Καλές είναι οι προσπάθειες της κυβέρνησης με την επιβολή υψηλών προστίμων, το «καλάθι του Πάσχα», τους ελέγχους και τις διαδικτυακές εφαρμογές σύγκρισης των τιμών στα σούπερ μάρκετ. Θα αποδεικνύονται όμως ανεπαρκείς όσο οι μηχανισμοί της αγοράς παραμένουν αμετάβλητοι και ανεξέλεγκτοι για δεκαετίες στη χώρα μας.
Αυτό εξηγεί γιατί η Ελλάδα έχει το μεγαλύτερο πρόβλημα από όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Στο 3,2% διαμορφώθηκε ο πληθωρισμός στην Ελλάδα τον Απρίλιο, ενώ στην Ευρωζώνη στο 2,4,%, με βάση τα επίσημα στοιχεία της Eurostat. Ελλείψει ανταγωνισμού, οι μεγάλες διεθνείς αλυσίδες πωλούν εδώ πιο ακριβά (δεν είμαστε μπανανία, είχε πει χαρακτηριστικά ο πρωθυπουργός) τα ελληνικά προϊόντα, κόντρα σε κάθε λογική, είναι πιο φθηνά στο εξωτερικό, και οι τιμές «από το χωράφι στο ράφι» αυξάνονται από 200% έως 700% αφήνοντας και τον παραγωγό και τον καταναλωτή δυσαρεστημένους.
Το πρόβλημα είναι πιο οξυμένο στα τρόφιμα και στα είδη πρώτης ανάγκης γιατί κανένα νοικοκυριό δεν μπορεί να τα στερηθεί, άρα η ζήτηση αναγκαστικά ανεβαίνει και οι τιμές εκτοξεύονται. Τα στατιστικά δεδομένα είναι απαραίτητα απλώς και μόνο για να επιβεβαιώσουν την πραγματικότητα που βιώνουν οι καταναλωτές μπροστά στο ταμείο. Στο 4,9% ήταν ο πληθωρισμός στη χώρα μας, τον Απρίλιο, ειδικά στην κατηγορία «τρόφιμα, καπνός αλκοόλ», 2,1 μονάδες πάνω από το αντίστοιχο ευρωπαϊκό. Βεβαίως και άλλοι τομείς, όπως τα καύσιμα, οι τηλεπικοινωνίες, οι υπηρεσίες κινούνται στην ανηφόρα με ανάλογη επιτάχυνση, αλλά χωρίς επαρκή αιτιολόγηση. Ο,τι θέλει ο καθένας κάνει και όσο θέλει πουλάει. Ακόμη και η έκπτωση του ενός ευρώ για την αποστολή μόνο ηλεκτρονικά των λογαριασμών καταργήθηκε. Οι εταιρείες κέρδισαν από τη μείωση του κόστους λόγω της κατάργησης του χαρτιού και των ταχυδρομικών τελών, πήραν και το ένα ευρώ του καταναλωτή και το έβαλαν στο ταμείο τους.
Η ακρίβεια και ο «πληθωρισμός της απληστίας» αποδεικνύονται πιο δύσκολοι αντίπαλοι απ’ ό,τι είχε προβλέψει και η ίδια η κυβέρνηση. Παρατείνεται από μήνα σε μήνα και οι ειδικοί αναλυτές λένε ότι θα συνεχιστεί και το επόμενο διάστημα, ανεβάζοντας κι άλλο το πολιτικό… κόστος για την κυβέρνηση. Δεν υπάρχει δημοσκόπηση από την οποία να μην προκύπτει ότι η συντριπτική πλειοψηφία της κοινής γνώμης, σε ποσοστό 70%-80%, θεωρεί την ακρίβεια το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει. Ενα μέρος αυτής της κοινωνικής δυσαρέσκειας θα εκδηλωθεί στις κάλπες του Ιουνίου. Είναι ανάγκη η κυβέρνηση να σταματήσει να στηρίζεται στην… ανυπαρξία των πολιτικών της αντιπάλων και να επιστρέψει στον αρχικό της στόχο, δηλαδή τις μεταρρυθμίσεις, πριν να είναι αργά.
Είναι η ώρα… να σπάσει αυγά, για να μπούμε λίγο στο πνεύμα των ημερών, και να διεκδικήσει εκ νέου τη «θετική ψήφο» των πολιτών. Το θέμα της ακρίβειας προσφέρεται γι’ αυτό τον σκοπό. Οι στρεβλώσεις στην αγορά είναι πολλές και πρέπει να διορθωθούν για να βελτιωθεί ο ανταγωνισμός. Τα πρόστιμα δεν φτάνουν γιατί οι εταιρείες τα… μετακυλίουν στους καταναλωτές και η δυσφήμηση δεν υπολογίζεται, γιατί είναι γνωστό ότι οι Ελληνες… ξεχνούν γρήγορα. Αντιμετωπίζουν μόνο την κορυφή του προβλήματος, ενώ χρειάζεται μια αποφασιστική επαναρρύθμιση των κανόνων της αγοράς για να υπάρξουν ουσιαστικά αποτελέσματα. (Δυστυχώς και η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ για μείωση του ΦΠΑ ως μέτρο συγκράτησης των τιμών στερείται και φαντασίας και κάθε πιθανότητας επιτυχίας.) Για να ελεγχθεί ο δείκτης τιμών καταναλωτή είναι αναγκαίο να περάσουμε από τον πληθωρισμό του χρήματος στον «πληθωρισμό» των προϊόντων και των υπηρεσιών – όλα τα άλλα είναι αναποτελεσματικά ημίμετρα.
Σε κάθε περίπτωση, καμία κυβέρνηση δεν μπορεί από μόνη της να λύσει το πρόβλημα. Χρειάζεται η ουσιαστική συμβολή των πολιτών. Με αφορμή τις γιορτινές ημέρες ακούγεται όλο και πιο συχνά το επιχείρημα «ποια ακρίβεια; όλοι έφυγαν, τα ξενοδοχεία πανάκριβα μεν αλλά γεμάτα, ενώ στα εστιατόρια και τις ταβέρνες κάνουν ουρές». Προφανώς έχουμε τεράστιο πρόβλημα καταναλωτικής συμπεριφοράς, την οποία ακόμη δεν καταφέραμε να αποκτήσουμε. Το 20%-30% των συμπολιτών μας, που έχει την οικονομική δυνατότητα και δεν αξιολογεί την ακρίβεια ως πρόβλημα, μπορεί να καλύψει τις προσφερόμενες θέσεις στα ξενοδοχεία και στα εστιατόρια. Μόνο που αυτό είναι μια στρεβλή εικόνα που απέχει από την πραγματικότητα. Εμείς οι υπόλοιποι, όμως, επιβάλλεται να την αποκαταστήσουμε με τις επιλογές μας. Είναι η απαραίτητη προϋπόθεση για να ανακοπεί η ληστρική επιδρομή στις τσέπες μας.