Μεταξύ του 2000 και του 2001, η τουρκική οικονομία πέρασε τη μεγαλύτερη οικονομική κρίση στη σύγχρονη ιστορία της. Το 2002, οι Τούρκοι πολίτες αντέδρασαν στις κάλπες κατά του κατεστημένου και εξέλεξαν τον Πρόεδρο Ρετσέπ Ταγίπ Ερντογάν ως το νέο ηγέτη της χώρας. Αλλά λαός ο οποίος δε μαθαίνει από την ιστορία του, είναι καταδικασμένος να κάνει τα ίδια λάθη.
Είκοσι χρόνια μετά, ο θρόνος του Τούρκου ηγέτη «τρίζει» υπό την πίεση της οικονομικής κρίσης και της φτώχειας των Τούρκων πολιτών, οι οποίες ενδέχεται να αποτελέσουν και την Αχίλλειο Πτέρνα του στις επερχόμενες γενικές εκλογές του 2023.
Η πρώτη δεκαετία της ηγεσίας του Ερντογάν είχε προσφέρει ευημερία στους Τούρκους πολίτες. Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ αυξήθηκε δραματικά από τα $3.688 το 2002 στα $11.796 το 2012, αυξάνοντας τη δημοτικότητά του.
Λάθη του παρελθόντος
Παρ’ όλα αυτά, ο Ερντογάν υπέπεσε στα ίδια λάθη του παρελθόντος. Νεποτισμός, αυταρχισμός, διαφθορα και οικονομική κακοδιαχείριση διέβρωσαν το ποσό αυτό στα $7.500.
Τον περασμένο Οκτώβριο, ο πληθωρισμός της Τουρκίας βρισκόταν στο 19,89%. Σύμφωνα με ανάλυση ανεξάρτητου γκρουπ ακαδημαϊκών, ο πληθωρισμός του Οκτωβρίου 2021 ήταν αυξημένος κατά 49,87% σε σχέση με τον ίδιο μήνα ένα χρόνο νωρίτερα.
Περίπου το 50% των Τούρκων εργαζομένων βασίζονται μόνο στο κατώτατο εισόδημα, κάτι που σημαίνει πως εκατομμύρια οικογενειών αναγκάζονται να επιβιώνουν με μόλις $233 μηνιαίως.
Καταβαράθρωση της ισοτιμίας
Στα μέσα του 2017, όταν η ισοτιμία της τουρκικής λίρας έναντι του δολαρίου βρέθηκε στις 3,5 λίρες/δολάριο, ο Ερντογάν συμβούλεψε τους συμπατριώτες του να πουλήσουν τα ξένα νομίσματά τους και να επενδύσουν στο εγχώριο.
Από το 2018, όμως, η τουρκική λίρα ξεκίνησε μία άκρατη πτωτική πορεία λόγω των συνεχιζόμενων γεωπολιτικών συγκρούσεων με τη Δύση, το ελλειμματικό ταμείο, την απουσία αποθεμάτων ξένων νομισμάτων και τη ραγδαία αύξηση του δημόσιου χρέους.
Ο Ερντογάν, ο οποίος είναι υποστηρικτής της μείωσης των επιτοκίωνμ έχει απολύσει τρεις διαφορετικούς διοικητές της κεντρικής τράπεζας της χώρας τα τελευταία δύο χρόνια. Από τον Σεπτέμβριο, ο ισχυρός ανήρ της γείτονος ασκεί πιέσεις προς την κεντρική τράπεζα για τη μείωση των επιτοκίων. Ενάντια σε οποιαδήποτε γενικά αποδεκτή οικονομική θεωρία, ήλπιζε πως τα χαμηλά επιτόκια θα στηρίξουν τους τομείς της απασχόλησης και των εξαγωγών και θα δώσουν ώθηση στην οικονομική ανάπτυξη, παραδίδοντάς του τα σκήπτρα της Προεδρίας στις επερχόμενες εκλογές του 2023.
Η ισοτιμία τώρα πια βρίσκεται στις 13,88 λίρες/δολάριο, έχοντας ξεπεράσει κατά πολύ το ψυχολογικό φράγμα των 11 λιρών/δολάριο. Μέσα σε τεσσεράμιση χρόνια η λίρα έχει γίνει το ασθενέστερο διεθνές νόμισμα. Στις 23 Νοεμβρίου, ακόμη και η Apple σταμάτησε να πουλά τα προϊόντα της στη χώρα.
Χρεοκοπία και κοινωνικές αναταραχές
Λόγω της κατάρρευσης αυτής, οι εγχώριοι μισθοί έχουν υποτιμηθεί τα μάλα. Οι εταιρείες υποφέρουν. Στα τέλη του Αυγούστου του 2021, το χρέος του ιδιωτικού τομέα βρισκόταν στα $174 δισεκατομμύρια. Έχει αυξηθεί κατά 42% από την αρχή του έτους, φέρνοντας χιλιάδες επιχειρήσεις στο χείλος της καταστροφής και χρεοκοπίας.
Οι Τούρκοι πολίτες, ακόμη και οι πάλαι ποτέ ένθερμοι υποστηρικτές του έχουν βγει στους δρόμους. Στις 23 Νοεμβρίου κατέκλυσαν τους δρόμους της Κωνσταντινούπολης και της Άγκυρας, απαιτώντας τέλος των καταστροφικών οικονομικών πολιτικών.
Η οικονομική αστάθεια αποτελεί, πια, την κύρια απειλή προς το «θρόνο» του Ερντογάν. Σύμφωνα με τη δημοσκόπηση της Optimar, το 63,8% των Τούρκων πιστεύουν πως το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η χώρα είναι η οικονομία και η ανεργία. Μόλις το 27,8% των ερωτηθέντων υποστηρίζουν πως ο Ερντογάν μπορεί να βρει τη λύση.
Πιθανές λύσεις
Ο Ερντογάν δεν έχει πλειάδα πιθανών λύσεων στη «φαρέτρα» του. Μπορεί να αυξήσει τα επιτόκια, αλλά κάτι τέτοιο θα προκαλέσει ένα νέο προεκλογικό πονοκέφαλο: την επιβράδυνση της οικονομίας.
Μπορεί, επίσης, και να δανειστεί από τους… πλούσιους «φίλους» του όπως το Κατάρ, εγχέοντας ρευστό και επενδύσεις στην οικονομία. Κάτι τέτοιο θα αποτελέσει παροδική «στίλβωση» των δομικών οικονομικών προβλημάτων που χαρακτηρίζουν την οικονομία αυτή καθεαυτή.
Ο Ερντογάν μπορεί να αποδειχθεί έρμαιο των δικών του λανθασμένων υπολογισμών: οικονομική κακοδιαχείριση και γεωπολιτικές συγκρούσεις λόγω της αμετακίνητης θέσης του.
Πολλοί είναι αυτοί που ελπίζουν πως το πάθημα έγινε μάθημα, και ο λαϊκισμός του Ερντογάν έρχεται στο τέλος του. Οι νεο-οθωμανικές του βλέψεις έχουν προκαλέσει τεράστιες πληγές στην Τουρκική οικονομία και έχουν απομονώσει την πάλαι ποτέ δυτικοστρεφή χώρα που ονειρευόταν ο «ιδρυτής» του σύγχρονου Τουρκικού κράτους, Κεμάλ Ατατούρκ.
Διαβάστε ακόμη
Google: Πρώτα απώλεια μισθού μετά απόλυση για τους ανεμβολίαστους
Ιλιγγιώδη ποσά για τα υπερπολυτελή ακίνητα στη Χαβάη – Η νέα έπαυλη του Κάρλος Σαντάνα (φωτό)