«Εκεί κάθισα. Όλα αυτά ξεκίνησαν ». Ο Martin Gilbert δείχνει το σημείο όπου ήταν το γραφείο του όταν, το 1982, άρχισε να εργάζεται για την παλαιά δικηγορική εταιρία Brander & Cruickshank στο Aberdeen, μια γκρίζα πόλη της Σκoτίας που βλέπει στη Βόρεια Θάλασσα. Μια μέρα, ο χώρος που δούλευε διπλασιάστηκε κι έγινε αίθουσα συνεδριάσεων, οπότε ο Gilbert θα έπρεπε κανονικά να βγαίνει έξω όταν οι προϊστάμενοί του συγκεντρώνονταν για τις μηνιαίες συναντήσεις τους.
Αυτό δεν κράτησε πολύ.
Σε λιγότερο από ένα χρόνο, ο Gilbert και δύο συνάδελφοί του έκαναν μια θορυβώδη εξαγορά του δικηγορικού γραφείου. Η συμφωνία θα αποδειχθεί ότι είναι μόνο η πρώτη των περισσότερων από 40 που ο Gilbert, 62 ετών σήμερα, θα οργάνωνε κατά τη διάρκεια της καριέρας του στον κόσμο των κεφαλαίων. Σύντομα, η Aberdeen Fund Managers Ltd. απασχολούσε 8 υπαλλήλους. Η μικρή σκωτσέζικη εταιρεία θα γίνει τελικά η Aberdeen Asset Management Plc, ένας από τους μεγαλύτερους διαχειριστές χρημάτων του Ηνωμένου Βασιλείου, με έδρα το Λονδίνο αλλά με τις ρίζες του στο Αμπερντίν.
Ο Gilbert επεβίωσε μέσα σε μια σειρά κρίσεων για να καθοδηγήσει την εταιρεία σε διάφορα deals, εν μέσω της χρηματοπιστωτικής κρίσης, και το 2012 με περίπου 174 δισεκατομμύρια £ (234 δισεκατομμύρια δολάρια) υπό διαχείριση, η εταιρεία έφτασε στον δείκτη FTSE 100, επιβεβαιώνοντας τις φιλοδοξίες του.
Την ίδια χρονιά, όμως, ο Gilbert αισθάνθηκε τον κίνδυνο. “Ήξερα ότι όλα πήγαν πάρα πολύ καλά”, θυμάται. “Οι αναδυόμενες αγορές πετούσαν ψηλά και τα χρήματα πλημμύριζαν. Απλά συνέχισα να λέω στο διοικητικό συμβούλιο να προετοιμαστεί για κάτι, ότι όλα θα αλλάξουν.” Είχε δίκιο. Οι αγορές ομολόγων μετατράπηκαν σε bull market στις αναδυόμενες οικονομίες, όπου η Aberdeen είχε στοιχηματίσει τα δύο τρίτα των περιουσιακών της στοιχείων. Όταν έγινε φανερό ότι η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ θα υιοθετούσε πολιτικές που θα εμπόδιζαν την κερδοφορία των ομολόγων, οι αγορές τρίκλιζαν.
Στα μέσα του 2013, η επιχείρηση του Gilbert είχε χάσει περισσότερα από 5 δισεκατομμύρια δολάρια, στη συνέχεια άλλα 7,2 δισεκατομμύρια δολάρια μέχρι τον Ιανουάριο και άλλα 6,8 δισεκατομμύρια δολάρια τον επόμενο Ιούνιο. Και αυτό ήταν μόνο η αρχή. Μέχρι στιγμής, τα παθητικά κεφάλαια αποθάρρυναν επενδυτές. Αυτή, όμως, θα ήταν η τελευταία κρίση πυο αντιμετώπισε ως διευθύνων σύμβουλος της Aberdeen Asset Management.
Μέχρι τον Ιανουάριο του τρέχοντος έτους, ο Gilbert είχε καταλήξει σε ένα σχέδιο. Αυτός και ο Keith Skeoch, ο διευθύνων σύμβουλος της Standard Life Plc στο Εδιμβούργο, συμφώνησαν να προβούν σε συγχώνευση. Ο Skeoch, φανατικός του ψαρέματος και φίλος 30 ετών του Gilbert, είχε επίσης βιώσει τεράστιες αποσύρσεις κεφαλαίων από τη δική του επιχείρηση. Τον Μάρτιο, οι δύο άνδρες ανακοίνωσαν τη συγχώνευση που θα έδινε στη Standard Life ένα μερίδιο 66,7% στη νέα εταιρεία Standard Life Aberdeen Plc.