Η αγορά άνθρακα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η μεγαλύτερη στον κόσμο, πρόκειται να επεκταθεί και να επιβάλει αυστηρότερα όρια, καθώς η περιοχή ευθυγραμμίζει την οικονομία της με έναν αυστηρότερο κλιματικό στόχο για την επόμενη δεκαετία.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σχεδιάζει να εισάγει σταδιακά τις θαλάσσιες μεταφορές στο Σύστημα Εμπορίας Εκπομπών (ΣΕΔΕ) της ΕΕ από το 2023 και να βελτιώσει έναν μηχανισμό για τον έλεγχο της παροχής αδειών άνθρακα, ως μέρος της μεγαλύτερης αναθεώρησης της αγοράς μέχρι σήμερα, σύμφωνα με νομοθετικό σχέδιο που αναφέρει το Bloomberg News.

Η μεταρρύθμιση, η οποία πρόκειται να παρουσιαστεί στις 14 Ιουλίου, αναμένεται επίσης να αυξήσει το ρυθμό με τον οποίο συρρικνώνονται τα ανώτατα όρια εκπομπών κάθε χρόνο και να σκληρύνει τους κανόνες για την παροχή δωρεάν δικαιωμάτων εκπομπών.

Οι αλλαγές αποτελούν μέρος ενός ευρύτερου πακέτου που έχει σχεδιαστεί για να συντονίζει κάθε τομέα, από την ενέργεια μέχρι το εμπόριο και τα αυτοκίνητα, με βάση τη φιλόδοξη στρατηγική που επιδιώκει να καταστήσει την Ευρώπη την πρώτη ουδέτερη για το κλίμα ήπειρο στον κόσμο έως το 2050. Σύμφωνα με το EU Green Deal, ο στόχος μείωσης των εκπομπών για το 2030 αυξήθηκε στο 55% σε σχέση με τα επίπεδα του 1990, έναντι του προηγούμενου στόχου για τουλάχιστον 40%.

«Το ΣΕΔΕ είναι ένα βασικό μέσο για να βοηθήσει την ΕΕ να επιτύχει τον αυξημένο στόχο του 2030 και μια επιτυχημένη μετάβαση προς την κλιματική ουδετερότητα το 2050», αναφέρει η Επιτροπή στο σχετικό έγγραφο.

Το «πράσινο κίνητρο»

Η αγορά άνθρακα της ΕΕ είναι το κορυφαίο εργαλείο πολιτικής της Ένωσης για τη μείωση των αερίων του θερμοκηπίου. Επιβάλλει ετησίως μειωμένα όρια σε περίπου 12.000 εγκαταστάσεις που ανήκουν σε ομίλους και επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας και περιορίζει τις εκπομπές από τις αεροπορικές εταιρείες. Οι εταιρείες που εκπέμπουν λιγότερο άνθρακα μπορούν να πουλήσουν τις μη χρησιμοποιημένες άδειές τους, λαμβάνοντας ένα κίνητρο να γίνουν πιο πράσινοι γρηγορότερα.

Ενώ το ΣΕΔΕ έχει σχεδιαστεί επί του παρόντος για να εξασφαλίσει μείωση των εκπομπών κατά 43% έως το 2030 σε σχέση με τα επίπεδα του 2005, μια πρόσφατη ανάλυση της ΕΕ δείχνει ότι εάν η νομοθεσία παρέμενε αμετάβλητη, θα επέφερε μείωση κατά 51%, σύμφωνα με το έγγραφο. Ακόμη και αυτό, όμως, θα ήταν ανεπαρκές για να ευθυγραμμιστεί το ανώτατο όριο εμπορίας με τον νέο στόχο για το κλίμα της επόμενης δεκαετίας.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Επιτροπή θέλει να αυξήσει τον ρυθμό συρρίκνωσης του ανώτατου ορίου ρύπανσης, το λεγόμενο Linear Reduction Factor. Κάτι που αναμένεται να αυξηθεί «από το έτος μετά την έναρξη ισχύος» του τροποποιημένου νόμου περί εκπομπών. Η νομοθεσία χρειάζεται την έγκριση των εθνικών κυβερνήσεων και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σε μια διαδικασία που διαρκεί συχνά περίπου δύο χρόνια και μερικές φορές ακόμη περισσότερο.

Η ακριβής τιμή του νέου Linear Reduction Factor αφέθηκε κενή στο έγγραφο. Ο γρηγορότερος ρυθμός μείωσης των εκπομπών θα συνδυαζόταν με μια εφάπαξ μείωση του ανώτατου ορίου, έτσι ώστε να είναι «ευθυγραμμισμένος με αυτό το επίπεδο ετήσιας μείωσης που εφαρμόζεται από το 2021».

Οι επενδυτές και τα νέα όρια του MSR

Σύμφωνα με το νομοθετικό σχέδιο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θέλει επίσης να βελτιώσει το Market Stability Reserve (MSR), ένα βασικό εργαλείο για την παρακράτηση των αδειών περί υπερβολικών εκπομπών. Το MSR, το οποίο μειώνει αυτόματα τα δικαιώματα υπό ορισμένες συνθήκες, βοήθησε στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των επενδυτών και στην αύξηση των τιμών μετά την έγκρισή του το 2018.

Οι παράμετροί του θα τροποποιηθούν για να εισαγάγουν έναν «αντισταθμιστή MSR» όταν ο αριθμός των αδειών άνθρακα σε κυκλοφορία κυμαίνεται μεταξύ 833 εκατομμύρια και 1,096 δισεκατομμύρια. Σε αυτήν την περίπτωση, το ποσό των αδειών που θα απορροφηθούν θα είναι η διαφορά μεταξύ του αριθμού των αδειών σε κυκλοφορία και του ορίου των 833 εκατομμυρίων. Εφόσον υπάρχουν περισσότερα από 1,096 δισεκατομμύρια άδειες σε κυκλοφορία, συμπεριλαμβανομένων των αδειών αεροπορίας, το ποσοστό θα παραμείνει στο 24% έως το 2030.

Για να προσφέρουν στους επενδυτές μεγαλύτερη προβλεψιμότητα σχετικά με τις άδειες που διατηρούνται στο αποθεματικό από το 2023, ο αριθμός τους θα περιορίζεται στα 400 εκατομμύρια. Τα δικαιώματα πάνω από αυτό το επίπεδο θα ακυρωθούν.

Η Κομισιόν δεν έκανε κανένα σχόλιο επί του σχεδίου. Ωστόσο, η πρόταση ενδέχεται να αλλάξει πριν από την έγκρισή της.

Οι κανόνες για τα κριτήρια αξιολόγησης που θέτουν τη βάση για δωρεάν δικαιώματα θα ενισχυθούν και η κατανομή τους θα εξαρτηθεί από τις προσπάθειες απαλλαγής άνθρακα προκειμένου να ενθαρρυνθεί η υιοθέτηση τεχνολογιών χαμηλών εκπομπών.

Επιπλέον, δεν θα διατίθενται δωρεάν άδειες σε ορισμένους τομείς. Σύμφωνα με ξεχωριστό σχέδιο κανονισμού, η Επιτροπή εξετάζει το ενδεχόμενο εφαρμογής του λεγόμενου Carbon Border Adjustment Mechanism σε βιομηχανίες όπως ο χάλυβας, το τσιμέντο, το αλουμίνιο, τα λιπάσματα και η ηλεκτρική ενέργεια.

Το ράλι των τιμών

Η τιμή του άνθρακα στο ΣΕΔΕ της ΕΕ διπλασιάστηκε τα τελευταία δύο χρόνια, καθώς η Ευρώπη ενίσχυσε τoυς στόχους της για το κλίμα, προσελκύοντας χρηματοοικονομικούς επενδυτές. Οι άδειες εκπομπών σημείωσαν άνοδο στα 56,9 ευρώ ανά μετρικό τόνο τον περασμένο μήνα και ορισμένα αμοιβαία κεφάλαια αντιστάθμισης προέβλεπαν ότι θα μπορούσε να φτάσει τα 100 ευρώ πριν από το τέλος του έτους.

Για να μετριαστούν οι ανησυχίες σχετικά με το κόστος της πράσινης μετάβασης, η Επιτροπή θέλει να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο οι κυβερνήσεις χρησιμοποιούν τα έσοδα από τις δημοπρασίες αδειών και να ενισχύσει μηχανισμούς που βασίζονται στο ΣΕΔΕ για τη χρηματοδότηση τεχνολογιών χαμηλών εκπομπών άνθρακα. Οι χώρες της ΕΕ θα πρέπει να χρησιμοποιήσουν όλα τα έσοδα για σκοπούς που σχετίζονται με το κλίμα, συμπεριλαμβανομένης της υποστήριξης για «βιώσιμη αναβάθμιση των νοικοκυριών χαμηλού εισοδήματος».

Η ΕΕ θα ενισχύσει επίσης ένα ειδικό ταμείο που θα βασίζεται στο ΣΕΔΕ για τον εκσυγχρονισμό των κρατών- μελών χαμηλού εισοδήματος, το οποίο θα έχει έσοδα από τη δημοπρασία του επιπλέον 2% του ανώτατου ορίου για τη χρηματοδότηση της ενεργειακής μετάβασης.

Άλλα μέρη του νομοθετικού σχεδίου για την αγορά άνθρακα περιλαμβάνουν:

• Την επέκταση του ΣΕΔΕ στη ναυτιλία

• Τη δημιουργία ενός προγράμματος εμπορίας εκπομπών για θέρμανση και οδικές μεταφορές

• Την εισαγωγή συμβάσεων άνθρακα, οι οποίες θα προσφέρουν στους επενδυτές καινοτόμων τεχνολογιών μια σταθερή τιμή που ανταμείβει τις μειώσεις άνθρακα πάνω από το τρέχον επίπεδο τιμών στο ΣΕΔΕ

• Αυστηρότερους κανόνες χρηματοδότησης από το Ταμείο Ανάκαμψης, το οποίο δεν θα υποστηρίζει πλέον επενδύσεις που σχετίζονται με ορυκτά καύσιμα