Έναν νέο ενεργειακό «διάδρομο» για την τροφοδοσία της ευρωπαϊκής αγοράς με φυσικό αέριο εγκαινίασε ο αγωγός TAP, από τα τέλη της περσινής χρονιάς.
Η σημασία του συγκεκριμένου project είναι πολύπλευρη καθώς διαφοροποιεί τις πηγές προμήθειας, αλλά ταυτόχρονα εισάγει τη χώρα μας στον ενεργειακό «χάρτη» της ευρύτερης περιοχής.
Ο Διαδριατικός Αγωγός Φυσικού Αερίου, που πριν λίγες μέρες ανακοίνωσε τη μεταφορά 1 δισ. κυβικών μέτρων από το Αζερμπαϊτζάν στην Ευρώπη μέσω Ελλάδας, ήταν μια από τις μεγαλύτερες άμεσες ξένες επενδύσεις, ύψους 1,5 δισ. ευρώ, η οποία άφησε και θα εξακολουθήσει να αφήνει ισχυρό οικονομικό αποτύπωμα.
Στην κατασκευή του αγωγού συμμετείχαν οι μεγαλύτεροι εγχώριοι παίκτες του κλάδου (ΤΕΡΝΑ, Άκτωρ, Άβαξ) και το βασικό μέρος των σωληναγωγών το προμήθευσε η Σωληνουργεία Κορίνθου. Παράλληλα δραστηριοποιήθηκαν περισσότερες από 800 τοπικές επιχειρήσεις, δημιουργήθηκαν 3.500 θέσεις απασχόλησης, ενώ προβλέπονται επενδύσεις άνω των 55 εκατ. ευρώ στις κοινότητες κατά μήκος της όδευσης του αγωγού.
Τα χαρακτηριστικά και η διαδρομή του
Ο ΤΑΡ έχει ετήσια δυναμικότητα 10 bcm με δυνατότητα αύξησης στα 20 bcm, ενώ το μήκος του φτάνει τα 878 χλμ.
Ειδικότερα, στη χώρα μας ξεκινάει από τους Κήπους, όπου βρίσκεται και ο ελληνικός σταθμός συμπίεσης, κοντά στα ελληνοτουρκικά σύνορα. Ακολουθώντας μια διαδρομή 550χλμ., με ένα σταθμό συμπίεσης και 22 βαλβιδοστάσια, ο αγωγός διασχίζει τη Βόρεια Ελλάδα ως τα ελληνοαλβανικά σύνορα, νοτιοδυτικά της Ιεροπηγής.
Από εκεί περνάει στην Αλβανία όπου η διαδρομή του ξεκινά από το Devoll, στην περιοχή της Κορυτσάς και διανύει περίπου 215 χλμ. στο αλβανικό έδαφος, προτού εισέλθει στην Αδριατική Θάλασσα. Στην Αλβανία, ο TAP λειτουργεί ένα μετρητικό σταθμό στη Βίγλιστα, οκτώ βαλβιδοστάσια και ένα σταθμό προσγειάλωσης. Ο αγωγός φτάνει ως τις ακτές της Αδριατικής, 17 χιλιόμετρα βορειοδυτικά της αλβανικής πόλης Fier, όπου λειτουργεί ο σταθμός συμπίεσης.
Το υποθαλάσσιο τμήμα του διατρέχει το βυθό της Αδριατικής Θάλασσας στο στενό του Οτράντο για περίπου 105 χλμ και στη συνέχεια εξέρχεται στη στεριά στις ιταλικές ακτές βόρεια της San Foca. Το χερσαίο ιταλικό τμήμα εκτείνεται σε 8 χιλιόμετρα και καταλήγει στον Tερματικό Σταθμό Παραλαβής στο Melendugno, όπου βρίσκεται το κέντρο ελέγχου λειτουργίας του αγωγού.
Ο αγωγός κατά τη διαδρομή του κατεβαίνει μέχρι τα 810 μέτρα κάτω από τη θάλασσα ενώ ανεβαίνει μέχρι τα 2.100 μέτρα στα βουνά της Αλβανίας.
Είναι χαρακτηριστικό ότι για την κατασκευή του ΤΑΡ χρησιμοποιήθηκαν 55.000 σωληναγωγοί συνολικού βάρους 520.000 τόνων περίπου, όσο δηλαδή ζυγίζουν 71 πύργοι του Άιφελ.
Στο μετοχικό κεφάλαιο της εταιρείας του ΤΑΡ (TAP AG) μετέχουν οι BP (20%), Socar (20%), Snam (20%), Fluxys (19%), Enagas (16%) και Axpo (5%).
Πώς φτάσαμε μέχρι τη λειτουργία του αγωγού
Η αφετηρία του project βρίσκεται 18 χρόνια πριν, στο 2003, όταν μπήκε στο τραπέζι η αρχική ιδέα με την μορφή προκαταρκτικής μελέτης σκοπιμότητας.
Η μελέτη σκοπιμότητας εκπονήθηκε το 2006 από την ελβετική EGL (ανήκει πλέον στην Axpo) επιβεβαιώνοντας την τεχνική, οικονομική και περιβαλλοντική σκοπιμότητα-βιωσιμότητα του έργου. Την επόμενη χρονιά ολοκληρώθηκε ο βασικός μηχανικός σχεδιασμός του TAP, συμπεριλαμβανομένης της έρευνας του βυθού για το υποθαλάσσιο τμήμα του αγωγού, όπως και οι προκαταρκτικές μελέτες επιπτώσεων. Στις 13 Μαρτίου 2007 ιδρύθηκε η εταιρεία TAP AG.
Από τις αρχές του 2008 το εγχείρημα περνάει στο στάδιο των Τεχνικών Προμελετών Εφαρμογής (Front End Engineering Design-FEED)
Τέσσερα χρόνια μετά, τον Φεβρουάριο του 2012, ο TAP επιλέχθηκε από την Κοινοπραξία του Shah Deniz ως όδευση προτεραιότητας προς την Ιταλία και ακολούθησε η υπογραφή της συμφωνίας συνεργασίας με τους εταίρους του Shah Deniz για να χρηματοδοτήσουν μέρος του έργου και δυνητικά να συμμετάσχουν στον αγωγό με μερίδιο έως 50%.
Τον Φεβρουάριο του 2013 οι κυβερνήσεις Ελλάδας, Αλβανίας και Ιταλίας υπογράφουν την τριμερή διακρατική συμφωνία και το Νοέμβριο της ίδιας χρονιάς οι μέτοχοι του TAP παίρνουν την απόφαση για την κατασκευή του αγωγού (Resolution to Construct).
Το 2016 ολοκληρώθηκε η διαδικασία ανάθεσης των συμβάσεων προμηθειών και την επόμενη τετραετία μέχρι και το 2020 εξελίχθηκαν οι κατασκευαστικές εργασίες.
Στο διάστημα αυτό υπήρξαν επίσης σημαντικά ορόσημα, όπως τον Φεβρουάριο του 2018, όταν κοντά στο χωριό Ελαιούσα της Κεντρικής Μακεδονίας, πραγματοποιήθηκε ένα μηχανικό επίτευγμα παγκοσμίου κλάσης, με την εγκατάσταση σωλήνα μήκους 1.820 μέτρων με διάτρηση, σε μία μόνο διέλευση, κάτω από τον Αξιό ποταμό.
Επίσης, η επιτυχής ολοκλήρωση της σύνδεσης μεταξύ του TAP και του TANAP με την τελική «χρυσή συγκόλληση» που ενώνει τους δύο αγωγούς, το Νοέμβριο του 2018. Τον επόμενο μήνα ολοκληρώθηκε η χρηματοδότηση του έργου, ύψους 3,9 δισ. ευρώ με τη συμμετοχή 17 εμπορικών τραπεζών, των ΕΤΑΑ και ΕΤΕπ, αλλά και των Οργανισμών Εξαγωγικών Πιστώσεων bpifrance, Euler Hermes και SACE.
Κατά τη διάρκεια του 2020, εκτός από τις δοκιμές, ολοκληρώθηκε η τοποθέτηση του κρίσιμου υποθαλάσσιου τμήματος στην Αδριατική Θάλασσα, ενώ πλέον στις 15 Νοεμβρίου ο ΤΑΡ τέθηκε σε εμπορική λειτουργία ξεκινώντας τη μεταφορά φυσικού αερίου από το Shah Deniz II προς την ευρωπαϊκή αγορά.