Δεν χωράει καμία αμφιβολία ότι η χώρα -και η κυβέρνησή της- βιώνει έναν από τους χειρότερους συνδυασμούς προβλημάτων που εμφανίστηκαν μετά τη Μεταπολίτευση. Λίγους μήνες μετά τη λήξη του σχεδόν δεκαετούς τριπλού μνημονίου και ενώ είχε χαθεί το 1/3 της παραγωγής της χώρας (2009-2019), εμφανίστηκε μια παγκόσμια υγειονομική κρίση με τεράστιες οικονομικές επιπλοκές. Η ύφεση διεθνώς το 2020 και πιθανότατα το 2021 σε τόσο μεγάλο μέγεθος και τόσο απότομα μόνο σε πολέμους συμβαίνει.
Για πολλά χρόνια επίσης, περίπου τρεις δεκαετίες, οι ελληνοτουρκικές σχέσεις δεν ήταν στο κόκκινο, όπως σήμερα. Ούτε καν ο Ερντογάν… είχε σχέση με τον Ερντογάν προ 15ετίας, όταν αναλάμβανε τα ηνία της χώρας του.
Η καταγραφή αυτή των κρίσεων της τελευταίας δεκαετίας (και λίγο παραπάνω) γίνεται για να διατυπωθεί (δημοσίως) το εξής ερώτημα.
Πόσο ωρίμασε την ελληνική κοινωνία, τον απλό πολίτη, αλλά και την άρχουσα τάξη της αυτή η κρίση που δεν μας άφησε και μοιάζει να… μη θέλει να μας αφήσει ήσυχους ποτέ;
Από τα μνημόνια και την απίστευτη (για τα ευρωπαϊκά δεδομένα) κρίση χρέους μπήκαμε κατευθείαν σε κρίση υγείας και ύφεσης μαζί, με άγνωστη ημερομηνία λήξης. Γιατί είναι «απολύτως γκρίζο» το πότε οι θεραπείες και τα εμβόλια θα επιτρέψουν να λειτουργήσουν κανονικά ο τουρισμός, η εστίαση, οι μεταφορές, η ζωή ολόκληρη μιας κοινωνίας. Αλλά και όταν επιστρέψουν όλα στην κανονικότητα, ποτέ μάλλον δεν φαίνεται να είναι ίδια.
Οπως ίδια δεν είναι και δεν θα είναι η ζωή του μέσου Ελληνα πολίτη μετά την υπερδεκαετή κρίση. Εμαθε βιαίως να ζει δίχως δανεικά από τις τράπεζες, με μικρότερους μισθούς και συντάξεις. Να το πούμε πιο καθαρά, το βιοτικό επίπεδο του 2005 θα το ξαναβρούν μπροστά τους οι Ελληνες (κατά μέσο όρο) σε καμιά τριανταριά χρόνια από σήμερα και αν συντρέξουν οι συγκυρίες. Ούτε υπάρχουν «σίγουρες» δουλειές παντού, γι’ αυτό και φαντάζει ανόητο να διαμαρτύρονται οι ιδιοκτήτες των κέντρων διασκέδασης που τους έκλεισαν τα μαγαζιά τα μεσάνυχτα λόγω συνωστισμού.
Κακώς τους άφηναν από την αρχή, γιατί ήταν απολύτως βέβαιο ότι θα… κόλλαγαν οι πάντες από τη στιγμή που άνοιξαν οι πύλες για τις μετακινήσεις εσωτερικού και εξωτερικού τουρισμού. Γιατί «όχι» στη λιτανεία και «ναι» στη συναυλία δεν το κατάλαβα ποτέ… Γιατί έπρεπε να πάει 10 Αυγούστου για να αντιληφθούν ότι όλα τα κρούσματα των εποχικών και μη εργατών από τα Βαλκάνια φούντωσαν τον ιό στη Βόρεια Ελλάδα κυρίως; Τα γιατί και τα λάθη είναι αρκετά, αλλά βέβαια δεν πρέπει κανείς να αγνοεί την τεράστια πίεση των ανθρώπων να ξαναγυρίσουν πίσω στην κανονική ζωή τους. Στη δουλειά τους, στις συνήθειές τους, στην απλή καθημερινότητα που την εκτιμάει κανείς όταν τη χάνει.
Χάθηκε όμως και μπορεί να ξαναγυρίσει μετά από μήνες ή… χρόνια. Ποιος μας λέει ότι η πρόβλεψη του Bill Gates ότι οι πανδημίες αποτελούν τον μεγαλύτερο κίνδυνο του αιώνα μας δεν θα επαληθευτεί και κάποια ώρα τον COVID-19 θα διαδεχθεί ο COVID-20; Η Ελλάδα μπήκε λοιπόν σε μια περιπέτεια ακόμα (αυτή τη φορά όχι μόνη της, όπως την προηγούμενη δεκαετία) και όλοι θα κληθούν -από την ίδια τη ζωή και όχι από κάποια κυβέρνηση- να την αντιμετωπίσουν με ψυχραιμία, ωριμότητα, πρόνοια και φυσικά αλληλεγγύη. Αυτό ισχύει για όλους και πρώτα απ’ όλα για τους ηγέτες της πολιτικής, της επιχειρηματικότητας, των media.
Βουτήξαμε στα δύσκολα και τώρα έρχονται ακόμα πιο δύσκολα γιατί κυριαρχεί το άγνωστο. Αλλά πάντοτε για να επιβιώσει κανείς υπάρχει τρόπος. Είτε σε πανδημία, είτε σε κρίση οικονομική, είτε ακόμα και σε πόλεμο. Αρκεί να σκέφτεται λίγο περισσότερο ότι είναι μέρος ενός συνόλου. Από τον φόρο που πληρώνει μέχρι τη μάσκα που φοράει. Από τον σεβασμό στο περιβάλλον μέχρι τον σεβασμό στον διπλανό ή στον ανταγωνιστή του. Αλλοι καιροί, άλλες αρχές και άλλες συμπεριφορές.