Mια νέα απόφαση του ΣτΕ και ένα προδικαστικό ερώτημα προς το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, τινάζουν στον αέρα το διαγωνισμό για την Γραμμή 4 του μετρό συνολικού ύψους 1,8 δισ. ευρώ, καθιστώντας πλέον επισφαλής κάθε πρόβλεψη για την τύχη του μεγαλύτερου έργου της τελευταίας δεκαετίας, στο οποίο διαγκωνίζονται οι κοινοπραξίες Άκτωρ-Ansaldo-Hitachi-Rail Italy και ABAΞ-Ghella-Alstom.

Η απόφαση επιβεβαιώνει τις έντονες ανησυχίες του κλάδου για την βιωσιμότητα των μεγάλων έργων καθώς το δικαστήριο βάζει νέα εμπόδια στην πορεία υλοποίησης των λιγοστών διαγωνισμών, δίνοντας πλέον χαρακτηριστικά παράλυσης στην αγορά των κατασκευών αλλά και νέες διαστάσεις στην περίφημη υπόθεση της Επιτροπής Ανταγωνισμού.

Αφορμή είναι τα ασφαλιστικά μέτρα που κατέθεσε η εταιρεία Μυτιληναίος κατά του Άκτωρα, τα οποία πρόσφατα έκανε δεκτά το ΣτΕ παγώνοντας την υπογραφή της σύμβασης για το σιδηροδρομικό έργο της ηλεκτροκίνησης «Κιάτο –Ροδοδάφνη» ύψους 85 εκατ. ευρώ.

Ιδιαίτερη αξία έχει το σκεπτικό της απόφασης. Κατά την κρίση του ΣτΕ αρνητική απάντηση στο ερώτημα αν συμμετείχε μια εταιρεία σε συμπράξεις νόθευσης του ανταγωνισμού σε δημόσια έργα, θέτει αυτομάτως εκτός διαγωνισμού τον διαγωνιζόμενο.

Τους τελευταίους μήνες, οι αναθέτουσες αρχές (όπως η Αττικό Μετρό) για να αντιμετωπίσουν το φαύλο κύκλο και τις μεγάλες σκιές που άφησε πίσω της, η έρευνα της Επιτροπής Ανταγωνισμού και η επιβολή προστίμων στις εταιρείες, αποφάσισαν να δώσουν «δεύτερη ευκαιρία» στις τεχνικές εταιρείες που ενεπλάκησαν σε αντίστοιχες υποθέσεις αλλά ήρθαν σε συμβιβασμό.

Για να αντιμετωπιστούν οι παρενέργειες στη Γραμμή 4 αλλά και σε άλλα έργα από τις αποφάσεις του ΣτΕ και τις προσφυγές των εταιρειών, οι αναθέτουσες αρχές ζήτησαν να προσκομιστούν συμπληρωματικά στοιχεία και διευκρινίσεις για τα μέτρα αυτοκάθαρσης που έχουν λάβει οι υποψήφιοι, προκειμένου να αξιολογηθούν και να αποφασιστεί η ικανότητά τους να προχωρήσουν στο επόμενο στάδιο.

Τη στάση των αρχών «επικρότησε» σχετική απόφαση και του Ελεγκτικού Συνεδρίου στις αρχές του καλοκαιριού κατά το στάδιο του προσυμβατικού ελέγχου της σύμβασης «Κιάτο-Ροδοδάφνη». Τότε, το Ελεγκτικό Συνέδριο είχε εμποδίσει την υπογραφή της σύμβασης ζητώντας από την ΕΡΓΟΣΕ να προχωρήσει σε έλεγχο των μέτρων αυτοκάθαρσης που έχει λάβει ο Άκτωρας όπως ορίζει σχετική απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου.

Το Ελεγκτικό Συνέδριο έκρινε ότι σε σχέση με το ΝΑΙ και το ΟΧΙ που καλούνται κατά την διαγωνιστική διαδικασία να απαντήσουν οι υποψήφιοι (σ.σ και έτσι να πιστοποιήσουν ή όχι την συμμετοχή τους σε αντίστοιχες υποθέσεις) η αρνητική απάντηση δεν συνιστά λόγω αποκλεισμού, κάτι που φυσικά καταρρίπτει η τελευταία απόφαση του ΣτΕ.

Το ίδιο είχε πράξει και η Αττικό Μετρό για την γραμμή 4. Μετά την απόφαση του τμήματος αναστολών του ΣτΕ για το Άκτιο- Αμβρακία, ζήτησε αντίστοιχα στοιχεία από τις δύο κοινοπραξίες που συμμετέχουν στο διαγωνισμό, τα οποία υποβλήθηκαν.

Υπενθυμίζεται ότι το ΣτΕ είχε μπλοκάρει την υπογραφή της σύμβασης με το σχήμα ΑΚΤΩΡ –ΤΕΡΝΑ θεωρώντας ότι οι δύο εταιρείες απαντώντας αρνητικά στο σχετικό ερώτημα, απέκρυψαν στοιχεία κατά την διαγωνιστική διαδικασία και η στάση τους ήταν παραπλανητική, επηρεάζοντας ενδεχομένως την κρίση της αναθέτουσας αρχής. Με την νεώτερη απόφαση το δικαστήριο δείχνει με κατηγορηματικό τρόπο ότι η άρνηση ισοδυναμεί με έξοδο από το διαγωνισμό.

Προδικαστικό ερώτημα στο ευρωπαϊκό δικαστήριο

Τη μορφή χιονοστιβάδας που έχει πλήξει τα δημόσια έργα μεγαλώνει και μια δεύτερη απόφαση, η οποία σχετίζεται με την σύμβαση του τεχνικού συμβούλου για την Γραμμή 4 του μετρό. Στο σχετικό διαγωνισμό που προκηρύχθηκε προ μηνών από την Αττικό Μετρό συμμετείχαν τρεις εταιρείες (SALFO, Hill International και ΝΑΜΑ). Κατά την αξιολόγηση η αρμόδια Επιτροπή, ανέδειξε προσωρινό μειοδότη την SALFO, θέτοντας εκτός διαγωνισμού την ΝΑΜΑ. Η τελευταία, προσέφυγε στο ΣτΕ ζητώντας την ακύρωση της ανάθεσης του έργου.

Το δικαστήριο πριν λίγες μέρες έκρινε αναρμόδιο να αποφασίσει αν η εταιρεία είχε έννομο συμφέρον να προσφύγει κατά του διαγωνισμού και αποφάσισε να στείλει προδικαστικό ερώτημα στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.

Η προσφυγή της ΤΕΡΝΑ-Vinci-Siemens

Η επίμαχη απόφαση συνδέεται με τον πλέον άμεσο τρόπο με το διαγωνισμό για την Γραμμή 4 του μετρό καθώς παρόμοια συζήτηση έχει ανοίξει με αφορμή την προσφυγή που κατέθεσε αρχές Σεπτεμβρίου εναντίον της Αττικό Μετρό η κοινοπραξία TEΡΝΑ-Vinci-Siemens.

Η ένωση των τριών εταιρειών στρέφεται κατά του αποκλεισμού της από το διαγωνισμό και κατά της επιλογής στο επόμενο στάδιο των άλλων δύο προσφορών.

Θυμίζουμε ότι στο στάδιο των δεσμευτικών προσφορών για την Γραμμή 4, το σχήμα υπό την ΤΕΡΝΑ κατέθεσε ελλιπή φάκελο, εξαιτίας του οποίου έχει τεθεί εκτός της β΄ φάσης.
Το ερώτημα επομένως που διατυπώνεται είναι αν η εταιρεία έχει έννομο συμφέρον να στραφεί κατά του διαγωνισμού ή όχι. Μέχρι να αποφανθεί το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο η υπόθεση θα μένει ανοιχτή καθιστώντας δυσχερής την έκβαση του διαγωνισμού!

Νομοθετική ρύθμιση

Με τις αποφάσεις αυτές επιβεβαιώνεται το μεγάλο χάος στα δημόσια έργα, καθιστώντας πλέον επιτακτική ανάγκη την νομοθετική ρύθμιση που θα βάλει τάξη στην μεγάλη αναστάτωση που έχει προκληθεί στην αγορά από τις διαδοχικές προσφυγές και τις ασάφειες που έχουν δημιουργηθεί κατά την διαδικασία της υποβολής των προσφορών. Η Κυβέρνηση εμφανίζεται πρόθυμη να το πράξει και το επιβεβαίωσε πρόσφατα και στην βουλή ο αρμόδιος υπουργός Υποδομών και Μεταφορών Κώστας Καραμανλής.

Σε αντίθετη περίπτωση ο κατασκευαστικός κλάδος θα συνεχίσει να κλυδωνίζεται μέχρι να εκπνεύσει η ισχύς της καταδικαστικής απόφασης του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου που εκδόθηκε πριν ένα χρόνο.

Με βάση την απόφαση αυτή όσες εταιρείες έχουν εμπλακεί σε υποθέσεις στρέβλωσης του ανταγωνισμού και δεν έχουν λάβει επαρκή μέτρα αυτοκάθαρσης, είναι δυνατόν να αποκλείονται από διαγωνισμούς δημοσίων έργων, για διάστημα τουλάχιστον τριών ετών από την ημερομηνία έκδοσης της απόφασης δικαστικής ή άλλης αρχής (δηλαδή στην δική μας περίπτωση σε περίπου ένα χρόνο με βάση την ημερομηνία έκδοσης της απόφασης της Επιτροπής Ανταγωνισμού).