Μπορεί η τέχνη να σώσει τον πλανήτη; Καλλιτέχνες μοιράζονται τον τρόπο (pics)

Η πολιτική, η επιστήμη και το δίκαιο δεν είναι οι μόνοι τομείς που μπορούν να επηρεάσουν τις αποφάσεις για την κλιματική αλλαγή. Σύμφωνα με ειδικούς, και η τέχνη μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο, ειδικά όταν χρειάζεται να κινητοποιηθεί άμεσα η κοινή γνώμη ή να ενισχυθεί η δράση απέναντι στην περιβαλλοντική κρίση.

Όπως επισημαίνει ο οργανισμός που έχει την ευθύνη του καλλιτεχνικού προγράμματος στη Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για τους Ωκεανούς (UNOC), η οποία ξεκινά στις 9 Ιουνίου στη Νίκαια της Γαλλίας, οι τέχνες «συμβάλλουν ουσιαστικά» στη διαμόρφωση πολιτικών για το περιβάλλον.

Σύμφωνα με τον Μάρκους Ρέιμαν, συνδιευθυντή του ιδρύματος σύγχρονης τέχνης και ακτιβισμού TBA21 Thyssen-Bornemisza Art Contemporary, η τέχνη και ο πολιτισμός έχουν τη δύναμη να «ζωντανέψουν ξανά τη σχέση των ανθρώπων με το φυσικό περιβάλλον και τα πλάσματα που το κατοικούν».

Κατά τη διάρκεια της Διάσκεψης των Ηνωμένων Εθνών για τους Ωκεανούς (UNOC), το TBA21 θα συντονίσει περίπου 20 δράσεις, όπως εκθέσεις, εργαστήρια και συζητήσεις, με στόχο την ενημέρωση του κοινού και την ενεργή συμμετοχή σε ζητήματα που σχετίζονται με τον ωκεανό, τη βιωσιμότητα και τις αναγεννητικές πρακτικές. Σύμφωνα με σχετική ανακοίνωση, οι πρωτοβουλίες αυτές αναδεικνύουν τον καθοριστικό ρόλο που μπορούν να διαδραματίσουν ο πολιτισμός και οι τέχνες στη διαδικασία λήψης πολιτικών αποφάσεων υψηλού επιπέδου.

Η έκθεση με τίτλο «Becoming Ocean: μια κοινωνική συζήτηση για τον Ωκεανό», η οποία εντάσσεται στο πλαίσιο του UNOC, παρουσιάζει έργα περισσότερων από 20 καλλιτεχνών. Σύμφωνα με τον ιστότοπο του οργανισμού TBA21, η έκθεση επικεντρώνεται στις βασικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει σήμερα ο ωκεανός.

Όπως δήλωσε ο Μάρκους Ρέιμαν σε συνέντευξή του στο CNBC, «η τέχνη έχει τη δυνατότητα να καλλιεργήσει το ενδιαφέρον και την ενεργή συμμετοχή των ανθρώπων σε ζητήματα για τα οποία έχουμε συνηθίσει να βασιζόμαστε αποκλειστικά στους ειδικούς, όπως επιστήμονες ή πολιτικούς. Με αυτόν τον τρόπο, έχουμε υιοθετήσει μια στάση παθητικότητας, περιορίζοντας τον ρόλο μας στην κατανάλωση και στην απόκτηση χρημάτων για να συνεχίζουμε να καταναλώνουμε. Πιστεύω ότι η τέχνη μπορεί να αλλάξει αυτή την νοοτροπία».

Η καλλιτέχνιδα Μάγια Πέτριτς μπορεί να ταυτιστεί απόλυτα με αυτή την οπτική.

Τα έργα της, τα οποία χαρακτηρίζει ως «γλυπτά», έχουν σχεδιαστεί για να προκαλούν τα συναισθήματα που γεννά η εμπειρία της «ανέγγιχτης φύσης», όπως ανέφερε σε συνέντευξή της στο CNBC μέσω βιντεοκλήσης. Όταν ρωτήθηκε εάν η τέχνη της μπορεί να επηρεάσει την κλιματική πολιτική, απάντησε με e-mail: «Ως καλλιτέχνιδα, δεν εκφράζομαι μέσα από αριθμούς ή πολιτικές τοποθετήσεις. Όμως τα αποτελέσματα είναι ορατά για κάθε άνθρωπο που στέκεται μπροστά στο έργο. Μερικοί μένουν για λίγα λεπτά, άλλοι για ώρες».

Τον Μάιο, η Πέτριτς κέρδισε ένα βραβείο καινοτομίας για το έργο της «Specimens of Time, Hoh Rain Forest, 2025», στο πλαίσιο των Digital Art Awards που διοργανώθηκαν από την γκαλερί The House of Fine Art και τον οίκο δημοπρασιών Phillips.

Το γλυπτό έχει τη μορφή ενός γυάλινου κύβου, ο οποίος φωτίζεται από φως που αλλάζει χρώμα ανάλογα με τα δεδομένα θερμοκρασίας που συλλέγονται σε πραγματικό χρόνο από το τροπικό δάσος Χοχ, κοντά στο Σιάτλ της Ουάσιγκτον. «Η βασική ιδέα είναι: τι θα συμβεί αν κάποια μέρα αυτά τα τοπία πάψουν να υπάρχουν; Πώς θα τα θυμόμαστε τότε;», εξήγησε η Πέτριτς αναφερόμενη στο έργο της.

Δεν είναι μόνο η σύγχρονη τέχνη που εξερευνά την ανθρώπινη επίδραση στον φυσικό κόσμο.

«Ιστορικά, η πιο σημαντική προσφορά των καλλιτεχνών, όσον αφορά περιβαλλοντικά ζητήματα, είναι ότι μας θυμίζουν τι κινδυνεύουμε να χάσουμε», δήλωσε ο Γκόντφρεϊ Γουόρσντεϊλ, διευθυντής του Ιδρύματος Henry Moore, σε μήνυμα που έστειλε στο CNBC. «Από τα εντυπωσιακά τοπία του Γουίλιαμ Τέρνερ και τους ουρανούς του Τζον Κόνσταμπλ, μέχρι τις πεζοπορίες του Ρίτσαρντ Λονγκ στην άγρια φύση, οι καλλιτέχνες μας δείχνουν συνεχώς πόσο σημαντικός και πολύτιμος είναι ο φυσικός κόσμος».

Η τέχνη μπορεί να είναι ένας τρόπος για να γίνει η κλιματική κρίση «ευκολότερη στην κατανόηση και στην ανάληψη δράσης», σύμφωνα με την Λούλα Ράποπορτ, συντονίστρια της κοινότητας στο Gallery Climate Coalition.

«Το μεγαλύτερο πρόβλημα για να παρθούν σοβαρές και αποτελεσματικές αποφάσεις είναι ότι η κλιματική αλλαγή φαίνεται συχνά σαν κάτι μακρινό και δύσκολο να το καταλάβει κανείς», τόνισε η Ράποπορτ σε μήνυμα που έστειλε στο CNBC. «Η τέχνη μπορεί να γεφυρώσει αυτό το κενό, βοηθώντας μας να κατανοήσουμε πολύπλοκες έννοιες και να φανταστούμε ένα μέλλον διαφορετικό και καλύτερο», πρόσθεσε. Ως παράδειγμα ανέφερε το έργο «Ice Watch London» του 2018, όπου ο καλλιτέχνης Όλαφουρ Ελιάσον μετέφερε 24 μεγάλους όγκους πάγου από ένα παγόβουνο στη Γροιλανδία στο κέντρο του Λονδίνου, δείχνοντας πώς η τέχνη μπορεί κυριολεκτικά να φέρει μακρινά και αφηρημένα θέματα πιο κοντά στην καθημερινότητά μας.

Ο καλλιτέχνης Αχμέτ Ογκούτ υποστηρίζει ότι η τέχνη έχει τη δική της δύναμη και μπορεί να φέρει αλλαγή, χωρίς να χρειάζεται την αποδοχή ή την έγκριση πολιτικών ή επιστημόνων.

«Η τέχνη δεν απαιτεί άδεια για να λειτουργήσει. Μπορεί να δημιουργεί νέες ιδέες, να φέρνει κοντά ανθρώπους και να προσφέρει τρόπους για να αντισταθούμε σε όσα μας απειλούν», ανέφερε σε επιστολή του προς το CNBC. Ο Ογκούτ αναφέρθηκε στο έργο «Bending the River» της καλλιτέχνιδας Λόρεν Μπον, ένα έργο μεγάλης κλίμακας που εκτρέπει υδάτινους πόρους από τον ποταμό του Λος Άντζελες για να ποτίσει δημόσιες εκτάσεις. «Πρόκειται για μια καλλιτεχνική παρέμβαση που βοηθά άμεσα στην αποκατάσταση του περιβάλλοντος, λόγω των έντονων συναισθημάτων που προκαλεί στους θεατές», είπε.

Το έργο του Ογκούτ «Saved by the Whale’s Tail (Saved by Art)», το οποίο θα παρουσιαστεί στο σταθμό Stratford του μετρό του Λονδίνου στις 10 Σεπτεμβρίου, εμπνεύστηκε από ένα περιστατικό που συνέβη κοντά στο Ρότερνταμ το 2020. Τότε, ένα τρένο εκτροχιάστηκε και σώθηκε από ένα γλυπτό που αναπαριστούσε την ουρά μιας φάλαινας, όπως αναφέρεται στην ιστοσελίδα της Transport For London.

«Η τέχνη μπορεί να μας βοηθήσει να σταματήσουμε να προσποιούμαστε ότι είμαστε ξεχωριστοί από τον πλανήτη», δήλωσε ο Ογκούτ. «Το μέλλον δεν βρίσκεται σε πολλά υποσχόμενες δηλώσεις, αλλά σε μικρές, συνεπείς πράξεις αλληλεγγύης. Εκεί ξεκινά η τέχνη».

Ο Ογκούτ υποστήριξε επίσης ότι οι καλλιτέχνες πρέπει να συμμετέχουν από νωρίς σε έργα που στοχεύουν στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Αναφέρθηκε χαρακτηριστικά στο «Urban Space Station» των Άντζελ Μπορέγκο Κουμπέρο και Νάταλι Ιερεμιένκο, ένα έργο που ανακυκλώνει τις εκπομπές των κτιρίων και παράλληλα καλλιεργεί τρόφιμα μέσα σε εσωτερικούς χώρους, δείχνοντας πόσο πολύ μπορούν να ενσωματωθούν οι καλλιτεχνικές ιδέες σε τέτοια έργα.

«Χρειαζόμαστε περισσότερες συνεργασίες όπου οι καλλιτέχνες δεν καλούνται απλώς για να προσθέσουν μια δημιουργική ή όμορφη πινελιά, αλλά συμμετέχουν εξ αρχής στον σχεδιασμό έργων που σχετίζονται με την κοινωνία, το περιβάλλον ή την τεχνολογία», επισήμανε ο Ογκούτ.

Διαβάστε ακόμη

Η Shein αφήνει ΗΠΑ και Κίνα να «τσακώνονται» και στρέφεται περαιτέρω στην Ινδία

London calling: ΗΠΑ και Κίνα στο τραπέζι για σπάνιες γαίες και δασμούς

ΗΠΑ: Πώς οι δασμοί στον χάλυβα αυξάνουν τις τιμές στα… τρόφιμα

Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο Θέμα