και στρατιωτική μετάβαση δημιουργεί ζήτηση για χρηματοδότηση.
Ελληνικές εταιρείες, όπως οι κατασκευαστές εξοπλισμού μέσω της HEMEXPO, βρίσκονται ήδη σε τροχιά ανάπτυξης.

2. Η προηγμένη τεχνολογία

Οι τράπεζες θα είναι οι πρώτες που θα χρηματοδοτήσουν την άνοδο αυτής της ελληνικής αμυντικής τεχνολογικής βάσης.

Κοινοπρακτικά δάνεια: ο νέος ευρωπαϊκός χώρος δράσης των ελληνικών τραπεζών.

Τα μεγάλα ευρωπαϊκά προγράμματα άμυνας που απαιτούν συμμετοχή δύο ή περισσότερων κρατών θα χρηματοδοτούνται κυρίως με κοινοπρακτικά σχήματα.
Εκεί οι ελληνικές τράπεζες θα συμμετάσχουν είτε ως απευθείας δανειστές, είτε ως μέλη ευρωπαϊκών κοινοπρακτικών σχημάτων, είτε ως χρηματοδότες έργων όπου η Ελλάδα έχει ζωτικά συμφέροντα (ναυτιλία, υποδομές, τεχνολογία, στρατιωτικά συστήματα). Αυτό θα είναι ο νέος αναπτυξιακός τους χώρος μετά το RRF.

Η άμυνα είναι το νέο εργαλείο ανάπτυξης και οι τράπεζες θα το αξιοποιήσουν.

Με το RRF να ολοκληρώνεται, οι τράπεζες δεν μπορούν να επιτρέψουν στα χαρτοφυλάκιά τους να συρρικνωθούν. Αντίθετα, θα στραφούν στους νέους αμυντικούς πόρους της Ευρώπης.

Η χρηματοδότηση της ευρωπαϊκής άμυνας:

■ Θα κρατήσει ζωντανή την πιστωτική επέκταση.
■ Θα φέρει έσοδα στο τραπεζικό σύστημα.
■ Θα στηρίξει τη ναυτιλία και τις τεχνολογικές εταιρείες.
■ Θα ανοίξει τον δρόμο για μεγάλα κοινοπρακτικά σχήματα.
■ Θα ενισχύσει τη στρατηγική θέση της Ελλάδας στην Ευρώπη.

Οι ελληνικές τράπεζες βρίσκονται μπροστά σε έναν νέο κύκλο ανάπτυξης – και αυτή τη φορά ο κινητήριος μοχλός θα είναι η ευρωπαϊκή άμυνα και η βιομηχανία που τη στηρίζει.

Διαβάστε ακόμη

Ρύθμιση χρεών με ψηφιακό εξωδικαστικό μηχανισμό – Τα οφέλη

Καστέλλι: Ενα αεροδρόμιο από το… μέλλον που απογειώνει τον τουρισμό (pics)

Η μάχη των Βρυξελλών: Ελληνικό «όχι» στους ευρω-φόρους στην ενέργεια

Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο Θέμα