Εφοδος σε τρεις ηλεκτροπαραγωγούς για πιθανές στρεβλώσεις στην αγορά ρεύματος

Αιφνιδιαστική έφοδο στις εγκαταστάσεις τριών μεγάλων παραγωγών ηλεκτρικής ενέργειας έκανε χθες (9/12) η Επιτροπή Ανταγωνισμού, σε συνεργασία με κλιμάκιο της ΡΑΑΕΥ, σε μια συντονισμένη επιχείρηση με στόχο τη συλλογή και αξιολόγηση εσωτερικών εγγράφων, ψηφιακών δεδομένων και υπηρεσιακής αλληλογραφίας.

Οι έλεγχοι πραγματοποιήθηκαν σε ΔΕΗ, Ήρων και Enerwave (πρώην Elpedison) στο πλαίσιο αυτεπάγγελτης έρευνας για ενδεχόμενες εναρμονισμένες πρακτικές και πιθανή χειραγώγηση της αγοράς χονδρικής ηλεκτρικής ενέργειας (θέμα που διερευνά ξεχωριστά η ΡΑΑΕΥ). Ο έλεγχος φαίνεται να βασίστηκε στα στοιχεία που παρουσίασε πριν από περίπου ένα μήνα report του ACER ( του Ευρωπαϊκού Οργανισμού συνεργασίας των ρυθμιστικών αρχών) βάζοντας στο μικροσκόπιο την ελληνική χονδρεμπορική αγορά κατά την περίοδο του περσινού καλοκαιριού και συγκεκριμένα από Ιούνιο έως Σεπτέμβριο του 2024 όπου οι τιμές της χονδρεμπορικής αγοράς τις βραδινές ώρες εκτινάχθηκαν στα ύψη.

Πολύωρες έρευνες

Ο έλεγχος στα γραφεία των εταιρειών ξεκίνησε στις 10:00 χθες το πρωί, και δεν είχε τελειώσει μέχρι αργά το απόγευμα. Η διάρκεια και το εύρος της επιχείρησης υποδηλώνουν έφοδο με χαρακτηριστικά ενδελεχούς διερεύνησης και κατάσχεση φυσικών και ηλεκτρονικών αρχείων.

Κλιμάκια της Επιτροπής συνοδεύονταν από τεχνικούς συμβούλους και έμπειρα στελέχη των δύο ανεξάρτητων αρχών, ενώ ζητήθηκαν βάσεις δεδομένων, στοιχεία προσφορών, κοστολόγησης και τιμολόγησης. Στόχος είναι να επιβεβαιωθεί ή να αποκλειστεί το ενδεχόμενο συντονισμένης εμπορικής πολιτικής ή άλλων μηχανισμών που θα μπορούσαν να παραπέμπουν σε εναρμονισμένη πρακτική.

Σύμφωνα με πληροφορίες, η έφοδος των δύο ανεξάρτητων αρχών προετοιμαζόταν τις τελευταίες τρεις εβδομάδες εντατικά καθώς έχουν πραγματοποιηθεί κάτω από άκρα μυστικότητα περί τις τρεις έως τέσσερις συναντήσεις. Για τις κινήσεις φαίνεται να ήταν πλήρως ενημερωμένη και η πολιτική ηγεσία του υπουργείου περιβάλλοντος και ενέργειας, σε μια περίοδο που το ενεργειακό κόστος αποτελεί κυβερνητική προτεραιότητα και ζήτημα δημοσίου συμφέροντος.

Η Επιτροπή Ανταγωνισμού σημειώνει πάντως στην χθεσινή της ανακοίνωση ότι «η διεξαγωγή ελέγχων γίνεται σε επιχειρήσεις από τις οποίες μπορεί να συλλεχθούν στοιχεία για αντι-ανταγωνιστικές πρακτικές στην ερευνώμενη αγορά και δεν προδικάζει ότι οι επιχειρήσεις έχουν εμπλακεί σε αντι-ανταγωνιστική συμπεριφορά ούτε προδικάζει το αποτέλεσμα της έρευνας».

Τα ευρήματα και οι αντιδράσεις γύρω από την έκθεση ACER

Στη έκθεσή του ο ACER έθετε σοβαρά ερωτήματα για τον τρόπο λειτουργίας της χονδρεμπορικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα, εξετάζοντας τη συμπεριφορά της αγοράς το διάστημα 15 Ιουνίου – 15 Σεπτεμβρίου 2024.

Η έκθεση καταγράφει αρκετές περιπτώσεις που «ενδέχεται να συνιστούν χειραγώγηση ή κατάχρηση ισχύος», ενισχύοντας την ανησυχία ότι η αγορά ίσως δεν λειτούργησε με επαρκή ανταγωνισμό κατά τις υψηλές περιόδους ζήτησης.

Σύμφωνα με τα ευρήματα, οι τιμές παρουσίασαν ακραίες διακυμάνσεις τις βραδινές ώρες του καλοκαιριού, όταν η ζήτηση παρέμενε υψηλή και τα διαθέσιμα φορτία ήταν περιορισμένα. Η συμπεριφορά προσφορών θεωρήθηκε από την ACER συμβατή με «περιορισμένη ανταγωνιστικότητα» και πιθανή άσκηση market power. Ενδεικτικό είναι το παράδειγμα της 4ης Σεπτεμβρίου 2024, όπου η τιμή άγγιξε τα 942 €/MWh με σχεδόν πλήρη απουσία προσφορών στην περιοχή μεταξύ 200 και 900 €/MWh — «κενό» που υποδηλώνει στρέβλωση της αγοράς.

Ο έλεγχος της ΡΑΑΕΥ

Η ΡΑΑΕΥ, εξετάζοντας το ίδιο χρονικό διάστημα, είχε καταλήξει πως δεν προκύπτουν σαφείς ενδείξεις κερδοσκοπίας εντός της αγοράς.

Η έρευνα που πραγματοποίησε για το επίμαχο χρονικό διάστημα έδειξε ότι υπήρχαν ιδιαίτερα υψηλές προσφορές από μία συγκεκριμένη τεχνολογία παραγωγής – τα υδροηλεκτρικά. Για τον λόγο αυτόν κλήθηκε σε ακρόαση η ΔΕΗ. Τελικά οι προσφορές κρίθηκαν θεμιτές, καθώς η Επιχείρηση αιτιολόγησε πως, σε περιόδους χαμηλών υδάτινων αποθεμάτων, η τιμολόγηση των υδροηλεκτρικών γίνεται συγκριτικά με το υψηλό κόστος άλλων μονάδων, όπως του φυσικού αερίου, του λιγνίτη ή των εισαγωγών, ώστε να αποφευχθεί η άσκοπη κατανάλωση νερού. Δηλαδή σκόπιμα η επιχείρηση υπέβαλε υψηλές προσφορές με στόχο να διατηρήσει εκτός αγοράς τα υδροηλεκτρικά, προστατεύοντας έτσι τους υδάτινους πόρους.

Πολιτική διάσταση και αντιπαράθεση στη Βουλή

Η εικόνα της χονδρεμπορικής αγοράς κατά περσινό καλοκαίρι αποτέλεσε αντικείμενο συζήτησης προχθές και στη Βουλή σε απάντηση του υφυπουργού ενέργειας Νίκου Τσάφου σε ερώτηση του βουλευτή του ΣυΡιζΑ Μιλτιάδη Ζαμπάρα ο οποίος επέμεινε ότι υπάρχουν ενδείξεις χειραγώγησης της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Βασιζόμενος στα στοιχεία της μελέτης του ACER, η οποία – όπως υποστήριξε – δείχνει ότι όταν η αγορά είναι «σφιχτή» (υψηλή ζήτηση, χαμηλή διαθεσιμότητα ισχύος), οι προσφορές αλλάζουν και οι τιμές ανεβαίνουν υπερβολικά. Ο ίδιος μίλησε για ολιγοπώλιο στην αγορά κατηγορώντας τους μεγάλους παραγωγούς/παρόχους ότι μπορούν να επηρεάζουν τις τιμές (capacity withholding, στοχευμένη συγκράτηση ισχύος).

Από την πλευρά του ο κ. Τσάφος υποστήριξε ότι ο ACER δεν μίλησε για χειραγώγηση. Δήλωσε ότι αξίζει να εξεταστούν οι περιόδοι πίεσης — όχι όμως ότι αποδεικνύεται χειραγώγηση. Οι υψηλές τιμές επανέλαβε ότι ήταν πανευρωπαϊκό φαινόμενο και επέδειξε συγκριτικά στοιχεία σύμφωνα με τα οποία η Ελλάδα είχε χονδρεμπορική 207 €/MWh, με άλλες χώρες να είναι πιο ακριβές. Όπως δήλωσε οι τιμές χονδρικής & λιανικής στην Ελλάδα είναι σήμερα χαμηλότερες σε σχέση με παλαιότερα. Όπως είπε η λύση πρέπει να είναι ευρωπαϊκή και όχι μόνο εθνική, βλέποντας το ζήτημα ως μέρος μίας περιφερειακής κρίσης ενέργειας.