Εδώ και χρόνια η Τουρκία του Ερντογάν, που το 2010 έφτασε να έχει ανάπτυξη 10% αποτελώντας ένα είδος οικονομικού θαύματος, βρίσκεται σε μόνιμη οικονομική περιδίνηση, με τη λίρα να βυθίζεται σε απανωτά ιστορικά χαμηλά και τον πληθωρισμό να εκτινάσσεται στα ύψη. Δεν είναι λίγες οι φορές που ρεπορτάζ σε διεθνή μέσα ενημέρωσης δείχνουν τον λαό να περιμένει στην ουρά για την αγορά τροφίμων με δελτία.
Μια από τις χειρότερες χρονιές για τον απλό πολίτη, ήταν το 2022, που ο πληθωρισμός βρισκόταν στο 80% και οι τιμές τεσσάρων βασικών αγροτικών προϊόντων, (πατάτες, κρεμμύδια, ντομάτες και λεμόνια) έβλεπαν αυξήσεις στον πάγκο από 100% έως και 614% (!) σε σύγκριση με το 2021. Ενδεικτικά, στη λαϊκή, οι πατάτες είχαν φτάσει να πωλούνται στις 12,95 λίρες το κιλό και τα κρεμμύδια προς 9,75 λίρες/κιλό, την ώρα που ο μέσος μισθός ήταν στις 4.250 λίρες (254 δολάρια). Το 2023 μάλιστα, ένα κρεμμύδι είχε φτάσει να πωλείται στην Τουρκία έναντι 30 λιρών (περίπου 1,4 ευρώ).
Στα τάρταρα η λίρα
Την ίδια ώρα, η ισοτιμία δολαρίου/λίρας παραμένει σε ιστορικό υψηλό, καθιστώντας την τουρκική λίρα ένα από τα νομίσματα με τις χειρότερες επιδόσεις στον κόσμο. Έχει χάσει σχεδόν το 500% της αξίας της τα τελευταία πέντε χρόνια και το 2.690% από το 2008. Αιτία το ότι ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δεν θέλει τα υψηλά επιτόκια, αλλά και η έλλειψη ανεξαρτησίας της Κεντρικής Τράπεζας Τουρκίας. Αυτή τη στιγμή με ένα δολάριο μπορεί κάποιος να αγοράσει 66,13 λίρες Τουρκίας και με ένα ευρώ αγοράζει 61,34 λίρες.
Η οικονομική πολιτική που αγαπά ο Τούρκος πρόεδρος συνηθίζει να αποκαλείται από τους παρατηρητές ως «ανορθόδοξη» και ως κεντρικό της σημείο έχει την αντιπάθειά του προς τα υψηλά επιτόκια. Πράγματι, για μεγάλο διάστημα μείωνε επιθετικά τα επιτόκια δανεισμού σε μια ανορθόδοξη προσπάθεια να κάμψει τον καλπάζοντα πληθωρισμό, δεχόμενος σκληρή κριτική από Τούρκους οικονομολόγους ότι πάει την τουρκική οικονομία ολοταχώς στα βράχια. Κι αυτό γιατί η θεωρία των χαμηλών επιτοκίων για την καταπολέμηση του πληθωρισμού έρχεται σε αντίθεση με την κυρίαρχη οικονομική σκέψη και πρακτική.
Μέσα σε 5 χρόνια (από το 2019 έως και το 2024) η χώρα είδε να κάθονται στην καρέκλα της Κεντρικής Τράπεζας της Τουρκίας έξι διαφορετικοί άνθρωποι: Μουράτ Σετινκάγια (2016 – 2019, τότε ο πληθωρισμός ήταν στο 5%), Μουράτ Ουισάλ (το 2019), Νατζί Αγκμπάλ (το 2020), ο Σαχάμπ Καβτσίογλου (το 2021), η Χαφιζέ Γκαγιέ Ερκάν (το 2023 – πρώτη γυναίκα σε αυτή τη θέση) και τελευταίος ο Φατίχ Καραχάν μετά την καρατόμηση της τελευταίας.
Η αλλαγή πλεύσης
Μετά την επανεκλογή του τον Μάιο του 203, ο Ερντογάν διόρισε μια νέα οικονομική ομάδα, σηματοδοτώντας την επιστροφή σε πιο συμβατικές πολιτικές. Η Χαφιζέ Γκαγιέ Ερκάν, πρώην συνδιευθύνουσα σύμβουλος της αμερικανικής χρεοκοπημένης πλέον First Republic Bank, όταν διορίστηκε αύξησε το βασικό επιτόκιο κατά 6,5 ποσοστιαίες μονάδες, στο 15%, τον Ιούνιο και στη συνέχεια κατά 2,5 ποσοστιαίες μονάδες, στο 17,5%, τον Ιούλιο του 2023. Είναι αξιοσημείωτο ότι λιγότερο από δύο εβδομάδες μετά τον διορισμό της, ξεκίνησε έναν από τους μεγαλύτερους κύκλους νομισματικής σύσφιγξης της Τουρκίας.
Μετά από διάφορες δηλώσεις της για την ακρίβεια που συνέχισε να επιμένει, δηλώσεις που πολλοί εξέλαβαν ως παραπάνω «πολιτικές» απ’ όσο έπρεπε, η Ερκάν σηματοδότησε τον τερματισμό των περαιτέρω αυξήσεων των επιτοκίων μέχρι τον Ιανουάριο – και αυτό στάθηκε η αρχή του τέλους για τη θητεία της.
Επισήμως, η Ερκάν παραιτήθηκε μετά από κατηγορίες περί διαφθοράς που είδαν το φως της δημοσιότητας σε τουρκικά ΜΜΕ.
Από την Ερκάν στον Καραχάν
Με συνοπτικές διαδικασίες αντικαταστάθηκε από τον Φατίχ Καραχάν, γνωστό «γεράκι», που έσπευσε να ξεκαθαρίσει ότι η νομισματική πολιτική μπορεί να αυστηροποιηθεί ακόμη περισσότερο, μετά τις επιθετικές αυξήσεις των επιτοκίων υπό τον προκάτοχό του από τον Ιούνιο.
Ο Φατίχ Καραχάν μίλησε στην Άγκυρα , στην πρώτη του δημόσια εμφάνιση μετά την αιφνίδια παραίτηση της Ερκάν στα τέλη της περασμένης εβδομάδας, τονίζοντας ότι η νομισματική πολιτική μπορεί να αυστηροποιηθεί εάν υπάρξει «σημαντική επιδείνωση» του πληθωρισμού.
Η κεντρική τράπεζα διατήρησε την εκτίμησή της ότι ο ετήσιος πληθωρισμός θα επιβραδυνθεί στο 36% έως το τέλος του 2024, στο 14% ένα χρόνο αργότερα και στο 9% στο τέλος του 2026.
Από την επανεκλογή Ερντογάν τον Μάιο του 2023, η Τουρκία έχει αυξήσει το βασικό της επιτόκιο από το 8,5% στο 45%.
Για την ώρα, ο Ερντογάν μοιάζει να μένει πιστός στη στροφή που έκανε τότε προς μια «ορθόδοξη» οικονομική και νομισματική πολιτική, διατηρώντας τον Μεχμέτ Σιμσέκ στη θέση του υπουργού Οικονομικών, και αντικαθιστώντας την Ερκάν με τον Καραχάν, θιασώτη της νομισματικής «ορθοδοξίας».
Ωστόσο, όσο ο πληθωρισμός συνεχίζει να καλπάζει, ο Ερντογάν θα επιδιώκει με την πρώτη ευκαιρία να επιστρέψει στην πολιτική των χαμηλών επιτοκίων. Αυτό εξάλλου επιτάσσει και η θρησκευτική του πίστη, καθώς η αύξηση των επιτοκίων σε υψηλά επίπεδα για το Ισλάμ ισοδυναμεί με την αμαρτία της πλεονεξίας και της τοκογλυφίας.
Διαβάστε ακόμη:
ΑΑΔΕ: Μάχη κατά της φοροδιαφυγής με προσυμπληρωμένες δηλώσεις σε φορολογία εισοδήματος, ΦΠΑ και Ε9
Υδρογονάνθρακες: Επαφές Σδούκου με ExxonMobil στην Ουάσινγκτον για τις έρευνες στην Κρήτη
Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφθείτε το Πρώτο ΘΕΜΑ