Η διαχείριση δύο κρίσεων ταυτόχρονα είναι μια δύσκολη εξίσωση. Ακόμη περισσότερο όταν δεν υπάρχει χρονικός ορίζοντας εξόδου ούτε από τις απειλές και τις προκλήσεις Ερντογάν ούτε από την πανδημία, το δεύτερο κύμα της οποίας είναι κιόλας εδώ, πιο εκτεταμένο και απειλητικό. Η αντιμετώπιση και των δύο είναι πριν απ’ όλα ευθύνη των πολιτικών, της κυβέρνησης για να ακριβολογούμε, αλλά η στάση της κοινωνίας έχει βαρύνουσα σημασία – και αυτή είναι τελικά που μπορεί να διευκολύνει ή και να επιβάλει λύσεις.
Αν κρίνουμε από τις αντιδράσεις και τα σχόλια στα social media σχετικά με τα δύο σοβαρά θέματα που έχουμε μπροστά μας αυτό τον Αύγουστο, μπορούμε να διακρίνουμε δύο κατηγορίες συμπολιτών μας: τους χαλαρούς και τους αγχωμένους (ελπίζω μόνο στο τέλος να μη διολισθήσουμε όλοι στην κατάθλιψη λόγω των εξελίξεων).
Οσο για το «Oruc Reis», υπάρχουν πολλοί που από την πρώτη στιγμή ζήτησαν «να πατήσουμε το κουμπί». Επιπόλαιη κίνηση που θα μας έβαζε πιο βαθιά στην κρίση με απρόβλεπτες εξελίξεις και, πάντως, όχι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος υπεράσπισης των εθνικών μας συμφερόντων. Κατά τη γνώμη μου, το γνωστό αλλά σκοπίμως (και ορθώς) αποσιωπηθέν από την Αθήνα επεισόδιο με τη φρεγάτα «Λήμνος» και την τουρκική «Kemal Reis» έχει μεγαλύτερη αξία από έναν πύραυλο ή μια τορπίλη.
Μέχρι τώρα οι χειρισμοί της κυβέρνησης Μητσοτάκη θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν άψογοι. Ο Ερντογάν μετράει τρεις αποτυχίες στις προσπάθειες που επιχείρησε απέναντι στην Ελλάδα: Εβρος, μεταναστευτικές ροές (θαυμάσια δουλειά που επίσης δεν προσφέρεται για πανηγυρισμούς) και η ακύρωση του τουρκολιβυκού συμφώνου με την υπογραφείσα συμφωνία Αθήνας – Καΐρου. Ηταν λογικό για τους δικούς του εσωτερικούς λόγους να καταφύγει σε μια έξοδο με το «Oruc Reis» και το σύνολο του τουρκικού στόλου. Η κίνηση αυτή αποτελεί μεν αμφισβήτηση των δικαιωμάτων μας επί της υφαλοκρηπίδας, αλλά δεν δημιουργεί νέο καθεστώς.
Υπενθυμίζω ότι από το 1974 η Τουρκία παραβιάζει καθημερινά τον εναέριο χώρο μας στο Αιγαίο και κάθε φορά, 46 χρόνια τώρα, τα ελληνικά μαχητικά είναι εκεί για αναγνωρίσεις – αναχαιτίσεις. Δεν απεμπολήσαμε τίποτα, δεν κέρδισαν το παραμικρό. Το ίδιο συνέβη και τώρα με όρους πολεμικών πλοίων αντί μαχητικών αεροσκαφών.
Υπενθυμίζω επίσης την εθνική μας θέση, ότι από το 1974 αναγνωρίζουμε ως μοναδική διαφορά μας με την Τουρκία το θέμα της υφαλοκρηπίδας. Στην περιοχή της παράνομης τουρκικής NAVTEX εμείς θεωρούμε, με βάση το Διεθνές Δίκαιο, ότι η υφαλοκρηπίδα είναι δική μας. Σωστό, αλλά καθορισμένη επισήμως και νομικώς δεν είναι. Αυτό σημαίνει ότι ορθώς ο μισός στόλος είναι εκεί και κάνει τη δουλειά του, αλλά νομικά και πολιτικά είναι δύσκολο να «νομιμοποιήσεις» διεθνώς μια πυραυλική επίθεση και τη βύθιση ενός σκάφους, χώρια που είναι εύκολο να μπεις σε ένα θερμό επεισόδιο αλλά δύσκολο να βγεις από αυτό.
Η συμμαχία με τη Γαλλία, το Ισραήλ, την Αίγυπτο, η θετική τοποθέτηση των ΗΠΑ και η πιθανή νέα πρωτοβουλία της Μέρκελ έχουν καλύτερα και πιο ασφαλή αποτελέσματα. Ολα αυτά δεν σημαίνουν ότι κερδίσαμε τον «πόλεμο» με τον Ερντογάν, αλλά ότι κάναμε ό,τι καλύτερο γινόταν και ο δρόμος είναι μακρύς μπροστά μας.
Για τον «πόλεμο» που δεν είμαι καθόλου βέβαιος ότι πάμε καλά είναι αυτός με τον κορωνοϊό. Ο αριθμός των κρουσμάτων είναι πολύ μεγάλος για τα δεδομένα της εποχής. Τα σημερινά κρούσματα θα είναι αύριο κρεβάτια στο νοσοκομεία ή, ακόμη χειρότερα, σε Μονάδες Εντατικής Θεραπείας. Με αυτούς τους ρυθμούς και σίγουρα όταν ο ιός μεταδοθεί σε μεγαλύτερες ηλικίες, τα προβλήματα περίθαλψης θα ενταθούν. Διεθνώς παρατηρούμε ανάλογη εικόνα. Η πανδημία επιστρέφει θανατηφόρα παντού με την ίδια ή και μεγαλύτερη ένταση και για το εμβόλιο είμαστε ακόμη στο στάδιο της χρονικής αβεβαιότητας. Θα έρθει; Πότε; Και θα είναι αποτελεσματικό και ασφαλές;
Η κοινωνική χαλαρότητα του Ιουλίου – Αυγούστου και η προσπάθεια να συγκρατηθεί κάπως η οικονομική δυσπραγία στα δημόσια ταμεία, στα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις, μας έβαλαν σε μεγάλη περιπέτεια. Ανησυχώ ότι μετά και από αυτό το τριήμερο θα επιστρέψουμε σε μια δύσκολη από υγειονομικής πλευράς κατάσταση. Χρειάζεται επιστροφή στην υπευθυνότητα, στην καθημερινή ενημέρωση Τσιόδρα και ίσως στη λήψη νέων μέτρων.
Τη χαλαρότητα σε μπαρ, γάμους, παραλίες, πλοία, λεωφορεία, μετρό την πληρώσαμε και θα την πληρώσουμε ακόμη περισσότερο τις επόμενες εβδομάδες, ενώ η πρόβλεψη για την οικονομία είναι δυσμενέστερη σε σχέση με την περασμένη άνοιξη. Πρέπει, όμως, να καταλάβουμε πως εάν δεν αντιμετωπίσουμε πρώτα και οριστικά την πανδημία, οικονομική ανάκαμψη δεν θα δούμε. Οι ΗΠΑ του Τραμπ είναι το μεγάλο παράδειγμα προς αποφυγή και συμμόρφωση.