Σεβάτ Ακσόι (EBRD): Γιατί η Ελλάδα βρίσκεται στον «πάτο» της τηλεργασίας στην Ευρώπη (πίνακες)

Η δομή αλλά και η «κουλτούρα» της ελληνικής οικονομίας κρατούν χαμηλά τα ποσοστά τηλεργασίας στην χώρα, γεγονός που καταδεικνύει πόσο υπολείπεται η ελληνική αγορά εργασίας σε σχέση με τις ανεπτυγμένες οικονομίες, τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο.

Αυτό αποκαλύπτει η «Παγκόσμια έρευνα για τις εργασιακές ρυθμίσεις (G-SWA) 2025», που πραγματοποίησε το Ινστιτούτο Ερευνών Οικονομικής Πολιτικής του Στάνφορντ (SIEPR), σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (EBRD), σε εργαζόμενους με πανεπιστημιακό επίπεδο.

H Ελλάδα καταγράφει το χαμηλότερο μέσο όρο τηλεργασίας (Work from Home, WFH) στην Ευρώπη. Μόλις 0,6 ημέρες την εβδομάδα, σε σημαντική απόσταση από:

-τους «κορυφαίους» όπως το Ην. Βασίλειο (1,8 ημέρες την εβδομάδα), η Φινλανδία (1,7) και η Γερμανία (1,6),

-οικονομίες με ανάλογα χαρακτηριστικά όπως η Ισπανία (1,2) και η Πορτογαλία (1,5)

-ακόμα και οικονομίες που θεωρούνται λιγότερο ανεπτυγμένες όπως της Ουγγαρίας (1,4).

Οι υπηρεσίες, οι ΜμΕ και η επιμονή στην «φυσική παρουσία»

Ο επικεφαλής οικονομολόγος στην EBRD και αναπληρωτής καθηγητής Οικονομικών στο King’s College του Λονδίνου, Σεβάτ Ακσόι, εξηγεί στο newmoney πού οφείλεται το «χάσμα» -όπως αναφέρει χαρακτηριστικά- της ελληνικής αγοράς εργασίας, ακόμα και για τους εργαζόμενους υψηλού μορφωτικού επιπέδου.

«Η πιο πρόσφατη έρευνά μας, η οποία καλύπτει πάνω από 16.000 αποφοίτους πανεπιστημίων σε 40 χώρες, δείχνει ότι οι εργαζόμενοι με τριτοβάθμια εκπαίδευση στην Ευρώπη εργάζονται από το σπίτι, κατά μέσο όρο, 1 έως 1,5 ημέρα την εβδομάδα.

Στην Ελλάδα, ωστόσο, ακόμη και μεταξύ αυτής της ομάδας υψηλού μορφωτικού επιπέδου, ο μέσος όρος παραμένει κάτω από 1 ημέρα.

Το χάσμα αυτό αντανακλά τη δομή της ελληνικής αγοράς εργασίας, η οποία είναι σε μεγάλο βαθμό συγκεντρωμένη σε τομείς όπως ο τουρισμός, η φιλοξενία, το λιανικό εμπόριο και οι προσωπικές υπηρεσίες – κλάδους στους οποίους η εξ αποστάσεως εργασία δεν είναι συνήθως εφικτή.

Επιπλέον, η κυριαρχία των πολύ μικρών και μικρών επιχειρήσεων σημαίνει ότι πολλές επιχειρήσεις δεν διαθέτουν την ψηφιακή υποδομή και τη διαχειριστική ικανότητα που απαιτούνται για την υποστήριξη υβριδικών μοντέλων.

Τέλος, οι επικρατούσες νόρμες στον εργασιακό χώρο στην Ελλάδα μπορεί να τείνουν να συνδέουν την παραγωγικότητα με τη φυσική παρουσία και όχι με τα αποτελέσματα, περιορίζοντας περαιτέρω την υιοθέτηση της εξ αποστάσεως εργασίας».

«Η εργασία από το σπίτι είναι πιο συνηθισμένη στη Βόρεια Αμερική και την Ευρώπη και λιγότερο συνηθισμένη στην Ασία, Εργαζόμενοι με πανεπιστημιακές σπουδές». Απαντήσεις στην ερώτηση «Για κάθε ημέρα της περασμένης εβδομάδας, εργαστήκατε 6 ή περισσότερες ώρες, και αν ναι, πού;» Ν=16.422 εργαζόμενοι με πανεπιστημιακή εκπαίδευση σε 40 χώρες, που συμμετείχαν στην έρευνα τον Νοέμβριο 2024 – Φεβρουάριο 2025.
πηγή: Global Survey of Working Arrangements (G-SWA), 2025

Γιατί η Πορτογαλία έχει υψηλότερα ποσοστά – Ο ρόλος των ψηφιακών νομάδων

Η δομή, λοιπόν, της οικονομίας, με την κυριαρχία των υπηρεσιών και των ΜμΕ, είναι μία εξήγηση. Όχι όμως πλήρως ικανοποιητική, αφού ανάλογα χαρακτηριστικά έχουν και οι οικονομίες της Ισπανίας και της Πορτογαλίας.

Γιατί εκεί τα ποσοστά τηλεργασίας είναι σημαντικά υψηλότερα;

«Η Ισπανία αναφέρει κατά μέσο όρο περίπου 1,2 ημέρες εργασίας από το σπίτι την εβδομάδα και η Πορτογαλία περίπου 1,5 ημέρες – σε σύγκριση με τον μέσο όρο της Ελλάδας που είναι μικρότερος από μία ημέρα.

Αν και οι χώρες αυτές μοιράζονται διαρθρωτικές ομοιότητες, όπως η μεγάλη εξάρτηση από τον τομέα των υπηρεσιών και η μεγάλη επικράτηση των μικρών επιχειρήσεων, η Ισπανία και η Πορτογαλία έχουν προχωρήσει ταχύτερα στον εκσυγχρονισμό των πρακτικών στον χώρο εργασίας.

Αυτό περιλαμβάνει μεγαλύτερες επενδύσεις σε ψηφιακές υποδομές, ευρύτερη υιοθέτηση υβριδικών μοντέλων στον δημόσιο τομέα και πιο ευέλικτες προσεγγίσεις διαχείρισης.

Η Πορτογαλία, ειδικότερα, έχει επιδιώξει στοχευμένες μεταρρυθμίσεις στη ρύθμιση της εργασίας και έχει τοποθετηθεί ενεργά για να προσελκύσει ψηφιακούς νομάδες – βήματα που συνέβαλαν στην ευρύτερη υιοθέτηση της εξ αποστάσεως εργασίας» μας είπε ο Σ. Ακσόι.

Τα υβριδικά ωράρια εργασίας είναι πιο συνηθισμένα για τους γονείς
πηγή: Global Survey of Working Arrangements (G-SWA), 2025

Η ικανότητα εκσυγχρονισμού και οι επενδύσεις

Ρωτήσαμε τον Σ. Ακσόι αν τα μειωμένα ποσοστά τηλεργασίας επηρεάζουν συνολικά την εικόνα της ελληνικής οικονομίας και μπορεί να αποτελέσουν ανασταλτικό παράγοντα για διεθνείς επενδύσεις.

«Δεν υπάρχει άμεση σχέση μεταξύ των υψηλών επιπέδων εξ αποστάσεως εργασίας και των επενδύσεων» μας είπε.

«Ωστόσο, η υψηλή ικανότητα WFH σηματοδοτεί συνήθως την ευρύτερη τεχνολογική, θεσμική και διοικητική προσαρμοστικότητα μιας χώρας – χαρακτηριστικά που εκτιμούν οι παγκόσμιοι επενδυτές, ιδίως στις υπηρεσίες υψηλής ειδίκευσης, την τεχνολογία και τους δημιουργικούς κλάδους.

Ενώ η ετοιμότητα για εργασία εξ αποστάσεως δεν αποτελεί αυτόνομο κίνητρο για επενδύσεις, συχνά αποτελεί μέρος ενός ευρύτερου οικοσυστήματος που αντανακλά την ικανότητα μιας χώρας να υποστηρίζει σύγχρονες, ευέλικτες και παγκοσμίως ολοκληρωμένες επιχειρηματικές δραστηριότητες».

Το μοντέλο Χόφστεντε και οι εργοδότες που θέλουν «να επιβλέπουν προσωπικά»

Από τα σημαντικότερα προσκόμματα για την ανάπτυξη της τηλεργασίας στην Ελλάδα είναι και η επιμονή των εργοδοτών «να επιβλέπουν προσωπικά» τους εργαζομένους τους.

Ο Σ. Ακσόι, που είναι μεταξύ της ομάδας των μελετητών που υλοποίησαν την έρευνα, αναφέρει ότι χώρες με ισχυρή κουλτούρα ατομικής αυτονομίας και εμπιστοσύνης στους εργαζόμενους καταγράφουν υψηλά ποσοστά τηλεργασίας.

«Η κουλτούρα διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο. Η έρευνά μας δείχνει σταθερά ότι οι κοινωνίες που εκτιμούν την ατομική αυτονομία, την εμπιστοσύνη και την απόδοση βάσει αποτελέσματος έχουν σημαντικά περισσότερες πιθανότητες να υιοθετήσουν πρακτικές εξ αποστάσεως εργασίας.

Στην Ελλάδα, αντίθετα, παραμένει μια ισχυρή πολιτισμική έμφαση στην προσωπική επίβλεψη, την αλληλεπίδραση πρόσωπο με πρόσωπο και τις παραδοσιακές έννοιες της παρουσίας στον χώρο εργασίας.

Αυτό συνάδει με τις διεθνείς μετρήσεις, όπου η Ελλάδα σημειώνει σχετικά χαμηλή βαθμολογία στον δείκτη ατομικισμού.
Στο μοντέλο του Χόφστεντε, ο ατομικισμός αναφέρεται στον βαθμό στον οποίο οι άνθρωποι δίνουν προτεραιότητα στους προσωπικούς στόχους και την αυτοδυναμία έναντι της συνοχής της ομάδας και των συλλογικών υποχρεώσεων.

Οι χώρες με υψηλότερες βαθμολογίες ατομικισμού τείνουν να δίνουν έμφαση στην ανεξαρτησία και την απόδοση, γεγονός που τις καθιστά πιο ανοιχτές σε ευέλικτες ρυθμίσεις εργασίας όπως η WFH».