Έχει χαμηλό κόστος, είναι ένα από τα πιο εμπορεύσιμα φυτικά έλαια στον κόσμο με την παγκόσμια κατανάλωσή του να αυξάνεται, χρησιμοποιείται στην παραγωγή τροφίμων όπως κέικ, σοκολάτα, μπισκότα, ενώ εντοπίζεται και σε καλλυντικά, σαπούνια, σαμπουάν, προϊόντα καθαρισμού και μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ως βιοκαύσιμο. Η αυξημένη ζήτηση του φοινικέλαιου ωστόσο, έχει προκαλέσει σημαντικά περιβαλλοντικά προβλήματα στη Μαλαισία και την Ινδονησία όπου καταγράφεται το 85% της παραγωγής του παγκοσμίως. Εκτιμάται ότι το 87% της αποψίλωσης των δασών στη Μαλαισία έχει προκληθεί από τη δημιουργία φυτειών φοινικέλαιου, με την κυβέρνηση να δεσμεύεται πως θα περιοριστούν οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις.
Στην Ινδονησία, τον μεγαλύτερο εξαγωγέα ελαίων, πολλά ήταν τα δάση που αποψιλώθηκαν για να κάνουν χώρο για μονοκαλλιέργεια φοινικόδεντρων, με την παραγωγή το 2006 να έχει ξεπεράσει αυτή της Μαλαισίας με περισσότερους από 20,9 εκατ. τόνους και εκτιμήσεις για διπλασιασμό της μέχρι το 2030. Την περίοδο 1994-2004, μάλιστα, η παραγωγή αυξήθηκε κατά 400%.
Μετά τις σφοδρές αντιδράσεις περιβαλλοντικών οργανώσεων, καθώς η αποψίλωση των δασών ευθύνεται για το 20% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου παγκοσμίως, η κυβέρνηση της χώρας ανακοίνωσε την επιβολή προστίμου συνολικού ύψους 310 εκατ. δολαρίων, όπως ανέφερε το πρακτορείο Reuters, σε εταιρίες παραγωγής φοινικέλαιου που δραστηριοποιούνται εντός δασικών περιοχών.
«Η εκχέρσωση για τη δημιουργία φυτειών φοινικέλαιου ήταν η μεγαλύτερη αιτία αποψίλωσης των δασών στην Ινδονησία τις τελευταίες δύο δεκαετίες», αναφέρει έκθεση του 2021 της εταιρείας συμβούλων τεχνολογίας TheTreeMap και της Greenpeace.
Ανάμεσα στα εδάφη που έχουν αποψιλωθεί συγκαταλέγονται εκτάσεις που προορίζονται για εξαγωγή προϊόντων, δασωμένες λεκάνες απορροής, καθώς και φυσικά καταφύγια, ακόμα και τμήματα εθνικών πάρκων της χώρας.
Ο Φίρμαν Χινταγιάτ, αναπληρωτής συντονιστής υπουργός Ναυτιλιακών Υποθέσεων και Επενδύσεων, δήλωσε ότι έχουν ήδη επικυρώσει πρόστιμα ύψους άνω των 30,7 εκατ. δολαρίων, χωρίς ωστόσο να αποκαλύψει τις εταιρίες στις οποίες επιβλήθηκαν κυρώσεις, ανέφερε το Reuters.
«Μεγάλο μέρος της αποψίλωσης των δασών που σχετίζεται με το φοινικέλαιο έχει προκληθεί από πυρκαγιές οι οποίες έχουν τοποθετηθεί από εταιρίες και ιδιώτες. Το 2015, πυρκαγιές μαίνονταν για μήνες στην Ινδονησία, επηρεάζοντας σοβαρά την ποιότητα του αέρα στην Ινδονησία και τη Σιγκαπούρη, εκτοπίζοντας την άγρια ζωή και οδηγώντας τους ειδικούς να ισχυριστούν ότι η Ινδονησία είναι μεγαλύτερος συντελεστής της κλιματικής αλλαγής από τις ΗΠΑ. Η καλλιέργεια φοινικέλαιου πραγματοποιείται σε μεγάλο βαθμό και σε σημεία-κλειδιά για τη βιοποικιλότητα απειλώντας ζωτικής σημασίας είδη και ενδιαιτήματα», επισήμανε το Κέντρο Επιχειρήσεων και Περιβάλλοντος του Γέιλ.
Προ μηνών το Ανώτατο Δικαστήριο της Ινδονησίας επέβαλε πρόστιμο ύψους 61 εκατ. δολαρίων κατά της εταιρείας φοινικέλαιου PT Rafi Kamajaya Abadi, έπειτα από την πρόκληση πυρκαγιών που κατέστρεψαν έκταση επτά φορές μεγαλύτερη από το Central Park της Νέας Υόρκης, σύμφωνα με τον ιστότοπο Mongabay.
Παράλληλα, η κυβέρνηση ανακοίνωσε πως περίπου 490.000 στρέμματα φυτειών φοινικέλαιου που είχαν χαρακτηριστεί δασικές πρόκειται να μετατραπούν εκ νέου σε δάση.
Πριν δύο χρόνια η κυβέρνηση της Ινδονησίας αποφάσισε πλαίσιο μέτρων σχετικά με τη νομιμότητα των φυτειών φοινικέλαιου που εντοπίζονται σε δασικές περιοχές, σύμφωνα με τα οποία οι εταιρίες που τις εκμεταλλεύονται καλούνταν έως τον Νοέμβριο του 2023 να καταβάλλουν πρόστιμα και να υποβάλουν απαραίτητα έγγραφα προκειμένου να αποκτήσουν το δικαίωμα να καλλιεργούν τις φυτείες τους.
Ωστόσο, παρότι 8,1 εκατ. στρέμματα από τα σχεδόν 42 εκατ. στρέμματα φυτειών φοινικέλαιου της Ινδονησίας βρίσκονται σε χαρακτηρισμένες δασικές περιοχές, έχουν εντοπιστεί μόνο οι ιδιοκτήτες συνολικά 4,13 εκατ. στρεμμάτων.
Ποιο το πρόβλημα με το φοινικέλαιο
Το φοινικέλαιο είναι ένα εξαιρετικά ευπροσάρμοστο έλαιο που έχει πολλές διαφορετικές ιδιότητες και λειτουργίες. Είναι ανθεκτικό στην οξείδωση και συμβάλλει στη μεγαλύτερη διάρκεια ζωής των προϊόντων, είναι σταθερό σε υψηλές θερμοκρασίες προσδίδοντας στα τηγανητά τραγανή και τραγανή υφή, είναι άοσμο και άχρωμο επομένως δεν αλλοιώνει την εμφάνιση ή τη γεύση των τροφίμων. Στις χώρες της Ασίας και της Αφρικής, το φοινικέλαιο χρησιμοποιείται ευρέως ως μαγειρικό λάδι. Επιπλέον, όπως αναφέρει η οργάνωση WWF, η καλλιέργειά του είναι πολύ αποδοτική αφού παράγονται μεγάλες ποσότητες ελαίου σε μικρές εκτάσεις γης.
Εντούτοις, πίσω από την παραγωγή του βρίσκεται η αποψίλωση δασών και η καταστροφή βιοτόπων ειδών που απειλούνται με εξαφάνιση όπως ο ουρακοτάγκος, ο πυγμαίος ελέφαντας και ο ρινόκερος της Σουμάτρας. Παράλληλα, σύμφωνα με Ολλανδούς επιστήμονες, όπως αναφέρει παλαιότερο δημοσίευμα των New York Times, η καλλιέργεια φοινικόδεντρων σε εδάφη από τύρφη ενισχύει την εκπομπή διοξειδίου του άνθρακα. Η τύρφη αποθηκεύει μεγάλες ποσότητες άνθρακα, ωστόσο αν το έδαφος αποξηραθεί τα αποθηκευμένα αέρια απελευθερώνονται στην ατμόσφαιρα συμβάλλοντας στην κλιματική αλλαγή. Οι ειδικοί εκτιμούν, δε, ότι η κατάσταση επιδεινώνεται όταν η τύρφη καίγεται για τη δημιουργία νέων καλλιεργήσιμων εκτάσεων φοινικόδεντρων. Όλα αυτά τη στιγμή που στις χώρες όπου καλλιεργείται το φοινικέλαιο, από τη Δυτική Αφρική έως τη Νοτιοανατολική Ασία, καταγράφεται παιδική εργασία, καταπάτηση εργασιακών δικαιωμάτων γυναικών, καταναγκαστική εργασία, ενώ δεν είναι λίγα τα περιστατικά σεξουαλικής βίας, σωματικής κακοποίησης και προβλημάτων υγείας που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι στις φυτείες.
Επιπλέον, το φοινικέλαιο έχει «κατηγορηθεί» από ειδικούς εξαιτίας της υψηλής περιεκτικότητάς του σε κορεσμένα λιπαρά οξέα (περίπου 50%), τα οποία θεωρούνται επικίνδυνα για την υγεία, με αποτέλεσμα να μη θεωρείται καλή επιλογή φυτικού ελαίου.
Photo: Pixabay
Διαβάστε ακόμη
Υψηλή η ρευστότητα των τραπεζών – «Εκκρεμεί» η αποπληρωμή 16,9 δισ. ευρώ προς την ΕΚΤ
ΥΠΕΝ: Δράσεις για την προστασία, συντήρηση και αποκατάσταση του “Κλήματος του Παυσανία”
Μισθοί: Πόσο αυξάνονται το 2024 σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα – Τι ισχύει με τις τριετίες (vid)
Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο ΘΕΜΑ