«Η Ευρώπη μπορεί να βγει από την κρίση πιο ισχυρή από ό,τι μπήκε σε αυτήν. Η κρίση του κορωνοϊού καθιστά αναγκαία την στενότερη συνεργασία στην Ευρώπη», δήλωσε η Άνγκελα Μέρκελ το βράδυ της Τετάρτης στο Βερολίνο σε ομιλία της στο Ίδρυμα Κόνραντ Άντεναουερ. Η ομιλία της έγινε λίγες μόλις ώρες μετά την παρουσίαση από την Πρόεδρο της Κομισιόν Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν της πρότασης για την οικονομική διάσωση της Ευρώπης από την πανδημία. Η Μέρκελ σπρώχνει προς το φθινόπωρο το χρονοδιάγραμμα για την έγκριση της πρότασης κάτι που μπορεί να ερμηνευτεί μόνο ως προάγγελος δύσκολων συζητήσεων και διαπραγματεύσεων.

Η Γερμανία αναλαμβάνει την προεδρία της ΕΕ την 1η Ιουνίου όμως δεν αναμένεται καμία συμφωνία τον Ιούλιo αλλά προς το φθινόπωρο. Οι περισσότερες εκτιμήσεις να συγκλίνουν στο ότι η οποιαδήποτε εκταμίευση χρημάτων από το Ταμείο Ανάκαμψης δεν πρόκειται να πραγματοποιηθεί πριν από τους πρώτους μήνες του 2021, με την καγκελάριο να επισημαίνει ότι και οι συζητήσεις θα χρειαστούν αρκετούς μήνες.

Η Γερμανία αναλαμβάνει την προεδρία της Ε.Ε. από τον Ιούνιο με την πρόταση της Κομισιόν να τίθεται επί τάπητος στη Σύνοδο Κορυφής στις 19 του ίδιου μήνα.

Ωστόσο, με βάση τα όσα υπαινίχθηκε η Μέρκελ μια συμφωνία θα πρέπει να επέλθει έως το φθινόπωρο ώστε να δοθεί ο απαραίτητος χρόνος στα εθνικά κοινοβούλια και την Ευρωβουλή να δώσουν την έγκρισή τους. Το χρονοδιάγραμμα αυτό επιβεβαίωσε στο Politico και Γάλλος αξιωματούχος προμηνύοντας ένα καυτό καλοκαίρι.

Για την Μέρκελ όμως το κλειδί και σε αυτή την περίπτωση είναι η στενότερη συνεργασία στην Ευρώπη. «Η κρίση του κορωνοϊού  ανέτρεψε τα πάντα. Η κρίση δείχνει ότι οι θεμελιώδεις αλλαγές καθιστούν αναγκαίες βραχυπρόθεσμες αποφάσεις οι οποίες έχουν μακροπρόθεσμα αποτελέσματα. Επομένως, η ευθύνη δεν επιτρέπεται να σταματά στα εθνικά σύνορα», τόνισε η Μέρκελ.

H καγκελάριος της Γερμανίας έθεσε την εξωτερική πολιτική στην πρώτη γραμμή τις δύο δεκαετίες που βρέθηκε στο τιμόνι του CDU και τις θητείες της στην Καγκελαρία από το 2005 έως σήμερα.  Πράγματι το Brexit, η Κίνα, το Ιράν, η Συρία, η Ουκρανία και η Λιβύη. Σε όλες τις μεγάλες κρίσεις η Μέρκελ κρατά το κλειδί της λύσης έχοντας κατά νου ότι «Η Ευρώπη πρέπει να αφήσει το αποτύπωμά της στην επίλυση διεθνών διενέξεων». Για την Μέρκελ η πολυμερής συνεργασία αποτελεί υποχρέωση, μια υποχρέωσε που απορρέει από τα διδάγματα από την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά και από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

«Καμία χώρα στον κόσμο δεν μπορεί να λύσει μόνη τα προβλήματά της. Ο ένας εναντίον του άλλου, έτσι δεν μπορεί κανείς να κερδίσει» λέει η Μέρκελ για να επισημάνει ότι πιστεύει «σε μια κατάσταση όπου κερδίζουν όλοι (win win)». Σε αυτό το πλαίσιο, τάχθηκε υπέρ της ενίσχυσης της διατλαντικής συμμαχίας και δεσμεύθηκε ότι θα τηρηθούν οι δεσμεύσεις, τόσο σε στρατιωτικό επίπεδο όσο και σε ό,τι αφορά την αύξηση των αμυντικών δαπανών.

Δημοσιονομική αλληλεγγύη στην Ευρώπη ή… Italexit

Η Μέρκελ έχει καταφέρει να τιθασεύσει και να πείσει ακόμη και τους πιο σκληρούς στον κόμμα της αλλά και συνολικά στην Χριστιανοδημοκρατική Ένωση (CDU/CSU). Ενδεικτική η δήλωση του προέδρου του CSU, πρωθυπουργού της Βαυαρίας, και πιθανού υποψηφίου καγκελαρίου της Γερμανίας Μάρκους Σέντερ.

Σε δηλώσεις του στην Frankfurter Allgemeine Ζeitung ο Σέντερ είπε ότι το δίλημμα είναι απλό: Δημοσιονομική αλληλεγγύη στην Ευρώπη ή… Italexit προειδοποιώντας πως εάν η ΕΕ δεν επιδείξει δημοσιονομική αλληλεγγύη, η Ιταλία θα μπορούσε να ακολουθήσει το Brexit και να φύγει από το μπλοκ. «Αν διστάσουμε τώρα, υπάρχει κίνδυνος δεύτερου Brexit στην Ιταλία». Βλέπει την Ευρώπη σε ένα σταυροδρόμι: βοηθάμε ο ένας τον άλλον ή μήπως η Ιταλία μπορεί ακόμη και να εγκαταλείψει την ΕΕ; Ένα δεύτερο λοκντάουν, προειδοποιεί, θα είχε απρόβλεπτες συνέπειες για ολόκληρη την ήπειρο. «Η ΕΕ είναι η καλύτερη ιδέα που έχει αναδειχθεί ποτέ στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Αλλά τώρα πρέπει να την επανεφεύρουμε και να την προσαρμόσουμε στις προκλήσεις της εποχής. Όχι μόνο ο κορωνοϊός, αλλά και ο εθνικισμός εξαπλώνονται πανδημικά. Χρειαζόμαστε λοιπόν ένα νέο πνεύμα συνοχής στην Ευρώπη» επισημαίνει ο Σέντερ.

Γιατί η Μέρκελ πήρε επάνω της το παιχνίδι

Το Bloomberg στην ανάλυσή του για τον πρώτο απολογισμό μετά την πρόταση της Κομισιόν για το ταμείο ανάκαμψης των 750 δισ. ευρώ κάνει λόγο για ένα «ριζοσπαστικό σχέδιο που βγάζει την ΕΕ από την άβυσσο». «Αντιμετωπίζοντας τη χειρότερη ύφεση που θυμάται κανείς η ΕΕ πέρασε άλλο ένα ορόσημο: Θα αξιοποιήσει τη συλλογική της ισχύ για να συγκεντρώσει τεράστιες ποσότητες χρημάτων που δεν θα πρέπει να αποπληρωθούν από τις χώρες που θα τα λάβουν».

Η ανάλυση του Bloomberg εστιάζει στον καθοριστικό ρόλο της μεταστροφής της Μέρκελ. στη «δύση της πολιτικής της σταδιοδρομίας να ανατρέψει την γερμανική αδιαλλαξία ετών που απαιτούσε στήριξη ομολόγων από τον κεντρικό προϋπολογισμό» προσθέτοντας ότι η αλλαγή αυτή «αποδεικνύει την σοβαρότητα της κατάστασης».

Ομως πρόκειται πράγματι για μεταστροφή;

Η Ανγκελα Μέρκελ, το κορίτσι που ξεκίνησε από την ανατολική Γερμανία για να γίνει η σιδηρά κυρία της Ευρώπης ήταν πάντα ο πιο θερμός υποστηρικτής της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Στα χρόνια που ήταν επικεφαλής του CDU η Μέρκελ μετατόπισε το κόμμα προς το κέντρο ενώ μπροστά στην απειλή της Afd δεν απάντησε με εσωστρέφεια ούτε έριξε γέφυρα προς την ακροδεξιά. Αντιθέτως απάντησε με περισσότερη Ευρώπη υποστηρίζοντας τις πολιτικές της, όπως αυτή των ανοικτών θυρών στο μεταναστευτικό. Η πλειονότητα των Γερμανών και των Ευρωπαίων επιθυμούν διακαώς την παραμονή της Μέρκελ στην εξουσία.

Η Μέρκελ δεν κινδυνεύει από κανέναν και από τίποτα. Ηταν πάντα στην διακριτική της ευχέρεια να επιλέξει εάν και πότε θα έκανε την…. ηρωϊκή έξοδο. Οπως αποδείχτηκε ποτέ δεν της πέρασε αυτό το μυαλό. Η ίδια γνωρίζει ότι οι αποφάσεις της είναι ο καταλύτης για την πορεία της ΕΕ. Χωρίς την Μέρκελ, οι όποιες προσπάθειες του Μακρόν να διαμορφώσει την νέα αρχιτεκτονική του γαλλογερμανικού άξονα θα έπεφταν στο κενό.