Η ανάπτυξη της βιομηχανίας κρουαζιέρας συνεχίζεται με γοργούς ρυθμούς. Ο παγκόσμιος στόλος αριθμεί 290 πλοία και αυξάνει χρόνο με τον χρόνο. Στο τέλος του 2019 θα έχουν προστεθεί συνολικά 21 νέα πλοία, ενώ άλλα 24 νεότευκτα υπολογίζονται για το 2020. Ο στόχος των 50 εκατομμυρίων επιβατών παγκοσμίως από 30 εκατομμύρια που είναι σήμερα, εκ των οποίων 7,5 εκατομμύρια στην Ευρώπη, φαίνεται ότι πολύ σύντομα θα επιτευχθεί.

Στην Ελλάδα φαίνεται ότι ξεπερνιούνται τα προβλήματα των προηγούμενων ετών και το πρόσημο για το 2019 κλείνει θετικά, συν 10% σε επίπεδο επιβατών.
«Παρόλο ότι η αρχική μας πρόβλεψη για το 2019 σε σύγκριση με το 2018 ήταν βελτιωμένη περίπου κατά 7%, όλα δείχνουν ότι έχουμε περαιτέρω βελτίωση φτάνοντας στο 10% για όλη την επικράτεια», επισημαίνει ο κ. Θεόδωρος Κόντες, πρόεδρος της Ενωσης Εφοπλιστών Κρουαζιεροπλοίων και Φορέων Ναυτιλίας:
«Αξιοσημείωτη βέβαια δείχνει να είναι η μείωση στον λιμένα του Πειραιά, κατά 20 προσεγγίσεις λιγότερες, αλλά θεαματική η αύξηση σε Μύκονο (+69), Κέρκυρα (+17), Ρόδο (+25) και άλλους -με μικροδιαφορές- προορισμούς.
Ετσι, λοιπόν, η περαιτέρω βελτίωση από την αρχή της τουριστικής περιόδου είναι 122 calls και περίπου 281.739 επιπλέον επιβάτες.
Επίσης, το πρόβλημα στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου με το Μεταναστευτικό είναι έντονο, αφού η πολύ μικρή κίνηση είναι εμφανής.
Τα νησιά των Κυκλάδων δείχνουν να έχουν ικανοποιητική κίνηση, όπως και η μεγαλόνησος Κρήτη. Επίσης, η Κεφαλονιά επικρατεί στο Ιόνιο.
Τέλος, η Μύκονος κάνει τη μεγάλη διαφορά, όπως και η Σαντορίνη, που συντηρούν την πρωτιά για αρκετά χρόνια. Μπορεί η Μύκονος και η Σαντορίνη να είναι οι πιο διάσημοι προορισμοί, υπάρχουν όμως αρκετές ελλείψεις υποδομών για να εξυπηρετήσουν τους επισκέπτες».

Οι προοπτικές του κλάδου

Πρόσφατα πραγματοποιήθηκε η έκθεση κρουαζιέρας Seatrade Europe στο Αμβούργο, όπου το «παρών» έδωσαν όλες οι μεγάλες δυνάμεις του κλάδου. Εκεί αναλύθηκαν οι προοπτικές του κλάδου παγκοσμίως αλλά και για την Ευρώπη και στάλθηκαν τα μηνύματα για την επόμενη μέρα.

Κατ’ αρχάς, για την Ανατολική Μεσόγειο, με το άνοιγμα της αγοράς στη γειτονική Τουρκία, παραδοσιακοί προορισμοί που αντιμετώπιζαν σοβαρά θέματα τα προηγούμενα χρόνια (Κωνσταντινούπολη, Κουσάντασι κ.ά.) επιστρέφουν δυναμικά και ανακτούν πλήρως τις δυνάμεις τους από το 2022, έχοντας μάλιστα εντάξει ήδη στο πρόγραμμά τους και νέα κρουαζιερόπλοια.

Από ελληνικής πλευράς το «παρών», μεταξύ άλλων, έδωσε ο κ. Ιωάννης Μπρας, διευθύνων σύμβουλος της Five Senses Consulting & Development, με μεγάλη πείρα στην κρουαζιέρα αφού διετέλεσε πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του Οργανισμού Λιμένος Ηρακλείου.
Ο ίδιος ανέπτυξε μέσω του «business stories» το τι συζητήθηκε, τι αναλύθηκε και πoιο είναι το μήνυμα για την Ελλάδα και τους ελληνικούς προορισμούς:
«Η κλαδική έκθεση Seatrade Europe είναι πάντα σημαντική, καθώς μπορεί κάποιος να καταλάβει πoια είναι τα μελλοντικά trends σε επίπεδο δρομολογίων αλλά και προτιμήσεων. Φέτος ήταν πολύ θετικό ότι υπήρχε και ελληνικό περίπτερο υπό τον ΕΟΤ, καθώς ο συγκεκριμένος κλάδος ζητά σταθερότητα και συνέχεια».

Σε ό,τι αφορά τα αποτελέσματα και τις τάσεις για την ανάπτυξη της κρουαζιέρας παγκοσμίως και την Ευρώπη, τα κύρια μηνύματα, σύμφωνα με τον κ. Μπρα, είναι τα εξής:
■ Ο κλάδος της κρουαζιέρας συνεχίζει την αλματώδη ανάπτυξή του, με 114 νέα κρουαζιερόπλοια να προστίθενται στον στόλο τα επόμενα 8 χρόνια.
■ Οι προορισμοί και οι εταιρείες κρουαζιέρας πρέπει να μιλάνε περισσότερο μεταξύ τους.
■ Το Brexit δεν θα επηρεάσει τον κλάδο της κρουαζιέρας.
■ Η στελέχωση των πλοίων με κατάλληλο προσωπικό θα είναι μια πρόκληση για τον κλάδο τα επόμενα χρόνια.
■ Η αγορά της Γερμανίας (source market) θα μεγαλώσει σημαντικά τα επόμενα χρόνια.
■ Νέοι προορισμοί πρέπει να ετοιμαστούν για να υποδεχτούν κρουαζιερόπλοια.

«Ειδικά για το θέμα της ανάπτυξης των μικρότερων προορισμών, που ενδιαφέρει και τους περισσότερους ελληνικούς προορισμούς, αναφέρθηκε ότι η ανάπτυξη του κλάδου της πολυτελούς κρουαζιέρας (luxury cruising) θα έχει συνεχή και σταθερά μεγάλη ανάπτυξη τα επόμενα χρόνια, με 43 νέα πλοία αυτής της κατηγορίας να προστίθενται στον στόλο μέχρι το 2027. Η Μεσόγειος για το 2019 έχει το 23,90% της κίνησης αυτής της κατηγορίας, που είναι και το υψηλότερο (Βόρεια Ευρώπη 19,20% και Καραϊβική 13,70%), σε αντίθεση με τη γενική κατάταξη όπου η Μεσόγειος βρίσκεται στο 14,20%, πίσω από την Καραϊβική και την Ασία (38,40% και 15,10% αντίστοιχα)», αναφέρει ο κ. Μπρας, ο οποίος καταθέτει τις δικές του προτάσεις ως γενική στρατηγική ανάπτυξης των ελληνικών προορισμών.

Συγκεκριμένα, επισημαίνει στο «b.s.»:
■ Αναγκαία η ανάπτυξη κεντρικής και τοπικής εκπαίδευσης για τα θέματα κρουαζιέρας.
■ Οταν ένας προορισμός αρχίζει την ανάπτυξή του, πρέπει να αποφασίσει ποιος θέλει να είναι (positioning), σε τι επίπεδο κρουαζιέρας στοχεύει (cruise level) και ποιους πελάτες θέλει (customer value). Αυτό πρέπει να γίνει οργανωμένα μέσα από μια ειδική SWOT and Trend Analysis του προορισμού που θα αναδείξει όλες αυτές τις πτυχές και θα οδηγήσει σε ένα συγκεκριμένο τριετές strategy plan, βασιζόμενο φυσικά και στις τεχνικές δυνατότητες του λιμανιού-προορισμού.
■ Είναι πολύ σημαντική για τις εταιρείες κρουαζιέρας η πραγματική συνεργασία των τοπικών φορέων.
■ Πρέπει να δημιουργηθεί και να προωθηθεί στις εταιρείες κρουαζιέρας η ιστορία του κάθε προορισμού (story telling). Αυτό όμως πρέπει να υποστηρίζεται και από τα αποτελέσματα ενός Google search.
■ Πρέπει να δημιουργηθεί και να αποσταλεί ειδικό υλικό προώθησης του προορισμού, το οποίο οι εταιρείες θα στείλουν με τη σειρά τους στα κανάλια πώλησής τους.
■ Πρέπει να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για μοναδικές εκδρομές εμπειρίας σε κάθε προορισμό (πρωτοβουλία ιδιωτικού τομέα).
■ Δημιουργία ενός συστήματος berthing για τα πλοία.
■ Πρέπει να μετρηθούν οι αποδόσεις του κάθε προορισμού, αλλά και να ζητηθούν οι αξιολογήσεις από τις εταιρείες για συγκρίσεις.
■ Οι επαφές με τις εταιρείες (Β2Β meetings) πρέπει να γίνουν με προετοιμασία, σχέδιο και δομημένη παρουσίαση.
■ Πρέπει να υπάρχει ισορροπία μεταξύ της προσδιοριζόμενης αξίας του προορισμού σε σχέση με την πραγματική.
■ Ο τρόπος που οι millennials -και όχι μόνο- αντιλαμβάνονται την εμπειρία είναι το λεγόμενο «Touch and Feel». Ο προσδιορισμός εμπειριών που ενεργοποιούν και τις πέντε αισθήσεις κρίνεται πολύ σημαντικός.
■ Πρέπει να υπάρχει συνεχής και απευθείας επαφή και επικοινωνία με τις εταιρείες και τους προγραμματιστές δρομολογίων (itinerary planners) των εταιρειών κρουαζιέρας.
■ Να δοθεί η ευκαιρία σε κάθε εταιρεία κρουαζιέρας να επισκεφτεί τον προορισμό στη φάση προγραμματισμού. Με αυτόν τον τρόπο θα είναι σίγουροι και για το τεχνικό κομμάτι (υποδομές) αλλά και για το σημαντικό κομμάτι των εκδρομών.
■ Σχεδιασμός ειδικών υπηρεσιών και παροχών για τις luxury εταιρείες του κλάδου.
■ Πολύ σημαντική κρίνεται η συνεισφορά των ξεναγών στη διάδοση των ιστοριών του προορισμού και την εμπέδωση εμπειριών. Θα πρέπει να δίνεται σημασία και στην κάθετη και οριζόντια μετάδοση πληροφοριών για τα τοπικά προϊόντα και υπηρεσίες.
■ Τέλος, η συνεργασία με ειδικούς του κλάδου για την ανάπτυξη του κάθε προορισμού μπορεί να επιταχύνει τα αποτελέσματα και να δώσει καλύτερη σύνδεση της κρουαζιέρας με την τοπική επιχειρηματικότητα.

«Η ανάπτυξη της κρουαζιέρας στην Ελλάδα μπορεί να έχει πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα, καθώς ειδική μελέτη έχει δείξει ότι ποσοστό άνω του 62%-65% επιθυμεί να επιστρέψει στον προορισμό ως κανονικός τουρίστας», τονίζει ο κ. Μπρας, και συνεχίζει:

«Πρέπει οι νέες περιφερειακές και δημοτικές αρχές μαζί με τα Λιμενικά Ταμεία και τις νέες διοικήσεις στους Οργανισμούς Λιμένων να πάρουν πολύ σοβαρά την ανάπτυξη του συγκεκριμένου κλάδου, που και με τη βοήθεια της δημιουργίας των αντίστοιχων υδατοδρομίων θα δώσει νέα ώθηση στον ελληνικό τουρισμό καθώς μεγάλο μέρος των προσεγγίσεων γίνεται σε μήνες εκτός σεζόν, επιτυγχάνοντας έτσι ακόμα πιο σημαντικά αποτελέσματα.
Το λιμάνι του Αγίου Νικολάου στο Λασίθι, για παράδειγμα, αναμένεται να διπλασιάσει φέτος τους επιβάτες του σε σχέση με το 2018, αποτέλεσμα τριετούς πλάνου και στρατηγικής εκ μέρους του προορισμού, δηλαδή του λιμανιού. Το θέμα ήταν πάντα και παραμένει τα ποσά που ξοδεύουν αυτοί οι επιβάτες σε κάθε ελληνικό προορισμό και πώς μπορεί να μεγιστοποιηθεί η απόδοση των προορισμών μας».

Κρουαζιέρα και περιβάλλον

Στο μεταξύ, τεράστια πρόοδο σε ετήσια βάση όσον αφορά στην εφαρμογή βιώσιμων τεχνολογιών και πρακτικών έχει σημειώσει ο κλάδος της κρουαζιέρας. Αυτό προκύπτει από την τρίτη ετήσια Εκθεση Περιβαλλοντικών Τεχνολογιών και Πρακτικών της Παγκόσμιας Βιομηχανίας της Κρουαζιέρας, η οποία δημοσιεύτηκε στις αρχές της εβδομάδας και καταρτίστηκε από τη Διεθνή Ενωση Κρουαζιέρας (CLIA).

«Ενώ τα κρουαζιερόπλοια εκπροσωπούν λιγότερο από το 1% της παγκόσμιας ναυτιλιακής κοινότητας, οι κρουαζιέρες βρίσκονται στην πρώτη γραμμή όσον αφορά την ανάπτυξη υπεύθυνων τουριστικών πρακτικών και καινοτόμων τεχνολογιών. Ο κλάδος μας πρωταγωνιστεί στον τομέα της περιβαλλοντικής διαχείρισης», δήλωσε ο κ. Μάικλ Θαμ, πρόεδρος της CLIA Ευρώπης και διευθύνων σύμβουλος της Costa Group και της Carnival Asia, ο οποίος μοιράστηκε τα αποτελέσματα στο Seatrade Europe στο Αμβούργο, και πρόσθεσε:
«Ολόκληρος ο ναυτιλιακός κλάδος επωφελείται από την έγκαιρη υιοθέτηση καινοτόμων τεχνολογιών από τα κρουαζιερόπλοια, πολλές από τις οποίες δεν υπήρχαν πριν από πέντε έως δέκα χρόνια, όπως τα συστήματα καθαρισμού καυσαερίων (EGCS), το ΥΦΑ (Υγροποιημένο Φυσικό Αέριο) ως καύσιμο για τα επιβατηγά πλοία και οι δυνατότητες παροχής ενέργειας από την ξηρά».

Η CLIA Cruise Lines έχει επενδύσει περισσότερα από 22 δισ. δολάρια σε πλοία με νέες, ενεργειακά αποδοτικές τεχνολογίες και καθαρότερα καύσιμα και, όπως σημειώνεται στην έκθεση, πέτυχε σημαντική πρόοδο στους εξής τομείς:
Καύσιμο ΥΦΑ: Η έκθεση του 2019 διαπίστωσε ότι το 44% του καινούριου στόλου θα βασίζεται σε καύσιμο ΥΦΑ, αύξηση 60% του συνολικού στόλου σε σχέση με πέρυσι.
Συστήματα καθαρισμού καυσαερίων (EGCS): Περισσότερο από το 68% του παγκόσμιου στόλου χρησιμοποιεί το EGCS για να καλύψει ή να υπερβεί τις απαιτήσεις για εκπομπές αερίων, ποσοστό που αντιπροσωπεύει αύξηση του δυναμικού κατά 17% σε σχέση με πέρυσι.
Προηγμένα συστήματα επεξεργασίας λυμάτων: Το 100% των νέων πλοίων υπό παραγγελία έχει προδιαγραφές για προηγμένα συστήματα επεξεργασίας λυμάτων (αύξηση κατά 26% σε σχέση με το 2018) και σήμερα το 68% του συνολικού παγκόσμιου στόλου της CLIA Cruise Lines διαθέτει προηγμένα συστήματα επεξεργασίας λυμάτων (αύξηση κατά 13% σε σχέση με το 2018).
Δυνατότητα παροχής ενέργειας από την ξηρά: Στο λιμάνι τα κρουαζιερόπλοια εξοπλίζονται συνεχώς με τεχνολογία που τους επιτρέπει την τροφοδοσία ηλεκτρικού ρεύματος από την ξηρά, επιτρέποντας έτσι την απενεργοποίηση των κινητήρων. Επίσης, υπάρχουν πολλές συνεργασίες με τους λιμένες και τις κυβερνήσεις για να αυξηθεί η διαθεσιμότητα.

Το 88% του καινούριου ναυπηγικού δυναμικού είτε δεσμεύεται να είναι εξοπλισμένο με συστήματα ηλεκτρικής ενέργειας από την ξηρά, είτε θα διαμορφωθεί έτσι ώστε να προστεθεί στο μέλλον η παροχή ενέργειας από την ξηρά.
Το 30% του παγκόσμιου δυναμικού (έως 10% από το 2018) είναι εξοπλισμένο για να λειτουργεί με ηλεκτρισμό από την ξηρά στα 16 λιμάνια σε όλο τον κόσμο, όπου αυτή η δυνατότητα παρέχεται σε τουλάχιστον μία θέση στο λιμάνι.
Σε επιπρόσθετο 18% του τρέχοντος ναυπηγικού προγράμματος προβλέπεται να εγκατασταθούν εκ νέου συστήματα ηλεκτρικής ενέργειας από την ξηρά.