Αν διαβάσεις, ωστόσο, με λίγη προσοχή τον νέο Κώδικα αλλάζουν αρκετά: νέα πρόστιμα, έξυπνα ραντάρ, αφαίρεση διπλωμάτων, πόντοι στο point system, μεγαλύτερη έμφαση στους ευάλωτους χρήστες του δρόμου. Θεμιτό. Ορισμένα από αυτά μάλιστα είναι ξεκάθαρα βήματα προς τα μπρος.

Για παράδειγμα, η διαφοροποίηση των ποινών ανάλογα με τη βαρύτητα και την επανειλημμένη επικινδυνότητα -όχι μόνο την οικονομική δυνατότητα- είναι ένα πρώτο ρήγμα στον παραδοσιακό τιμοκατάλογο ποινών της ασφάλτου. Επιπλέον, η ρητή προστασία παιδιών, πεζών και ποδηλατών κινείται σε ευρωπαϊκή τροχιά.

Το ότι έρχεται με καθυστέρηση 20 ετών δεν σημαίνει ότι πρέπει να το υποτιμήσουμε. Αλλωστε, στην Ελλάδα τέτοιες «καινοτομίες» έρχονται πάντα με χρονοκαθυστέρηση, απλώς για να διαπιστώσει ο δόλιος πολίτης που ενστερνίζεται την ιδέα της κοινωνικής προόδου ότι κατά βάση ζει σε μια βαθιά συντηρητική κοινωνία.

Με βάση λοιπόν την παραπάνω εντελώς αυθαίρετη και προσωπική παραδοχή ας προβώ και σε μερικές ακόμα σε σχέση με τον νέο ΚΟΚ. Το ερώτημα λοιπόν δεν είναι τι λέει ο νέος ΚΟΚ. Είναι τι λέει ο οδηγός στον εαυτό του. Τι παραδέχεται (και αποδέχεται) για τον ίδιο. Γύρω από ποιον πολιτισμικό, αξιακό, ηθικό άξονα περιστρέφεται.

Γιατί το πρόβλημα στην Ελλάδα δεν είναι νομικό. Είναι πολιτισμικό. Εχει μαλλιάσει η γλώσσα μας να το λέμε. Είναι η βαθιά μας πίστη ότι ο δρόμος είναι ζούγκλα – και το να τον διασχίσεις χωρίς να σε φάει ο άλλος, είναι νίκη. Εδώ δεν οδηγούμε. Είμαστε μονομάχοι στο Κολοσσαίο.

Οταν λοιπόν ο ΚΟΚ μιλά για διαβάσεις πεζών, ο μέσος Ελληνας οδηγός σκέφτεται «με κόβει, με καθυστερεί», όχι «δίνω την αυτονόητη προτεραιότητα». Οταν αναφέρεσαι σε ποδηλατόδρομους, βλέπει τεράστιους «αναξιοποίητους» χώρους πάρκινγκ. Και όταν τον προειδοποιείς για αφαίρεση διπλώματος, σκέφτεται «έλα μωρέ, όλο και κάποιο μέσο θα βρούμε να το πάρουμε πίσω».

Ο νέος ΚΟΚ υπόσχεται συνέπεια, αυστηρότητα, τεχνολογική επάρκεια. Ωραία. Τα έχουμε ξανακούσει. Χρειαζόμαστε, όμως, και κάτι άλλο: αλλαγή οπτικής.

Το τι είσαι πραγματικά φαίνεται όταν κρατάς τιμόνι ή εξουσία. Τις περισσότερες φορές στο μυαλό μας αυτά τα δύο ταυτίζονται. Στην Ελλάδα περισσεύουν οι «βασιλιάδες του δρόμου». Αυτοί που σφάζουν το κόκκινο, κορνάρουν στον πεζό, κλείνουν ράμπες αναπήρων, καβαλάνε πεζοδρόμιο και μετά ποστάρουν αγανακτισμένα μηνύματα στα social media για το κράτος που δεν τους σέβεται.

Ο νέος ΚΟΚ δίνει βάρος στους ευάλωτους. Μακάρι να μη μείνει στις διατυπώσεις. Γιατί αυτοί οι «ευάλωτοι» είμαστε εμείς. Εμείς που γινόμαστε πεζοί μόλις παρκάρουμε. Που στέλνουμε τα παιδιά μας με τα πόδια στο σχολείο αλλά οδηγούμε σαν να παίζουν παιδιά μόνο στις άλλες γειτονιές.

Η τεχνολογία θα βοηθήσει, ναι. Τα point, τα αυτόματα πρόστιμα, η τεκμηρίωση. Η τεχνολογία, όμως, δεν μπορεί να αλλάξει νοοτροπίες. Δεν αλλάζει τον «μάγκα με το SUV» που νομίζει πως αγοράζει και προτεραιότητα μαζί τον όγκο. Ούτε αυτόν που θεωρεί ότι ήταν «άτυχος» που τον έγραψαν να περνάει το κόκκινο.

Ούτε φυσικά θα μας σώσει το Instagram της Αστυνομίας, με τις «καμπάνιες ευαισθητοποίησης» και τα χιουμοριστικά reels. Κανείς δεν άλλαξε συμπεριφορά από hashtag.

Ο νέος ΚΟΚ είναι, στην ουσία του, ένα τεστ πολιτισμού. Μπορείς να σεβαστείς τον άγνωστο δίπλα σου; Μπορείς να θεωρήσεις τον δημόσιο χώρο κοινό και όχι ιδιοκτησία; Μπορείς να πειθαρχήσεις χωρίς να αισθάνεσαι καταπιεσμένος; Αν όχι, όσα άρθρα κι αν προσθέσεις, όση αυστηροποίηση κι αν επιδιώξεις, το έργο θα είναι ίδιο. Θα αλλάζει ο τίτλος, όχι η ταινία.

Ο Κώδικας Οδικής Κυκλοφορίας δεν είναι απλώς ρύθμιση. Είναι καθρέφτης. Και όταν κοιταζόμαστε σ’ αυτόν, συχνά δεν μας αρέσει αυτό που βλέπουμε. Αν θέλουμε στ’ αλήθεια να τον αλλάξουμε, δεν θα ξεκινήσουμε από τα πρόστιμα. Θα ξεκινήσουμε από την ενσυναίσθηση. Τι λέω τώρα…