Ένα επενδυτικό κίνημα που προβάλλει τον εαυτό του ως προστάτη των ανθρώπων και του πλανήτη βρέθηκε με κάποιο τρόπο να παρέχει κεφάλαια στο αυταρχικό καθεστώς πίσω από τη χειρότερη στρατιωτική σύγκρουση της Ευρώπης από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Τα funds με την ένδειξη ESG -ακρωνύμιο που υποδηλώνει δέσμευση για περιβαλλοντικά, κοινωνικά και κριτήρια διακυβέρνησης- κατέχουν μετοχές των κρατικών ενεργειακών κολοσσών της Ρωσίας Gazprom PJSC και Rosneft PJSC, καθώς και του μεγαλύτερου δανειστή της Sberbank PJSC. Τα funds αυτά διαθέτουν επίσης ρωσικά κρατικά ομόλογα, παρέχοντας χρήματα που τελικά βοήθησαν να γεμίσουν τα ταμεία του απολυταρχικού καθεστώτος Πούτιν, όπως αναφέρει το Bloomberg.
Η κριτική του εμπνευστή
Ο Paul Clements-Hunt, ο οποίος ηγήθηκε μιας ομάδας που επινόησε τον όρο ESG στα μέσα της δεκαετίας του 2000, δήλωσε πως είναι πλέον ξεκάθαρο ότι «οι επενδυτές ESG έχουν αποτύχει».
«Το ESG χρησιμοποιείται αναποτελεσματικά», ανέφερε ο Clements-Hunt, ιδρυτής της συμβουλευτικής εταιρείας Blended Capital Group. Οι επενδυτές θα πρέπει να μετρούν τους κινδύνους σε ολόκληρα συστήματα, όχι μόνο τους εταιρικούς κινδύνους, αλλά αντίθετα, «η εμμονή με το εύκολο κέρδος υπερισχύει των πάντων», όπως είπε χαρακτηριστικά.
Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία αποκαλύπτει γρήγορα απροσδόκητη έκθεση σε μεγάλο μέρος του «σύμπαντος ESG». Οι ερευνητές της Morningstar Inc. εκτιμούν ότι το 14% των βιώσιμων επενδυτικών κεφαλαίων παγκοσμίως κατείχε ρωσικά περιουσιακά στοιχεία ακριβώς πριν από τον πόλεμο. Αυτό σημαίνει ότι οι βιώσιμες επενδύσεις μεταμορφώνονται σε μια βιομηχανία 40 τρισεκατομμυρίων δολαρίων που αγκαλιάζεται από τα χρηματοοικονομικά μεγαθήρια της Wall Street, όπου τα κεφάλαια που παρακολουθούν δείκτες αναφοράς είναι πανταχού παρόντα.
«Η Ουκρανία είναι ένα από τα πιο σημαντικά ζητήματα ESG που είχαμε ποτέ», δήλωσε ο Philippe Zaouati, διευθύνων σύμβουλος της Mirova, της μονάδας βιώσιμων επενδύσεων ύψους 30 δισεκατομμυρίων δολαρίων που συνδέεται με τη Natixis Investment Managers. «Είναι ένα ζωτικής σημασίας ζήτημα για την ενέργεια και τα ανθρώπινα δικαιώματα και το ερώτημα αν θέλουμε να ζήσουμε ακόμα σε μια δημοκρατία ή όχι», ανέφερε.
Η άλλη άποψη και τα πολλά λεφτά
Εκείνοι, όμως, που αντιπροσωπεύουν την πιο mainstream πλευρά των επενδύσεων ESG υποστηρίζουν ότι ο όρος είναι ευρέως παρεξηγημένος. Στην πραγματικότητα, είναι απλώς ένα εργαλείο ελέγχου για την προστασία των επενδύσεων από περιβαλλοντικούς, κοινωνικούς και κινδύνους διακυβέρνησης, σύμφωνα με ορισμένες από τις μεγαλύτερες εταιρείες που αναλύουν δεδομένα ESG.
«Υπάρχουν ακόμη άνθρωποι που συγχέουν τη βιωσιμότητα και την ηθική», δήλωσε ο Hortense Bioy, παγκόσμιος επικεφαλής βιωσιμότητας της Morningstar. «Τα αειφόρα κεφάλαια και τα ESG funds δεν είναι τα ίδια με τα ethical funds», όπως λέει.
Για το λόγο αυτό, ESG funds μπορούν να αγοράσουν τα πάντα, από κατασκευαστές συμβατικών όπλων έως παραγωγούς ορυκτών καυσίμων. Το μεγαλύτερο χρηματιστηριακό αμοιβαίο κεφάλαιο στον κόσμο που εστιάζει στο ESG, -το iShares ESG Aware MSCI USA της BlackRock Inc., ύψους 23,7 δισεκατομμυρίων δολαρίων-, κατέχει μετοχές εταιρειών από την Raytheon Technologies Corp. έως την Exxon Mobil Corp.
Ο Bioy τόνισε ότι οι διαχειριστές χαρτοφυλακίων ESG, «όπως και κάθε άλλος μάνατζερ που κατέχει ρωσικά περιουσιακά στοιχεία ή όχι, θα αξιολογήσει την κατάσταση και θα προσπαθήσει να κατανοήσει τις ευρύτερες επιπτώσεις της σύγκρουσης και τον αντίκτυπο στα χαρτοφυλάκια τους». Ο πόλεμος «έχει ευρύτερες επιπτώσεις για τους επενδυτές ESG παρά απλώς ηθικές», πρόσθεσε.
Άλλοι επισημαίνουν ότι η πλήρης απόρριψη ρωσικών περιουσιακών στοιχείων μπορεί επίσης να σημαίνει καταστροφή καλών εταιρειών. Σε αυτές περιλαμβάνονται συχνά εταιρείες τεχνολογίας που προσπαθούν ενεργά να παράσχουν διαφάνεια αψηφώντας τους περιορισμούς του Πούτιν.
Η Rachel Robasciotti, ιδρύτρια της Adasina Social Capital στο Σαν Φρανσίσκο, η οποία διαχειρίζεται ένα ETF 89 εκατομμυρίων δολαρίων που επικεντρώνεται σε ζητήματα κοινωνικής δικαιοσύνης, δήλωσε ότι εκτός εάν μια επιχείρηση είναι ξεκάθαρα εργαλείο ενός δεσποτικού καθεστώτος, πρέπει να γίνεται διάκριση μεταξύ των εταιρειών και των χωρών στις οποίες λειτουργούν.
«Δεν τιμωρούμε τις εταιρείες για τις ενέργειες της χώρας όπου έχουν την έδρα τους», ανέφερε.
Η Boston Common Asset Management, ένας από τους παλαιότερους κοινωνικά υπεύθυνους επενδυτές, κατείχε μετοχές της ρωσικής μηχανής αναζήτησης Yandex NV επειδή φαινόταν ότι «συνεισφέρει θετικά στη δημοκρατία στη Ρωσία», δήλωσε ο Kevin Hart, επικεφαλής μάρκετινγκ της εταιρείας. Η τεχνολογική εταιρεία είχε μάλιστα υιοθετήσει έναν κώδικα συμπεριφοράς που αντιμετώπιζε ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων και εφοδιαστικής αλυσίδας, όπως είπε. Ωστόσο, η Boston, με κεφάλαια 6 δισεκατομμυρίων δολαρίων, κατέληξε να πουλήσει το μερίδιό της στη Yandex τον περασμένο μήνα.
Η ώρα της…Κίνας και η ξεκάθαρη απάντηση
Ο Zaouati της Mirova τόνισε ότι αυτή θα πρέπει να είναι μια στιγμή επαναβαθμονόμησης για τους επενδυτές ESG. «Πρέπει να αποφασίσουμε τι θα κάνουμε με τη ρωσική κυβέρνηση και όλες τις εταιρείες που συνδέονται με αυτήν. Πρέπει να αποφασίσουμε τι θα κάνουμε και με άλλα αυταρχικά καθεστώτα», όπως υποστήριξε.
Με βάση αυτά, ο Mirova οδηγήθηκε να αποκλείσει όχι μόνο ρωσικά, αλλά και κινεζικά περιουσιακά στοιχεία.
Ο Felix Boudreault, διευθύνων σύμβουλος στην ερευνητική εταιρεία Sustainable Market Strategies στο Μόντρεαλ, είπε ότι προειδοποιεί τους πελάτες του να μείνουν εκτός Ρωσίας από το 2018 και τώρα δίνει τις ίδιες συμβουλές για την Κίνα.
“Ως επενδυτής, πρέπει να λάβετε υπόψη όχι μόνο την εταιρεία, αλλά το περιβάλλον στο οποίο δραστηριοποιείται”, δήλωσε ο Boudreault. «Και λέμε το ίδιο για την Κίνα. Δεν μπορεί κανείς να επενδύσει από οποιαδήποτε προοπτική ESG. Με ένα χτύπημα ενός στυλό, ένας γραφειοκράτης στο Πεκίνο μπορεί να εξαλείψει έναν ολόκληρο τομέα όπως έκαναν πρόσφατα με τις εκπαιδευτικές τεχνολογίες».
Ο Paul Clements-Hunt, ο οποίος ήταν μεταξύ της ομάδας πρωτοπόρων του ESG που περιελάμβανε τον εκλιπόντα πλέον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών Κόφι Ανάν, είπε ότι η απάντηση είναι ξεκάθαρη: «Αν δεν λάβετε υπόψη την απολυταρχία και μια μοχθηρή κυβέρνηση, τότε έχετε αποτύχει στην αξιολόγηση του ESG»…