Με δυο «σούπερ πακέτα» σε δυο «καυτά», από κοινωνική αλλά και οικονομική άποψη, θέματα μπήκε στην τελική ευθεία –μετά το Πάσχα και πριν από το καλοκαίρι- το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Πρόκειται για την ψήφιση, την προηγούμενη εβδομάδα, α) τριών νομοθετικών κομματιών -Carbon Border Adjustment Mechanism/CBAM, αναθεωρημένο Emissions Trading System/ETS, Social Climate Fund- του περίπλοκου παζλ που ονομάζεται “Fit for 55” με σκοπό καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και β) δυο νομοθετημάτων –Markets in Crypto-Assets/MICA και Transfer of Funds Regulation/TFR- που φιλοδοξούν να βάλουν τέλος στην παντελή έλλειψη ρύθμισης σε έναν ειδικό τομέα των αγορών κεφαλαίου, τα κρυπτονομίσματα.
Σε σχέση με την κλιματική αλλαγή, στην οποία η Ευρωπαϊκή Ένωση φιλοδοξεί –και σε κάποιο βαθμό πετυχαίνει- να παίξει ρόλο παγκόσμιας πρωτοπορίας, τρεις είναι οι βασικές νέες προβλέψεις. Πρώτον, και για πρώτη φορά στην ιστορία, όχι μόνο της Ευρώπης αλλά και διεθνώς, η θέσπιση υποχρέωσης, μέσω του CBAM, για όσους όχι μόνο παράγουν προϊόντα που βασίζονται στον άνθρακα αλλά και τα εισάγουν στην Ένωση –άρα και σε εταιρίες εκτός Ένωσης- για έναν «φόρο», ακριβώς γιατί πρόκειται για «βρώμικη ενέργεια». Η υποχρέωση βαραίνει αρκετούς μεγάλους βιομηχανικούς τομείς –ατσάλι, τσιμέντο, αλουμίνιο, λιπάσματα- και προορίζεται να τεθεί σε εφαρμογή την 1η Οκτωβρίου, αλλά σταδιακά –με προβλεπόμενη ολοκλήρωση μετά από 8 χρόνια- και μετά από πολύμηνη μεταβατική περίοδο. Δεύτερον, η ένταξη, μέσω του αναθεωρημένου ETS, στο ισχύον σύστημα εμπορίας ρύπων, των εκπομπών που προέρχονται από τους τομείς της αεροπορίας, της ναυτιλίας, των αυτοκινήτων και των κτιρίων. Και τρίτον, η εγκαθίδρυση ενός ειδικού «Κοινωνικού Ταμείου», ύψους 86.7 δισεκατομμυρίων ευρώ, για την «κάλυψη», μέσω κοινοτικών πόρων, του κόστους χρηματοδότησης των παραπάνω μέτρων και των διαφυγόντων κερδών των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στους επίμαχους τομείς.
Πρωτοπόρα, πράγματι, και αρκετά φιλόδοξα βήματα. Μόνο που το σύστημα, και η λογική που το στηρίζει, παραμένει επίμονα –απελπιστικά, θα λέγαμε κάποιοι- «αγορακεντρικό» (market based) και «ψευτοτιμωρητικό» (βάζει να πληρώσουν όσοι μολύνουν και δεν δίνει χρήματα/κίνητρα για να αρχίσουν όλοι να μολύνουν λιγότερο). Επίσης, το Ταμείο «κόντυνε» αισθητά μέσα από τις συζητήσεις σε Συμβούλιο και Κοινοβούλιο –ειδικά οι Πράσινοι και τα κόμματα της Αριστεράς θεωρούν το ποσό που συμφωνήθηκε εντελώς ανεπαρκές-, ενώ τα χρήματα θα αρχίσουν να εκταμιεύονται το 2026 –ως τότε, όποιος προλάβει πρόλαβε κι όποιος εξαιρεθεί, εξαιρέθηκε. Κυρίως, μπροστά στα τεράστια οικονομικά συμφέροντα που διακυβεύονται, ο ενωσιακός νομοθέτης παλεύει με ένα ξύλινο σπαθί, ή ένα κομμάτι χαρτί: μάχες μαίνονται για το τι συνιστά «πράσινη επένδυση» και τι όχι, για ποιες βιομηχανίες θα πληγούν περισσότερο από τη μετάβαση, ενώ η κατάσταση του κλίματος χειροτερεύει διαρκώς και η νέα μεγάλη απειλή της έλλειψης νερού καλπάζει.
Στο πεδίο των κρυπτονομισμάτων, που αποτελούν τα τελευταία χρόνια μείζονα επενδυτική δραστηριότητα αλλά και μείζονα κίνδυνο για την παγκόσμια οικονομική ευστάθεια, η μεν MICA θέτει υπό ρυθμιστικό έλεγχο τις σχετικές συναλλαγές (ενιαίο νομικό πλαίσιο, προσπάθεια πρόληψης μέσω υποχρεωτικής δήλωσης/registration, μέτρα προστασίας καταναλωτών, έλεγχος από επόπτες κεφαλαιαγορών και ποινές στους παραβάτες), η δε TFR προβλέπει «κανόνες ταξιδιού» για τη μεταφορά κρυπτονομισμάτων ή κερδών από συναλλαγές σε κρυπτονομίσματα (μέσω κυρίως της υποχρεωτικής αναφοράς συγκεκριμένων πληροφοριών για την πηγή των περιουσιακών στοιχείων, τους πραγματικούς δικαιούχους κ.λπ.).
Καλοδεχούμενη η προσπάθεια ρύθμισης: τα οικονομικά «Φαρ Ουέστ» μόνο κακό κάνουν και αδικίες φέρνουν. Όμως, κι εδώ, οι νομοθέτες και οι επόπτες προσέρχονται στον αγώνα με μεγάλη καθυστέρηση, με ξύλινα σπαθιά και θα πρέπει να περιμένουν 18 μήνες μέχρι να δουν τους κανόνες –που ως τότε σίγουρα θα έχουν ξεπεραστεί- να αρχίσουν να εφαρμόζονται. Στο μεταξύ η «βιομηχανία» των κρυπτονομισμάτων θα έχει όλο τον καιρό κι όλη την άνεση να γιγαντωθεί και να βρει τρόπους να υπερβεί τα όποια –χαμηλά- εμπόδια μπουν στο δρόμο της.
Φυσικά και δεν λέω να μην ληφθούν μέτρα, όπως και για το κλίμα, και να αποτελέσουν η ατέλεια και η καθυστέρηση πρόφαση (θανατηφόρας) ακινησίας. Ας είμαστε, όμως, ταπεινοί σχετικά με το τι μπορούν να πετύχουν αυτές οι θετικές, και συγχρόνως δύσκολες και όψιμες, προσπάθειες να μπει μια κάποια «τάξη» σε εξελίξεις που τρέφονται –και που τρέφουν μεγάλα συμφέροντα- από την αταξία.